Lokaal Kabaal 25, oktober 1997
Auteur: Eric Krebbers
"Democratisering en conflicten in Afrika." Dat is het thema van een Leidse discussiebijeenkomst van de Evert Vermeer Stichting (EVS) op 11 oktober. Speciale gast is de minister van Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk. De EVS pleit voor een samenhangende visie op het Nederlandse vluchtelingenbeleid in relatie tot de democratisering in Europa's achtertuin. Hoever durft de linkervleugel van de PvdA te gaan?
De bijeenkomst maakt deel uit van een "krachttoer" langs 8 universiteitssteden begin oktober. Behalve Pronk doen onder meer ook staatssecretaris Schmitz en VVD-kamerlid Rijpstra mee aan de toer. In Leiden spreken naast Pronk ook Stephan Ellis van het Afrika Studie Centrum, Paul Groenewegen van Amnesty International en waarschijnlijk Annelieze van der Stoel van de VVD.
Het is niet toevallig dat de EVS juist op pad gaat met de notoire tearjerkers van de PvdA. Schmitz en Pronk maken onderdeel uit van het nieuw-rechtse no-nonsense kabinet, maar vormen tegelijk het sociale gezicht van de sociaal-democratie. Te pas en te onpas worden ze ingezet om de linkse stemmers voor de partij te behouden. Ome Pronk laat graag een traantje voor een hongersnood in een ver land. En die lieve begrijpende oma Schmitz stopt de door haar gedeporteerde asielzoekers bij wijze van spreken nog even een paar warme zelfgebreide sokken toe voor ze het vliegtuig ingeknuppeld worden. De EVS heeft een vergelijkbare rol. Ze mogen redelijk linkse dingen zeggen, en moeten dat ook zeker blijven doen, maar krijgen binnen de PvdA geen poot aan de grond.
Solidariteit
De EVS bracht dit voorjaar de nota "Gelijktijdige solidariteit" uit. De organisatie betreurt daarin dat de vermeende huidige herverdeling van welvaart binnen Europa steeds meer ten koste gaat van de "ontwikkelingssamenwerking" met Afrika. Bij de PvdA en haar Europese zusterpartijen is tegenwoordig de term "gefaseerde solidariteit" populair. Men belooft na de voltooiing van de Europese herverdeling eens solidair naar Afrika te zullen kijken. De EVS vreest terecht dat dat een smoes is om van Afrika af te zijn en pleit daarom voor "gelijktijdige solidariteit" binnen en buiten Europa.
Kernbegrip coherentie
De EVS wil "coherentie" in het regeringsbeleid. Er moeten niet "(haast stiekem) wapens worden geëxporteerd" naar Afrikaanse landen, waarvoor op hetzelfde moment hulpprogramma's opgezet worden. De EVS vindt overigens dat er sowieso geen wapens meer aan Afrika geleverd mogen worden. De stichting levert ook kritiek op het steunen van Afrikaanse dictators, terwijl tegelijkertijd gesproken wordt over mensenrechten. "Coherentie" betekent volgens de EVS ook dat de Nederlandse overheid haar eigen beleid aan de mensenrechten moet toetsen. "Mensenrechten zijn ondeelbaar. Ook in de EU moet gewaakt worden voor mensenrechtenschendingen. Mensenrechtenschendingen in de EU als gevolg van onder andere racisme en vreemdelingenhaat en de behandeling van asielzoekers en illegalen is even ernstig als mensenrechtenschendingen buiten de EU."
Door haar streven naar "coherentie" komt de EVS tot interessante verbanden en conclusies. Bijvoorbeeld: te hoge aftrekposten voor de rijken hier veroorzaken armoede in Afrika. Of: een beter milieu en sociale rechtvaardigheid moeten samengaan. Helaas beziet men een aantal internationale trends met een te positieve bril. De EVS ziet bijvoorbeeld niet hoe de recente internationale milieuconferenties juist georganiseerd worden om de milieubeweging onschadelijk te maken en harde afspraken te ontlopen.
Kapitalisme
De EVS voert het streven naar "coherentie" helaas niet consequent door. Dat kan ook niet. De essentie van de sociaal-democratie is immers de vrede met het kapitalisme, in PvdA-jargon "de economie." De EVS kan daardoor bijvoorbeeld niet alle uitbuiting door Westerse bedrijven in Afrika afwijzen. En zo is ook het lachwekkende pleidooi voor "solidariteit tussen rijken en armen" te begrijpen, alsof het bestaan van armen geen voorwaarde is voor het floreren van de rijken. De EVS is zodoende ook gedwongen te geloven in de mythe van de economische groei zonder milieuvervuiling. "Ecologische modernisering" noemt de EVS dat. Er moet mondiaal worden ingegrepen, maar dat vergt volgens de EVS "geen strijd met de economie, maar met de bestaande economische belangen."
En zo is de EVS ook schandalig naïef over de "WTO-afspraken", die men wil "verzilveren". Alsof "vrije handel" niet betekent dat de economisch sterke landen de zwakkeren verder kapot kunnen concurreren. Men is zelfs enthousiast over de opdoemende mondiale handel in "emissierechten", in vervuiling. Rijke landen kunnen dan de vervuilingsrechten van de arme opkopen en gewoon blijven vervuilen ten koste van de armen in Afrika.
Leiden
Op de Leidse bijeenkomst zullen Rijpstra en Schmitz niet aanwezig zijn. Dat is een wijs besluit van de EVS. De Fabel van de illegaal en andere bezorgde bewoners van Leiden Vluchtelingenstad hebben namelijk nog een appeltje met hen te schillen. De bijeenkomst vindt plaats in het Antonius Clubhuis, Lange Mare 43, Leiden. Aanvang 15:00 uur.