De Fabel van de illegaal 29, mei/juni 1998
Auteur: Eric Krebbers
Een eigen kleinschalige regionale economie, dat is wat sommige milieu-activisten willen. Zo ook Willem Hoogendijk, de oprichter van de organisatie Aktie Strohalm. Hij propageert ver uitgewerkte ideeën over een alternatieve samenleving. Maar waarom geldt ook daar een legitimatieplicht? Een interview.
De milieubeweging kent een aantal stromingen die zich voornamelijk richten op het opbouwen van een kleinschalige milieuvriendelijke economie. Small is beautiful. Bio-regionalisten, bijvoorbeeld, willen dat lokale gemeenschappen hun economie aanpassen aan het regionale milieu. Hun collega's van de Local Exchange and Trade Systems (LETS) proberen alvast hier en nu een alternatieve plaatselijke economie op te zetten. "Omdat er streekgebonden, gedecentraliseerde economieën zijn, blijft het geld veel meer in de eigen streek circuleren en wordt de eigen economische bedrijvigheid gestimuleerd", schrijft Hoogendijk over zijn ideale samenleving.
Eigen ecologie
Het veelvuldig gebruik van het woord "eigen" is volgens sommige anti-racisten verdacht. Bio-regionalisten worden er wel eens van beschuldigd mensen van buiten de regio te willen uitsluiten. Een aantal extreem-rechtse groeperingen vindt dat juist een aantrekkelijke gedachte. Die zoeken daarom toenadering en proberen elementen van de kleinschaligheidsbeweging en het bio-regionalisme in te passen in hun eigen ideologie. Eigen volk, eigen eco-systeem, eigen economie. In Nederland denken sommige leden van de 'intellectuele' nazi-organisatie Voorpost in die richting.
Onder de Nederlandse kleinschaligheidsactivisten bevinden zich voorzover bekend geen extreem-rechtsen. Wel zijn sommigen zo eenzijdig met milieu en economie bezig, dat ze nauwelijks nadenken over andere problemen, zoals racisme. Hoogendijk is zo iemand. Hij studeerde rechten in Leiden, was lid van Minerva en werd naar eigen zeggen in 1968 marxist. Hij schreef prima boeken over kleinschaligheid, zoals "Economie ondersteboven". Hoogendijk geeft momenteel veel lezingen, zoals enige tijd terug bij de Leidse Derde Kamer, en interviews, zoals onlangs nog paginagroot in het Leidsch Dagblad.
Archaïsche migranten
Hoogendijk deed in andere bladen soms vreemde uitspraken. Bijvoorbeeld over kerkasiel. "Al die kerken ook die maar zeggen: laat de kindertjes uit de hele wereld maar tot ons komen, die zijn eigenlijk contra-revolutionair bezig. Halen allemaal mensen in ons land die niet geïnteresseerd zijn in ons land, die geen ruimte hebben om..., je haalt alleen maar ellende in huis. Het is heel begrijpelijk dat iemand met honger, met vrouw en kinderen naar hier komt. Maar wij hebben het recht te zeggen, ho, ho, wij zijn met iets bezig, tenminste ik dan, van revolutie en ga je daar aan meewerken of niet?"
Dat vraagt om een toelichting. De Fabel werkt immers mee aan het kerkasiel voor Iraanse vluchtelingen. Willem, wat bedoel je daar nu mee?
"Ik wil het met iedereen die hier woont, gezellig maken en werken aan de eerlijke verdeling van kennis, macht en inkomen. Daar is een revolutie voor nodig en dat lukt niet als we een te grote instroom hebben. Je krijgt dan tegenstellingen tussen de mensen en dan wordt mijn plan doorkruist."
Zijn de migranten dan de oorzaak van racistische spanningen?
"Het gaat natuurlijk om een archaïsche bevolking die strikt de Koran naleeft. Ze zijn niet geïnteresseerd in ons land en bidden voor de koning van Marokko. Wat dat betreft heeft Bolkestein gelijk."
Dat is een bedenkelijke generalisatie.
"Mijn linkse vrienden denken daar ook anders over. Maar ik ben voor het behoud van onze eigen Nederlandse cultuur, de Nederlandse eigenheid. Wat dat betreft ben ik conservatief."
Er is toch geen eenduidige Nederlandse cultuur? Je hebt de wereld van de VVD-ers en die van bijvoorbeeld de linkse beweging.
"Klopt." Lange stilte.
Democratiserend kolonialisme
Je schreef eens dat Nederland vol is, maar niet alleen met auto's. En dat het goed is dat de grenzen weer zijn hersteld. Het zou "een zooitje" zijn geworden. Maar wie vluchtelingen en migranten wil buitensluiten, kiest voor militaire grensbewaking, verdrinkende bootvluchtelingen en illegalenbajessen.
Hoogendijk: "Fort Europa heet dat. Dat is een wereld waar ik niet veel van weet. Maar het moet zo humaan mogelijk. En sommigen krijgen geld mee als ze terug gaan."
Maar de mensen zullen toch proberen hier te komen om zo hun armoede te ontvluchten. Wij gebruiken hun grondstoffen, zoals dat al eeuwenlang gebeurd is.
"Maar het Noorden produceert ook voor het Zuiden. En de kolonisatie heeft ook veel goeds gebracht, zoals de democratisering van feodale koninkrijken. Je moet het dialectisch bekijken. Op de lange termijn is er vanzelfsprekend een gigantische overheveling van rijkdom nodig van Noord naar Zuid. Maar daarom hoeven we nu economische vluchtelingen niet toe te laten."
Nederlandse Volksbeweging
Je bent ook voor de identificatieplicht.
Hoogendijk: "We moeten weer een gemeenschap worden, waar men elkaar kent. Ik ben tegen die totale openheid, waardoor mensen hierheen komen om een zomertje te profiteren."
Maar de identificatieplicht wordt ingezet om illegale arbeidsmigranten uit te roken. Die werken hier vaak al jaren en maken juist deel uit van de samenleving.
"Die moeten als de donder een verblijfsvergunning krijgen. Het is allemaal erg moeilijk."
De milieu-"marxist" Hoogendijk maakt het zich inderdaad niet makkelijk. Hij praat niet meer over de arbeidersklasse en wil de "controverse links-rechts overstijgen". In plaats daarvan hanteert hij historisch beladen rechtse begrippen als "gemeenschap" en "volk". Hij streeft zelfs naar een "Nederlandse Volksbeweging". Een cursus internationale solidariteit zou hem geen kwaad doen.