Lokaal Kabaal 3, mei 1995

Auteur: Ellen de Waard

De verwording van de 1 mei-viering

Op 1 mei was het weer zo ver: de internationale dag van de arbeid werd wereldwijd 'gevierd'. Oorspronkelijk een dag om arbeiderseisen kracht bij te zetten, tegenwoordig op de meeste plaatsen een vlakke toestand, zonder strijdbaarheid, zonder politieke inhoud. De verwording van een strijddag.

Bart Werk organiseert al jaren 1 mei-vieringen voor ouderen en is actief binnen de PvdA en de FNV. Hij kijkt met weemoed terug op vroeger jaren. "Het is nu net een reünie. Je komt oude bekenden van de AJV en het NIVON tegen. Het is altijd reuze gezellig. Maar vroeger hadden we het over arbeidsomstandigheden. We formuleerden politieke leuzen en er waren lezingen. Het was veel politieker."

Anarchisten

De oorsprong van 1 mei ligt in Amerika. De anarchistische beweging was daar in de negentiende eeuw nauw betrokken bij de arbeidersstrijd. Sinds begin 1880 werd er door de socialisten strijd gevoerd voor een achturige werkdag. In mei 1886 leidde deze strijd tot stakingen en demonstraties in heel Amerika. De strijd zette zich de daarop volgende dagen voort. In Chicago staakten 4000 arbeiders. Op 4 mei ontplofte er op het Haymarket-plein een bom. De verantwoordelijke voor het aangerichte bloedbad is nooit gevonden. Politie en demonstranten beschuldigden elkaar over en weer. Acht mensen uit de harde kern van de anarchistische arbeidersbeweging werden beschuldigd van moord en en vijf van hen tenslotte opgehangen. Zij staan bekend als de martelaren van de Haymarket-tragedie.

In 1889 werd door het Internationaal Socialistisch Congres in Parijs besloten om van 1 mei een strijddag te maken waarop politieke eisen kracht werden bijgezet. De anarchistische beweging waarschuwde dat 1 mei geen feestdag moest worden maar een actiedag.

Geen strijddag

Gelukkig gaan er her en der in de wereld met 1 mei nog mensen de straat op om hun politieke eisen kracht bij te zetten. Zij stellen daarbij soms, net als honderd jaar terug, letterlijk hun leven in de waagschaal voor betere leef- en arbeidsomstandigheden. In Leiden is de strijddag verworden tot een politiek inhoudsloze dag. Al enige jaren is 1 mei hier een ontmoetingsdag van letterlijk oude activisten. De seniorenochtend werd ook dit jaar weer omlijst met het koor De Stem des Volks. Ook de rode roos heeft de tand des tijds overleefd.

Het is alweer enige jaren geleden dat de dag van de arbeid in Leiden georganiseerd en gedragen werd door verschillende politieke groeperingen. De Turkse arbeidersbeweging HTIB, GroenLinks, Jonge Socialisten en de FNV waren betrokken bij de invulling van 1 mei. Werk: "Ik trek er elk jaar weer hard aan om er meer mensen bij te betrekken, maar er is geen belangstelling meer voor. Ook spelen een gebrek aan financiën en mankracht een rol. Er zijn steeds minder strijdbare mensen binnen deze groepen. Ik word ook ouder en er zijn geen jongeren die het overnemen. Veel jongeren steken hun energie niet zo gauw in politieke strijd."

Individualisering

Op het gebied van arbeid en inkomen zijn een hoop ontwikkelingen gaande. De arbeid wordt steeds meer geflexibiliseerd, lonen worden gematigd, er wordt gesnoeid in uitkeringen en er vallen massa-ontslagen. Werk: "Zelf had ik graag aan de WAO-kwestie aandacht besteed en de afbraak van de sociale zekerheid. Er is ook een hoop onzekerheid op de arbeidsmarkt. Het lijkt wel of mensen hun mond niet meer open durven doen omdat ze bang zijn hun baan te verliezen. Maar daar heb ik zelf altijd maling aan gehad. Ik vind het ook een gebrek aan solidariteit om niet meer op te komen voor goede collectieve voorzieningen. We hebben echt te maken met een ikke-ikke-maatschappij."

Terug