Lokaal Kabaal 5, juni 1995
Auteur: Harry Westerink
Verschoon de klerenwereld!
Leidse gemeenteraadsleden showden in mei de nieuwe Mode met Motief-collectie op een kledingmarkt van wereldwinkel Leiden en textielwerkplaats Rappa uit Pijnacker. De kleren en sieraden zijn voor een rechtvaardige prijs ingekocht bij producenten in Derde Wereldlanden. Wat is er mis in de reguliere kledinghandel?
Het overgrote deel van de kledinghandel staat stijf van de uitbuiting. C&A neemt op de Nederlandse kledingmarkt de belangrijkste plaats in. Een blouse kost in een winkel van C&A ƒ 24,95. C&A heeft die blouse ingekocht voor ƒ 9,-. Een illegale textielarbeidster in een kleinschalig atelier in Amsterdam krijgt daar uiteindelijk ƒ 1,90 van. Het merendeel van de Nederlandse kleding is echter geïmporteerd uit de Derde Wereld. Daar is de arbeid nog goedkoper.
Eerlijk Handels Handvest
Diverse organisaties stellen de mens- en milieuvijandige arbeidssituatie in de kledingindustrie aan de kaak. De Schone Kleren Campagne (SKK) oefent bijvoorbeeld druk uit op het commerciële circuit. De SKK wil de arbeidsomstandigheden van de (voornamelijk vrouwelijke) kledingarbeiders verbeteren, hier en in de Derde Wereld.
Vorig jaar december hebben het SKK, een aantal FNV-bonden en de NOVIB het Eerlijk Handels Handvest aangeboden aan de VGT, de Vereniging Grootwinkelbedrijven in de Textiel. Kledingdetaillisten die het Handvest ondertekenen verklaren daarmee dat de kleding die zij verkopen in een goede arbeidssituatie is geproduceerd. Zij worden beloond met een keurmerksticker die ze op de winkelruit kunnen plakken: "Hier worden uitsluitend schone kleren verkocht".
Controle
De SKK onderhandelt momenteel met de grootste kledingdetaillisten. Janneke van Eijk van de SKK: "Er is nog geen officiële reactie binnen op het Handvest. Wel een officieuze: in principe kan men zich vinden in de uitgangspunten. Maar er is twijfel op het vlak van de controle. Inzage in bedrijfsgegevens is een moeilijk punt. Als commanditaire vennootschap is C&A niet verplicht om een jaarverslag te publiceren. Toen de SKK pas was begonnen, stelden de kledingdetaillisten zich veel afwijzender op. Nu beseffen ze dat ze ons niet langer meer kunnen negeren."
Onderzoekster Marijke Smit heeft daardoor met directeuren van diverse bedrijven kunnen spreken over hun inkooppraktijk in Azië. Ze heeft een kijkje achter de schermen van de gecompliceerde kledinghandel kunnen nemen. Haar rapport "Inkooppraktijk van vier grote Nederlandse kledingdetaillisten", uitgegeven door Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen, toont aan dat het Handvest bittere noodzaak is.
Keurmerk
Het Handvest is ter ondertekening ook voorgelegd aan de Fair Trade Organisatie en de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels. De importeur Fair Trade verkoopt kleding via wereldwinkels en textielwerkplaatsen. De SKK streeft naar hetzelfde keurmerk voor de commerciële en de alternatieve kledingmarkt. Maar wat wereldwinkels verkopen, dat is toch letterlijk en figuurlijk zuivere koffie? Van Eijk: "In het handvest staat een verbod op kinderarbeid. De kleding van de Fair Trade Organisatie wordt nogal eens in familieverband gemaakt. Ook kinderen werken dan mee. En soms is er geen vakbond aanwezig die voor de belangen van producenten opkomt. Die kleding is dus ook niet altijd even mensvriendelijk."
Rappa is een van de 6 textielwerkplaatsen in Nederland. De doelstelling is hetzelfde als die van wereldwinkels: het bevorderen van eerlijke handel. Heity van de Jagt van Rappa nuanceert de mate van kinderarbeid in het alternatieve circuit: "Ik ken bijvoorbeeld een project in Bangladesh waarin kinderen meewerken en ook naar school gaan. Dan is er geen sprake van uitbuiting, maar van gemeenschapszin. Ook in Nederland werken kinderen in het bedrijf van hun ouders."
Zal de consument niet in verwarring raken, als ook de reguliere handel schone kleren gaat verkopen? Van de Jagt: "Ik ben niet bang voor omzetdaling in het alternatieve circuit. Dat gebeurde ook niet toen supermarkten de Max Havelaar-koffie gingen verkopen."