Lokaal Kabaal 19, september 1996
Auteur: Eric Krebbers
Begin jaren 80 dreigde 3 keer een confrontatie tussen Centrumpartij-aanhangers en anti-fascistische Leidenaars. Het comité "Leiden tegen Fascisme" nam toen het initiatief tot een werkconferentie "Samen leven in Leiden". Gedurende een week discussieerden 450 Leidenaars over racisme. Een van de conclusies: er moet een Meldpunt Discriminatie komen. Inmiddels bestaat dat Meldpunt alweer 10 jaar. Reden voor een interview met coördinator Tik Ho Ong.
Welk soort klachten krijg je het meest?
"Sollicitaties waarbij iemand vanwege zijn afkomst afgewezen wordt. En pesterijen van collega's op het werk. Het is moeilijk daar wat aan te doen, zeker als de baas niet meewerkt. Die kan de klager zelfs ontslaan wegens verstoring van de arbeidsverhoudingen. Via gesprekken proberen we de werknemer zo weerbaar mogelijk te maken. Een ander groeiend probleem is de burenruzie. Het komt zelfs al voor dat een hele straat een gezin wil wegpesten."
Gaat dat georganiseerd, door extreem-rechtsen?
"Er zijn in de 'ons-kent-ons'-sfeer wel informele leiders aan te wijzen, maar of dat overtuigde extreem-rechtsen zijn..."
Wat doe je daar tegen?
"We zetten wijkorganisaties, de woningbouw en de wijkagent in."
Krijgen jullie alleen klachten over racisme?
"Die vormen de meerderheid. Voor slachtoffers van bijvoorbeeld ongewenste intimiteiten zijn er ook andere wegen. Veel migranten zitten in lagere klassen en daar is men vaak minder goed op de hoogte van de mogelijkheden om te klagen over racisme."
Zelforganisaties van migranten wilden bij de oprichting dat het Meldpunt onder hun verantwoordelijkheid zou vallen. De gemeente heeft daar een stokje voor gestoken. Een slechte zaak?
"Nee, het risico bestaat dat allerlei clubs het Meldpunt voor hun karretje willen spannen. In ons bestuur is overigens wel de meerderheid allochtoon. Maar iedereen zit er op persoonlijke titel."
De gemeente
De gemeente wil racisme niet bestrijden, zeiden medewerkers van het Meldpunt in 1990, maar "slechts de raciale en andere spanningen in de multi-culturele, Leidse buurten niet uit de hand laten lopen. In deze visie past een Meldpunt, dat slechts klachten registreert en cliënten doorverwijst naar een volgend loket. Het Meldpunt is een soort paradepaardje van de gemeente Leiden: Zie je wel dat wij in Leiden sociaal zijn voor die arme, arme allochtonen en homoseksuelen".
"Natuurlijk hebben wij ook een excuusfunctie voor de gemeente. Maar je moet dit soort mogelijkheden wél aangrijpen. Zonder dat geld kun je helemaal geen vuist maken. Trouwens, als je gaat roepen dat je maar een machteloos excuus bent om verder niets te doen, geef je de gemeente een mooie rechtvaardiging om de subsidie in te trekken."
Leveren jullie wel eens kritiek op de gemeente?
"Ze hebben niet voldaan aan de verplichte WBEAA-registratie van allochtonen. Daar spreken we ze kritisch en opbouwend op aan. Maar er zijn grenzen: sommige mensen binnen de gemeente zouden het niet leuk vinden als we veel kritischer werden."
Wordt de overheid racistischer? Bijvoorbeeld door de invoering van de legitimatieplicht?
"De gevolgen daarvan blijken mee te vallen. We waren bang voor een heksenjacht, zoals in Frankrijk, waarbij allochtonen zich voortdurend moeten legitimeren."
En de Koppelingswet?
"Daarvan zijn de gevolgen nog niet te overzien."
Veel van jullie klachten gaan over de politie. De vreemdelingendienst?
"Nee, voornamelijk over surveillerende agenten die allochtonen onvriendelijk behandelen, zoals dat heet... Klachten over de vreemdelingendienst krijgen we niet veel. Misschien zitten mensen die met hen te maken hebben in een te moeilijke positie."
Pragmatisch
Begin jaren 90 hadden jullie een discussie over de oorzaken van racisme met onder meer de anti-apartheidsorganisatie "Boycot Outspan Actie (BOA)". BOA zag racisme als historisch samenhangend met het kolonialisme en de economische uitbuiting van de landen in het Zuiden. Jullie zagen het gewoon als een vorm van discriminatie, net als de andere. Als een weeffoutje in een verder gezond systeem.
"Zulke ideologische discussies hebben geen zin."
Maar de uitkomst ervan bepaalt toch waar en hoe je je gaat inzetten?
"Het doet er niet toe waar je uitkomt na zo'n discussie. Natuurlijk hebben veel gebeurtenissen globale oorzaken. Zoals migratie bijvoorbeeld. Maar praktisch ben je toch beperkt in wat je kunt doen. Je moet lokaal gewoon pragmatisch zijn."
De jaarlijkse fakkeltocht op 21 maart, het protest tegen de CD-deelname aan de verkiezingen, acties tegen de legitimatieplicht en de Koppelingswet, een info-avond over 500 jaar kolonialisme. Bij anti-racistische acties zijn jullie steeds van de partij.
"Precies, we doen niet alleen individuele klachtenbehandeling. Verder gaan we ook de scholen af. Daar zie je dat de samenleving verrechtst. Nationalisme is nu in onder autochtone jongeren. Ze denken steeds meer in termen van 'wij Nederlanders'."
Het aantal klachten is toegenomen: van 76 in 1989 tot 149 vorig jaar. Ook door toenemend racisme of weten meer klagers jullie te vinden?
"We zijn niet bekender geworden. Dat blijkt uit onderzoek. En sinds kort neemt het aantal klachten weer iets af."