De Fabel van de illegaal 27, februari 1998
Auteur: Ellen de Waard
Een verblijfsvergunning! Dat is wat illegale arbeiders willen in ruil voor de vruchten die de Nederlandse samenleving geplukt heeft van hun arbeid. Legalisering via de inmiddels verlopen "zesjaarsregeling" lukte echter nauwelijks. Daarom zijn ze al driekwart jaar bezig met een actiecampagne.
In november, december en januari trotseerden illegalen met picketlines bij verschillende ministeries in Den Haag de regen en de kou. Op Kerstavond vond er een fakkeltocht plaats die eindigde bij het Haagse stadhuis. Daar bevinden zich namelijk de computerbestanden van de Haagse Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Die zijn gekoppeld aan de bestanden van de Vreemdelingendienst. Wie in het politiebestand niet als legaal te boek staat, wordt door de gemeente uitgesloten van overheidsvoorzieningen.
Op mensenrechtendag 10 december organiseerde De Fabel van de illegaal in Leiden een bijeenkomst om maatschappelijke solidariteit met illegale arbeiders vorm te geven. Zo'n bijeenkomst had eerder ook in Den Haag plaatsgevonden.
Generaal pardon
Op landelijk niveau pleit GroenLinks voor een verblijfsvergunning voor iedereen die minimaal 5 jaar in Nederland verblijft. Het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV), waaronder de FNV, is het daarmee eens. Ook Forum, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, acht illegalen een onderdeel van de samenleving. Hun bijdrage kan niet genegeerd worden.
Op de Leidse bijeenkomst werden soortgelijke standpunten verkondigd. Paul van Kampen van het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) benadrukte dat er maatschappelijk gezien onvoldoende aandacht is voor de uitbuiting van illegalen. Hij pleitte voor een generaal pardon voor illegale arbeiders. Hans de Koomen van de Onderwijswinkel bekritiseerde de harde voorwaarden van de zesjaarsregeling. De willekeur van werkgevers en politie bepaalt of illegalen hier 6 jaar lang onafgebroken wit kunnen werken. De Koomen pleitte voor een algehele uitbreiding van verblijfsmogelijkheden op humanitaire gronden, ook voor vrouwen. Paul Habers van het Buro van Rechtshulp hekelde de inconsistente rechtspraak. In gelijke gevallen oordeelt de rechter niet altijd gelijk. Bijvoorbeeld bij aanvragen op basis van "klemmende redenen van humanitaire aard" waarbij ter ondersteuning van legalisering aangevoerd wordt dat men goed geïntegreerd is in Nederland, kinderen heeft of vervreemd is van de eigen familie in het land herkomst.
Smoezelig
Habers noemde het vreemdelingenbeleid "smoezelig. De overheid is altijd erg terughoudend geweest in het bekendmaken van de precieze regels van het beleid. Zelfs vakbladen lopen achter bij gebrek aan informatie van Justitie. Dit heeft ons ook parten gespeeld bij de zesjaarsregeling." Dat hangt samen met de politieke onwil om allochtonen een plaats in de samenleving te geven. De zesjaarsregeling is ook slechts een schaamlapje voor het restrictieve beleid.
Habers had gemerkt dat de Leidse vreemdelingenpolitie illegalen hun rechten onthoudt. Als een illegaal bijvoorbeeld tijdens zijn legaliseringsprocedure moet terugvallen op een bijstandsuitkering, vraagt de Sociale Dienst advies aan de vreemdelingenpolitie. Illegalen hebben namelijk alleen recht op bijstand zolang er geen formele "last tot uitzetting" is. Toch geeft de politie de Sociale Dienst ook een negatief advies als die "last" er niet is. Samen met een groep illegale arbeiders heeft Habers hiertegen bezwaar aangetekend.
Commissie Van Thijn
De zesjaarsregeling geldt per 1 januari niet meer. Er is geen overgangsregeling. Advocaten wisten niet of het verstandig was om nog voor het nieuwe jaar zaken in te dienen die nog niet aan de 6 jaar voldeden. Misschien was het beter te wachten tot hun cliënten de termijn van 6 jaar voltooid hadden. Het blijft gokken. Forum heeft de advocaten geadviseerd toch alvast een verzoek tot legalisering in te dienen. Habers wilde dit gezamenlijk doen op de laatste dag van het jaar om zo een collectief signaal af te geven. Andere advocaten wachten tot hun cliënt de zesjaarstermijn heeft bereikt. Habers: "Het is uiteindelijk lood om oud ijzer. Als straks de ene groep wel gelegaliseerd wordt en de andere niet, dan doen we een beroep op het gelijkheidsbeginsel."
De vreemdelingenpolitie roept nu dagelijks illegale arbeiders op om zich te melden. De poten onder stoelen van de actiecomité's worden zo weg gezaagd. Samen met solidaire organisaties en advocaten zijn de illegalen begonnen aan een nieuwe lobby-ronde. Ze proberen ook de grote steden zover te krijgen dat zij bij de landelijke politiek aan de bel trekken. Zolang echter VVD, CDA en Schmitz volharden in hun politiek, zal elke vorm van rechtvaardigheid voor deze illegalen een illusie blijven. Wellicht dat het recente advies van de Commissie Van Thijn aan het PvdA-congres een nieuwe opening brengt. Hij wil de eis van 6 jaar wit werken laten vallen en een zwaarder gewicht toekennen aan het ingeburgerd zijn.