Lokaal Kabaal 22, april 1997

Auteur: Eric Krebbers


Vos BV zaait dood Haiti

Het Alphense bedrijf Vos BV heeft in 1996 meegewerkt aan de moord op minstens 88 Haïtiaanse kinderen. Vos leverde een zwaar vergiftigde partij glycerine aan het Haïtiaans bedrijf Pharval dat er een hoestdrankje van maakte. Echt veel ophef wordt er over de massamoord niet gemaakt. Wat was er gebeurd als Vos BV een halve school blanke Alphense kinderen over de kling had gejaagd? De chemische industrie gaat ongestraft over lijken, zeker in de Derde Wereld.

Vos BV heeft 70 medewerkers, bestaat 50 jaar en is gevestigd aan de Ondernemingsweg 1A in Alphen aan den Rijn. Het bedrijf kocht 2 jaar geleden in China 1800 kilo zwaar verontreinigde glycerine. Er zat 20% anti-vries doorheen gemengd, een goedje dat bij inname ondermeer je nieren, hersenen en lever kapot maakt. Vos sloeg het spul 2 maanden op in een Rotterdamse loods en laadde het vervolgens over in 72 vaten. Volgens de International Dispensary Association, een non-profit organisatie in Amsterdam die medicijnen inkoopt voor Artsen zonder Grenzen, was een blik op de glycerine daarbij voldoende geweest om te zien dat het troep was: "een laboratoriumproef was niet nodig geweest."

Ook de Chinese keuringscertificaten, die aangaven dat het spul geschikt was voor medische toepassingen, voldeden niet aan de daarvoor geldende eisen. Toch besloot Vos dat herkeuring niet nodig was en plakte op de vaten Nederlandse stickers die aangaven dat het spul geschikt was voor medicijnproductie. Een eerste lading werd doorverkocht aan Pharval. Een tweede lading werd kort daarna verkocht aan een Nederlandse kunststoffenproducent. Die trok na ontvangst direct aan de bel. Er was iets niet in orde met de glycerine. Vos heeft toen eenvoudigweg besloten niets te zeggen tegen het Haïtiaanse bedrijf, dat de glycerine toen hoogstwaarschijnlijk nog niet verwerkt had in de koortswerende hoestdrankjes Afebril en Valodon.

Dubbele standaard

Volgens Vos-directeur E. Huisman en minister Borst van Volksgezondheid valt Vos BV niets te verwijten. Het bedrijf had volgens hen niet kunnen weten dat het spul in medicijnen gestopt zou worden. Een absurde bewering: Vos heeft nota bene zelf "geschikt voor medicijnproductie"-stickers op de vaten geplakt.

Ook het Verbond van Handelaren in Chemische Producten neemt Vos automatisch in bescherming: "Vos is een serieus bedrijf, en als het klopt dat Vos zwaar vergiftigde grondstoffen heeft geleverd, dan is het toch vreemd dat deze niet zijn gecontroleerd alvorens ze in een koortswerend middel zijn verwerkt." Kortom: eigen schuld. Had het Haïtiaanse bedrijf maar niet op de stickers van de serieuze Vos moeten vertrouwen.

Volgens M. Raijmakers van de organisatie voor ontwikkelingssamenwerking Wemos hanteren sommige Europese chemische bedrijven een dubbele standaard. Stoffen die hier van de markt worden geweerd, brengen ze alsnog in de Derde Wereld op de markt. "De handel in grondstoffen is namelijk vrij. Er kan dus gemakkelijk met de regels gesmokkeld worden. In Nederland zou dit medicijn nooit in de handel gekomen zijn."

Allende

De chemische industrie heeft wereldwijd een omzet van honderden miljarden dollars. De industrietak is de grootste milieuvervuiler en maakt miljoenen mensen ziek. Heel cynisch verkoopt men die zieken weer voor miljarden aan medicijnen, die sinds 1950 ook weer 100 duizenden slachtoffers gemaakt hebben. Het middel Thalomide, bijvoorbeeld, verminkte in Duitsland 10 duizend kinderen, Isoproterenol doodde 3500 mensen en 18 duizend suikerpatiënten gingen ten onder aan Phenformix. De lijst met schandalen is misselijk makend lang. Wie heeft niet gehoord van Softenon en de dalkonschildjes? En het uiterst giftige DES bleef jarenlang in de handel, terwijl de ziekmakende effecten allang bekend waren.

Met name in de Derde Wereld kunnen chemische multinationals ongecontroleerd hun gang gaan. Pogingen om hun macht aan banden te leggen liepen vast. Toen de linkse president Allende begin jaren 70 het aantal in Chili verkrijgbare 'medicijnen' drastisch wilde verminderen, was dat een van de belangrijkste redenen voor de bloedige rechtse coup. En toen Sri Lanka eind jaren 70 met een soortgelijk plan kwam, dreigde de VS alle voedselhulp te staken. Uit een VN-onderzoek bleek echter dat er maar 26 medicijnen werkelijk nodig zijn, de rest van de inmiddels ruim 100 duizend soorten worden uitsluitend op de markt gebracht vanuit winstoogmerk.

Bergen

Nieuw is de "medicijndumping" waarbij chemische bedrijven, onder het mom van hulp, verlopen, afgekeurde en onduidelijk gelabelde medicijnen naar arme landen sturen. Een goedkope manier om er vanaf te komen. In Litouwen werden in 1993 bijvoorbeeld 11 vrouwen blind nadat ze een middel gebruikt hadden dat uitsluitend voor dieren bestemd was. Men dumpt ook letterlijk. Bij de Bosnische stad Mostar ligt bijvoorbeeld een berg met 340 ton medicijnen die als chemisch afval beschouwd wordt en gevaar oplevert voor het milieu. De herkomst is niet te achterhalen. Raijmakers van Wemos zei eufemistisch dat hij niet durft te garanderen dat er geen Nederlandse medicijnen tussen zitten. Ook aan Rwanda en Zaïre worden nu op grote schaal gevaarlijke medicijnen 'geschonken'.

Terug