Lokaal Kabaal 9, oktober 1995
Auteur: Margreet Zwart
Meer criminaliteit door zwerversuitkering
Het leven van een dakloze drugsverslaafde is niet makkelijk. Allerlei dagelijkse dingen kosten veel tijd, geld en vooral moeite. De dreigende korting op de uitkeringen van mensen die geen huur betalen, zoals krakers en daklozen, zal velen verder de goot in helpen.
Willem (37) gebruikt al meer dan 20 jaar drugs. Desondanks had hij ooit een huis en een gewone baan. Door een opeenstapeling van problemen raakte hij beide kwijt. Beatrix ("zeg maar Trix") is 31 en had een paar jaar geleden nog een baan, een mooie flat en een auto. Op haar 27ste raakte ze verslaafd. Nu leeft ook zij op straat. Een gesprek over het straatleven in Leiden.
Tapijt
Willem en Trix delen een slaapplaats in een verlaten gebouw "ergens in Leiden". Waar precies, dat houdt Willem liever geheim. "Het is al een paar keer gebeurd dat ik iemand dacht te helpen door hem mee te nemen naar mijn slaapplaats. Als dank werden dan mijn spullen gestolen. Eens kwam ik op een winteravond thuis en ontdekte ik dat al mijn spullen weg waren. Toen ben ik wat rond gaan lopen en vond ik een stuk tapijt. Daar heb ik me ingerold en ben ik gaan slapen. De volgende ochtend rolde ik me eruit. Stonden daar drie bouwvakkers me stomverbaasd aan te kijken. Ik zei hen vriendelijk gedag, stond op en liep weg. Na een paar honderd meter draaide ik me eens om, stonden ze nog met hun mond open! Later lach je er om", relativeert Willem.
Zwerversuitkering
Beiden zijn vaste bezoekers van het daklozencentrum De Bakkerij. Dat is voor veel daklozen een uitkomst. Ze kunnen er voor een kleine bijdrage koffie, thee en brood krijgen, hun kleren wassen en een douche nemen. De Bakkerij fungeert ook als postadres voor de Sociale Dienst. Zo kunnen daklozen hun uitkering ontvangen.
Met ingang van 1 januari 1996 wordt die uitkering, in het kader van de Nieuwe Bijstandswet, omgezet in een "zwerversuitkering". Mensen die geen huur betalen worden dan zo'n 200 gulden per maand gekort. "Men vergeet echter dat de kosten van het levensonderhoud van een dakloze veel hoger zijn", aldus Willem. "Een dakloze moet alles per keer kopen. Een kop koffie kost al gauw 2 gulden, een broodje kaas ook. Dat tikt per dag lekker aan. En dan zijn er nog de kosten van de drugs." Het is dan ook te verwachten dat deze korting zal leiden tot meer kleine criminaliteit, zoals (winkel-)diefstallen.
Fietsen stelen
Om aan genoeg geld te komen stelen Willem en Trix fietsen. In Leiden is daarvoor een goede afzetmarkt: "Als je met een gestolen fiets naar een studentenpand gaat, is er altijd wel iemand die hem wil kopen." Een beetje ervaren junk verkoopt zo ook draagbare telefoons of af en toe een auto. Met de Leidse politie kunnen ze desondanks redelijk opschieten. "Ach, die mensen doen gewoon hun werk", vindt Trix. "Fietsen stelen is strafbaar, dus als ze je betrappen en oppakken moet je niet zeuren." Ze is twee keer opgepakt voor het stelen van fietsen. "Je gaat de cel in, er wordt een proces-verbaal opgemaakt en een paar uur later sta je weer op straat." De zaak is daarmee niet afgedaan. Vaak spaart de politie een aantal zaken op, waarna justitie een forse boete oplegt. De veroordeelde moet die van zijn of haar uitkering betalen. Willem heeft nog een gevangenisstraf van "meer dan een half jaar" boven zijn hoofd hangen.
Ouders
Trix en Willem hebben allebei nog regelmatig contact met hun ouders. Die zijn er inmiddels aan gewend dat hun kinderen op straat leven. Trix is trots op de manier waarop haar ouders met haar verslaving omgaan. "Veel ouders kunnen het niet aanzien als hun verslaafde kind ziek thuiskomt. Ze geven dan toch maar weer geld voor drugs zodat hun kind weer 'beter' wordt. Mijn ouders willen niet meer aan mijn verslaving meebetalen. Ze willen bijvoorbeeld wel kleding voor me kopen, maar ze geven me geen geld meer. Ook niet voor een strippenkaart, want ze weten dat ik het toch aan drugs uitgeef."
Toekomstplannen
Wat zijn de toekomstplannen? "Afkicken", benadrukken ze allebei. Willem wil zijn gevangenisstraf gebruiken om af te kicken en "aan te sterken". Trix is in verwachting en wil ook daarom van de drugs af. De Sociale Dienst heeft haar woonruimte in het vooruitzicht gesteld. "Als ik een eigen plek heb, dan zie ik het weer wat positiever in", besluit ze.