Lokaal Kabaal 17, april 1996
Auteur: Eric Krebbers
"De Leidse horeca. Een onderschatte bedrijfstak", zo heet een nota die de Leidse afdeling van Horeca Nederland onlangs naar buiten bracht. De horeca wil meer "positieve aandacht" van de politiek en organiseerde daarom vooraf aan de presentatie van de nota een rondleiding voor "prominenten" langs enige etablissementen. De sector blijkt voor veel werkgelegenheid in het centrum te zorgen. Maar wat is dat voor werk? Ook SP-raadslid Daan Sloos zet zijn vraagtekens.
"Van zo'n woord als prominenten krijg ik direct huiduitslag", zegt Sloos. De rondleiding van de Leidse raadsleden, onder leiding van wie anders dan burgemeester en bourgondiër Goekoop, eindigde in de nieuwe discotheek In Casa. Als buurtbewoner heeft Sloos zich jarenlang tegen de bouw verzet. Hij had liever gezien dat de krakers van het voormalige Ico-Athibu terrein er hadden mogen blijven. "En zo kwam ik voor het eerst op vijandelijk gebied, wat ze noemen de grootste en modernste discotheek van West-Europa. Ik was niet onder de indruk. Zitten jongeren nou op die glamour te wachten? Kan er niet eens naar alternatieven gekeken worden, zoals bijvoorbeeld Bar & Boos?"
Cowboys
In de discotheek confronteerde de horecatop de politici met haar problemen. De Leidse horeca draait per jaar een omzet van 130 tot 140 miljoen gulden en biedt 1800 mensen werk. Maar de groei is er uit. Om die weer te stimuleren wenst men een "vereenvoudiging van het woud van regels" dat de ondernemers aan banden legt.
Sloos: "Het probleem is eerder dat er teveel horeca is in het centrum. Het zit te dicht bij elkaar. Ook de gemeente doet daar aan mee. Als er iets gerestaureerd wordt, moet er meteen een grand café in om het rendabel te maken. Maar soms moet je er gewoon eens geld bijleggen en er bijvoorbeeld ateliers in zetten. Verder is er ook weinig onderlinge solidariteit tussen de kroegbazen. Sommigen, de cowboys, willen alles bepalen voor de anderen. Maar in plaats van alleen te denken aan geld verdienen, zou men eens wat meer moeten letten op de sociale functie van kroegen, op de sociale hygiëne: niet iemand zo vol gooien dat hij niet meer over straat kan."
Een van de bepalingen uit het "woud van regels" is de verplichte sluitingstijd. Sloos: "Sommigen houden zich er simpelweg niet aan. Dat heeft te maken met veel geld willen verdienen. Men mag verder zowat alles doen, als het maar een evenement genoemd wordt. Er is volstrekt geen duidelijkheid. Lagere ambtenaren vullen alles zelf in. Wij willen dat er straks via de gemeentelijke evenementennota duidelijkheid komt: dezelfde sluitingstijd voor iedereen."
Ziek doorwerken
Werken in de horeca is vaak geen lolletje. Dat blijkt uit het rapport "Verbetering arbeidsomstandigheden" van het Bedrijfsschap Horeca. Driekwart van de ondervraagde werknemers werkt onregelmatig. En de trend is nog meer flexibel werk. Die flexibiliteit blijkt bij velen te leiden tot slaapproblemen, maagklachten en problemen in het privéleven. Dienstroosters worden vaak kort tevoren bekend gemaakt en onverwacht gewijzigd. En er is vaak geen werkoverleg. De werktijden zijn vaak te lang en te belastend. Er zijn enorme pieken en dalen in het werk. Er is een gebrek aan pauzes, en men maakt veel overuren. Overuren die overigens vaak niet in geld of vrije tijd gecompenseerd worden.
Veel werknemers moeten onhandige en lange trajekten lopen. Anderen hebben vaak last van de warmte en het gebrek aan frisse lucht. Problemen heeft men met het langdurig staan en lopen, het verrichten van tilwerk en het werken in een ongunstige houding. Bijna 4 op de 10 ondervraagden heeft klachten aan benen en voeten.
Velen blijven doorwerken bij ziekte, onder meer omdat men financieel afhankelijk is van de fooien. Ziek doorwerken komt ook voor omdat er geen ziektevervanging plaatsvindt en collega's het door een zieke nog drukker krijgen. Die verliezen soms verlofdagen omdat ze iemand moeten vervangen. Mensen die vaker ziek zijn lopen overigens vaak meer kans op ongunstige diensten. Als mensen zich uiteindelijk ziek melden, blijven ze veel langer dan gemiddeld ziek.
Roofbouw
Sloos: "Die slechte arbeidsomstandigheden worden ook veroorzaakt doordat sommige ondernemers gewoon zakkenvullers zijn. Niet allemaal natuurlijk. Veel werk in de horeca zou prettiger zijn, als ondernemers die belasting ontduiken, hun hogere winsten zouden besteden aan meer kelners." Volgens het onderzoek is een van de belangrijkste knelpunten onderbezetting: roofbouw op de werknemers. "De horeca is heel belangrijk voor lager opgeleiden", aldus Sloos, "er is al zo weinig werkgelegenheid voor hen in de binnenstad. Triest dat juist die mensen vaak zwart betaald worden. Ze zouden een te grote kostenpost zijn."