Lokaal Kabaal 17, april 1996
Auteur: Harry Westerink
De virtuele overheid
Thuis informatie van de gemeente op het scherm van je pc oproepen. Een brief naar de gemeente niet meer over de post, maar via electronic mail sturen. Met een klik op de muis een portret van een wethouder of een raadslid op het scherm krijgen en hem of haar een kort toespraakje horen houden. Niet alleen thuis, maar ook in de hal van het stadhuis en de openbare bibliotheek met behulp van de computer een electronisch loket raadplegen. Dat is volgens de gemeente Leiden allemaal geen toekomstmuziek. Met bazuingeschal kondigde die onlangs aan mee te gaan rijden op de electronische snelweg. Men wil een zogenaamd Digitaal Stadhuis inrichten.
De gemeente wil haar informatie en dienstverlening zoveel mogelijk in één loket onderbrengen. Het zou de "service" naar de "cliënt" verbeteren, als die voor alle vragen en wensen bij één loket terecht kan. Maar de één loket-gedachte leidt niet tot een vermindering van bestaande loketten. Er komt er simpelweg één bij. Een elektronisch loket. Een loket zonder vlees en bloed, maar met chips en bytes, koel en klinisch. De kloof tussen burger en bestuurder neemt er eerder door toe. Mensen gaan nu eenmaal gemakkelijker om met andere mensen dan met machines. Zo worden er meer drempels opgeworpen dan geslecht.
Veel "cliënten" hebben al moeite genoeg om aan een 'menselijk' loket een beetje goed geholpen te worden. Straks moeten zij zich ook nog een weg zien te banen in een onoverzichtelijke elektronische jungle. Het hoeft geen verbazing te wekken als de gemeente straks noodgedwongen een loket moet openen voor mensen die zijn verdwaald in het Digitale Stadhuis. Liefst met een 'echte' loketambtenaar om wanhopige burgers op te vangen.
Is het nu echt zo leuk om "gewoon vanaf de luie stoel thuis in de woonkamer met de afstandsbediening" in contact te komen met een digitaal staatsapparaat? Of wekt het eerder ergernis op dat de overheid zich meer en meer verschuilt achter beeldschermen? Laten we goed in ons hoofd prenten dat ook een virtuele overheid op uitkeringen kort, het milieu verpest, en vluchtelingen het land uitjaagt. Waar machtsverschillen zijn, staat de techniek maar al te vaak in dienst van de machthebbers.