Lokaal Kabaal 9, oktober 1995
Auteur: Ellen de Waard
Vaagheid troef bij sociale vernieuwing
"Sociale vernieuwing - Bekijk het maar!" Zo heet de fototentoonstelling die van 15 oktober tot 12 november is te zien in het Centrum Beeldende Kunst aan de Hooglandse Kerkgracht. Sociale vernieuwing is een vaag begrip. Toch zijn de foto's de moeite waard.
Fotograaf Marc de Haan kreeg opdracht om sociale vernieuwing en de mensen die daarin een rol spelen in beeld te brengen. Van hem zullen 75 foto's worden geëxposeerd. Ook bewoners van Leiden-Noord geven met zelfgemaakte foto's hun visie op sociale vernieuwing.
Ongrijpbaar
Wethouder Langenberg hecht groot belang aan het fotoproject. Hij hoopt het "ongrijpbare begrip" sociale vernieuwing zo minder vaag en meer acceptabel te maken. Hij wil de betrokkenheid erbij van buurtbewoners, vrijwilligers, politici en ambtenaren versterken. Door de artistieke invulling van het begrip zou ook de "kunstspreidingsgedachte in de richting van cultuurarme wijken" vorm gegeven moeten worden. Kortom, sociale vernieuwing in Leiden tobt met haar imago.
Betrokken bij je eigen leefomgeving
De Haan kreeg dan ook geen duidelijke omschrijving bij zijn opdracht. Hij was volledig vrij om sociale vernieuwing naar eigen inzicht in te vullen. "Voor mij betekent het dat buurtbewoners meer betrokken zijn bij hun buurt. Door middel van wijkcomité's kunnen burgers zich bemoeien met hun eigen leefomgeving. Ik ben overal geweest waar iets gebeurt op het gebied van sociale vernieuwing: in de Slaaghwijk, Leiden-Noord en de Oostelijke Binnenstad, in buurthuizen en speeltuinen. Het verschil tussen sociale vernieuwing en gewoon buurthuiswerk werd mij niet duidelijk."
De onduidelijkheid van sociale vernieuwing vind je terug in zijn foto's. Zo is er een van twee oudere mannen die gebiologeerd naar het beeldscherm van een computer kijken. Een jonge knul staat op de achtergrond en kijkt over hun schouders mee. Op een andere foto zien we de wijkagent plezier maken op een kinderactiviteitenmiddag. Sociale vernieuwing of buurthuiswerk?
Trage molens
De Haan denkt dat de wijkcomité's makkelijk aanspreekbaar zijn voor buurtbewoners. Hij betwijfelt echter of die op hun beurt adequaat en flexibel geholpen worden door de gemeente. "Men heeft te maken met de traag malende ambtelijke molen. Er zijn allerlei overlegstructuren, maar het blijft een lange weg voor je bij de juiste ambtenaar bent beland. Dat strookt niet met de sociale vernieuwingsgedachte, waarbij de kloof tussen politiek en burger kleiner zou moeten worden. Alleen aanvragen om geld worden nu veel sneller gehonoreerd, omdat de komitees een eigen budget hebben."
Cultuurarm?
De Haan beschrijft zijn werk als sociaal-documentair. "Ik ga op in wat ik fotografeer. Dat zijn eigenlijk altijd mensen. Vooral als je lang in hun gezelschap blijft, word je onderdeel van hen. Mijn aanwezigheid moet het gebeuren niet te veel verstoren. Soms ben ik wel duidelijk als fotograaf aanwezig, bij wijze van confrontatie. Dan versterk je wat toch al gebeurt. Ik hoop dat mijn manier van werken mensen in aanraking brengt met een vorm van kunst waarvoor ze anders weinig belangstelling hebben."
De Haan legde met zijn werk een deel van de eigen cultuur van Leiden-Noord vast. Helaas staat de wijk bij de gemeente te boek als "cultuurarm". Een vervelende omschrijving van een wijk die weinig behoefte heeft aan elitaire artistiekerigheid. Leiden-Noord heeft wel degelijk een cultuur. Die reikt verder dan een muurschildering of standbeeld.