De Fabel van de illegaal 26, december 1997
Auteur: Petra Schultz
De parlementaire hoorzitting over Iran op 20 oktober maakte veel emoties los. Er volgde een verhit Kamerdebat waarin Schmitz beloofde 2 maanden geen Iraniërs uit te zetten. Gedeporteerde vluchtelingen bleken in Iran te zijn gedetineerd of vermoord. Het Steunpunt Kerkasiel Iraanse Asielzoekers (SKIA), waaraan ook De Fabel deelneemt, blijft de Iraniërs steunen.
Een ambtenaar van Buitenlandse Zaken deelde op de hoorzitting mee dat uitgezette vluchtelingen sinds december 1996 in Iran niet meer in de gaten gehouden worden door de Nederlandse ambassade (monitoring). Het Iraanse regime heeft dat namelijk verboden. Men hoeft geen rijke fantasie te hebben om te kunnen bedenken waarom het regime monitoring verbiedt. Desondanks beweerde staatssecretaris Schmitz van Justitie steeds dat ze via monitoring zeker wist dat het met de uitgezette Iraniërs goed ging. Zo rechtvaardigde ze haar uitzettingsbeleid. Buitenlandse Zaken loog in juni in haar ambtsbericht ook dat de monitoring in Iran goed liep.
Tijdens de hoorzitting vond voor de Tweede Kamer een manifestatie plaats van Iraanse vluchtelingenorganisaties. De Iraanse ambassade filmde en fotografeerde de vluchtelingen. Dat leidde tot een opstootje, waarna het ambassadepersoneel verdween. 's Avonds heeft de ambassade de organisatoren bedreigd. Ook schreef men een brief naar Trouw geschreven waarin de vluchtelingenorganisaties terroristen werden genoemd.
Een staat in de staat
Staatssecretaris Patijn van Buitenlandse Zaken mopperde na de hoorzitting over de ambtenaar die Schmitz en hemzelf met zijn eerlijkheid in grote verlegenheid had gebracht: "Hij had tegen de druk van al die vragen moeten kunnen." Patijn zei "half" te hebben geweten dat er geen monitoring meer was. Hij had tot nu toe geen reden gezien om dit aan de Kamer te melden. Ook al had de Kamer in juni een motie aangenomen waarin het belang van monitoring onderstreept werd en waarin geëist werd dat de monitoring in Iran zelfs ge ntensiveerd zou worden. Waarom dan niet even meedelen dat de monitoring allang was gestopt? Schmitz zei: ik heb het niet geweten. Dat zou kunnen, maar het bewijst dat de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) een staat in de staat is geworden.
In juni ging de Kamer akkoord met het laatste ambtsbericht en met de uitzettingen. De monitoring was feitelijk het wisselgeld voor de uitzettingen. Met betere monitoring durfden de Kamerleden de Iraniërs met een gerust hard uit te laten zetten. Nu is er geen wisselgeld meer.
Schmitz en Patijn boden hun excuses aan. Ze beloofden een ambtelijke missie naar Iran te sturen om te kijken of de monitoring weer hervat kan worden. Ook moet die ervoor zorgen dat de Iraanse ambassade weer reispapieren voor uit te zetten Iraniërs gaat afgeven. Dit doet de ambassade al sinds juni niet meer. Patijn vertelde met zichtbare ergernis dat er hierdoor 'slechts' 16 Iraniërs uitgezet. De ambtelijke missie zou terloops ook nog even kunnen nagaan hoe het staat met de repressie in Iran.
Iraniër omgekomen
Tijdens het Kamerdebat bleek dat Iran de missie geen toestemming geeft om het land te bezoeken. De Kamer kletste er voornamelijk over of Patijn en Schmitz moesten aftreden, zoals de oppositie voorstelde. Maar de regenten mochten blijven zitten. Voor de Iraniërs zelf is weinig bereikt. De Iraniërs in de gevangenis en in verwijdercentrum Ter Apel moeten daar van Schmitz blijven. Het uitzettingsbeleid mag dan wel veranderd mag zijn, het toelatingsbeleid niet, aldus de staatssecretaris.
Op de dag van het debat werd ook bekend dat de door Justitie uitgezette Iraniër Hashemi bij een mysterieus auto-ongeluk om het leven is gekomen. Een andere uitgezette Iraniër, Mohamedi, zit nu gevangen in Teheran. Ook een derde uitgezette vluchteling is in Iran in de problemen gekomen. Schmitz ontkende eerst dat deze vluchtelingen ooit in Nederland asiel hadden aangevraagd. Een paar dagen later moest ze op haar woorden terugkomen: er bleken toch IND-dossiers van de vluchtelingen te bestaan.
Niet altijd lijkt de Nederlandse overheid zo slecht op de hoogte van de persoonlijke gegevens van vluchtelingen. Onlangs bleek een van de Iraniërs in het SKIA-kerkasiel diverse keren door "heren" van de Dutch Intelligence Service te zijn ondervraagd. Dat gebeurde toen hij nog in een asielzoekerscentrum woonde. De mannen hadden zijn dossier blijkbaar goed bestudeerd, want ze wisten precies wat ze van hem wilden weten. De vluchteling had gewerkt in chemische installaties waar Iran wapens produceert. Hem werd een vluchtelingenstatus beloofd, als hij daar alles over zou vertellen. Dat deed hij, met diverse Iraanse tolken erbij, maar een status kreeg hij niet. Nu is hij illegaal en moet hij maar hopen dat de tolken geen contact hebben met het Iraanse regime. Daarvan kan hij bepaald niet zeker zijn.
De kerkasiel-estafette is inmiddels verhuisd van Amsterdam naar Voorburg en is nu te gast in De Schakel in Wijchen. De tweede estafette is verhuisd van Sittard naar Geleen. SKIA probeert om de Iraniërs weer terug in de asielprocedure te krijgen.