Lokaal Kabaal 15, februari 1996
Auteur: Harry Westerink
Brood en spelen
Ik zeg wel eens dat ik uit het volk kom. Dat ik tot de arbeidersklasse behoor. Sommigen krijgen daar nog steeds een warm romantisch gevoel van. Het volk: het revolutionair subject. De massa: het opstandig potentieel. Ooit verwachtten huiskamergeleerden dat het volk na voortdurende uitbuiting z'n ketenen zou breken en een wereld zou winnen. Liefst onder aanvoering van een intellectuele voorhoede.
Daar kwam men mooi van terug. De gemiddelde arbeider loopt aan de leiband van de baas en is tot in de vingertoppen en het achterhoofd gedisciplineerd. Het is mogelijk dat arbeiders gevolg geven aan een algemene werkstaking voor onbepaalde tijd, dat het hele maatschappelijke leven lam komt te liggen en de kapitalistenklasse zich gedwongen ziet om de productiemiddelen aan de gemeenschap af te staan. Maar het is waarschijnlijker dat de werknemer tijdens de veel te korte lunchpauze in de kantine braaf z'n boterhammetjes zit op te peuzelen en zich vooral bekommerd om de nederlaag van Ajax.
Voetbal, ja, daar maakt Jan met de pet zich druk over. En Marie haalt haar schouders op. Briesend, getergd, met gekromde tenen en het schuim op de lippen rijst de arbeidersklasse op als de hoge heren en dames op het terrein van brood en spelen een verworvenheid afpakken. Neem nu de revolte rond het sportkanaal van de KNVB. Witheet staan de telefoons. De PTT maakt overuren om de ingezonden brieven naar kranten te verwerken. Het volk spreekt er schande over dat men een paar gulden meer moet gaan betalen om op TV voetbalwedstrijden te kunnen zien. Ineens durft men weer uit te spreken dat het er in de wereld allemaal om begonnen is botweg zoveel mogelijk winst te maken. Plotseling voelt men de ketenen weer.
Toegegeven: de KNVB is inderdaad een geldwolf van een onderneming. Daar mag je best kwaad over zijn. Maar, arbeidersklasse, waarom alleen in dit soort gevallen woedend worden? Bijt ook eens zo hevig en massaal van je af als het om huurverhogingen gaat. Of om bezuinigingen in de sociale sector, gedwongen ontslagen, uitholling van werknemersrechten, en gesol met nepbanen en tweederangsarbeid. Waarom geven jullie dan niet thuis? Dat heeft te maken met een vals bewustzijn, zeiden ze vroeger. Door indoctrinatie komt de arbeidersklasse niet voor haar eigen belangen op, maar voor die van haar onderdrukkers. Het volk als willoos slachtoffer. Ik weet het niet. Ik weet niet of ik zo'n arbeider wil zijn. Het volk, denk ik soms in een sombere bui, het volk, dat kan m'n kloten kussen.