Lokaal Kabaal 14, februari 1996
Auteur: Ellen de Waard
Solidaridad, een religieuze organisatie voor Latijns-Amerika, organiseerde onlangs in Leiden een informatie-avond over de komst van de Max Havelaar-banaan op de Nederlandse markt. Eerder werden koffie en cacao met dit keurmerk geïntroduceerd. Max-Havelaar-producten worden onder menswaardige verhoudingen en milieuvriendelijke omstandigheden geteeld.
Internationaal staat het Max Havelaar-keurmerk bekend onder de naam Fair Trade. Hoewel vooralsnog geen grote bedreiging van multinationale belangen, heeft bijvoorbeeld Max Havelaar-koffie een vast en nog steeds groeiend marktaandeel veroverd. Zoals destijds Douwe Egberts reageerde op de Max Havelaar-koffie door een "kleine boerenbeleid" op te zetten, zo reageert Chiquita op de komst van de Max Havelaar-banaan. De Amerikaanse multinational wil nu ook een milieuvriendelijke banaan op de markt brengen. Deze voldoet echter lang niet aan de hoge milieu-eisen van Max Havelaar. En over de arbeidsomstandigheden van de telers wordt met geen woord gerept door Chiquita. De multinational probeert zich een 'groen' imago aan te meten, maar gaat niet verder dan wat cosmetische veranderingen. De kritische consument blijft aangewezen op Max Havelaar.
Afgesloten markten
Normaal gesproken profiteren de plantage-arbeiders nauwelijks van de enorme winsten in de bananenhandel. De verwende Westerse consument heeft vaak geen weet van hun gezwoeg. De productie, de handel en het transport van veel Derde Wereld-producten is in handen van Westerse multinationals. De import van de Fair Trade-producten, die tegen deze praktijken ingaat, heeft nogal wat voeten in de aarde. De Europese markt zit behoorlijk dicht. Ze is gereguleerd met quota's en voormalige koloniën van Engeland en Frankrijk hebben voorkeursposities om hun producten hier te verkopen. Voor Fair Trade-producten is het daardoor moeilijk een concurrentiepositie te verwerven, ook omdat ze doorgaans iets duurder zijn. Er wordt immers een eerlijke prijs betaald.
Politieke lobby
Zwitserland, dat geen lid is van de Europese Unie, heeft als eerste land toegezegd de Fair Trade-bananen te importeren. Dit najaar worden de eerste verwacht. Chiquita is in het offensief gegaan en probeert haar eigen 'milieuvriendelijke' banaan alsnog in Zwitserland te slijten. Gezien haar strengere eisen op het gebied van milieu én arbeidsomstandigheden verwacht Solidaridad echter dat de Fair Trade-bananen meer kans maken op een apart quotum voor de Europese markt.
Om de import van de Max Havelaar-banaan in Nederland af te dwingen is Solidaridad met een politieke lobby begonnen. Kritische consumenten kunnen hun steentje bijdragen door het versturen van een actiekaart, die gratis verkrijgbaar is bij Wereldwinkel Leiden, Steenstraat 1B.