De Fabel van de illegaal 29, mei/juni 1998
Auteur: Harry Westerink
"In Europa reageren mensen meestal erg verbaasd als ze horen van bewegingen in het Zuiden van de wereld die miljoenen mensen mobiliseren en multinationale ondernemingen op een radicale manier onder druk zetten." Aldus de Peoples Global Action (PGA), een wereldwijd platform van milieugroeperingen, boerenbewegingen, vakbonden, vrouwenorganisaties en inheemse volken. Hun strijd tegen het verwoestende neo-liberalisme is een inspiratiebron voor de Nederlandse anti-MAI campagne, waaraan ook De Fabel van de illegaal meedoet.
In februari 1998 vond in Genève de eerste PGA-conferentie plaats. Ongeveer 300 mensen uit meer dan 70 landen namen eraan deel. In het strijdbare manifest dat tijdens de conferentie werd aangenomen, verklaart de PGA dat multinationale ondernemingen de strategie van economische globalisering gebruiken om hun macht veilig te stellen en het verzet overal ter wereld in te dammen.
De PGA gaat lijnrecht in tegen de politieke lusteloosheid die zo overheersend lijkt te zijn in rijke landen. "We verwerpen het idee dat vrijhandel werkgelegenheid schept en welvaart verhoogt, evenals de veronderstelling dat het kan bijdragen aan vermindering van armoede." Door de ongebreidelde vrijhandel neemt volgens de PGA de kloof tussen arm en rijk steeds meer toe, zowel in het Zuiden als in het Noorden van de wereld. De PGA neemt niet alleen stelling tegen multinationale ondernemingen, maar ook tegen "het rechtse alternatief van een sterker kapitalisme op nationale basis" en "het fascistische alternatief van een autoritaire staat die de macht van bedrijven overneemt. Onze strijd is erop gericht om de macht over de productiemiddelen uit handen te krijgen van zowel het multinationale als het nationale kapitaal, om zo vrije, duurzame en door mensen zelf ingerichte gemeenschappen te scheppen, gebaseerd op solidariteit en de behoeften van mensen, en niet op uitbuiting en hebzucht." De PGA beperkt zich niet tot anti-kapitalisme, maar keert zich ook uitdrukkelijk tegen seksisme, homofobie en milieuvernietiging.
"Kill WTO"
Volgens de PGA moeten verzetsorganisaties geworteld zijn in lokale gemeenschappen en daar vorm geven aan internationale solidariteit. De PGA heeft veel kritiek op de manier waarop de meeste belangenorganisaties reageren op vrijhandelsverdragen: door te lobbyen voor kleine verbeteringen in verdragen waarvan de kern fundamenteel onrechtvaardig is. Daarom kiest de PGA voor directe en confronterende acties.
De eerste grote uitdaging van de nieuwe beweging wordt het voeren van acties bij de tweede WTO-conferentie, die van 18 tot 20 mei wordt gehouden. Tijdens de PGA-bijeenkomst werd al een voorproefje gegeven: de ingang van het buitensporig sjieke gebouw van de WTO in Genève werd enkele uren geblokkeerd. De actieleus, voorgesteld door een Indiase boer, luidde: "WTO is a killer - kill WTO".
In de fik
In India voeren miljoenen boeren een gevecht op leven en dood tegen Cargill, de grootste zaaizaadhandelaar ter wereld. Cargill smeert de boeren gemanipuleerd zaaizaad aan met gladde verkooppraatjes over grote oogsten en toekomstige rijkdom. Maar al generaties lang beheren de boeren het zaad gemeenschappelijk. Als Cargill dit collectieve gebruik om zeep helpt, worden de boeren blootgesteld aan de grillen van het mondiale kapitalisme. Om sterker te staan in hun strijd hebben zo'n 10 miljoen boeren zich verenigd in de Karnataka State Farmers' Association, die zich heeft aangesloten bij de PGA.
In 1992 en 1993 vielen woedende boeren het hoofdkantoor van Cargill in Bangalore binnen, namen alle documenten en zaden mee, en staken die op straat in de fik. Toen een vertegenwoordiger van het Amerikaanse bedrijfsleven ermee dreigde om de Indiase markten met breekijzer-tactieken open te breken, was de reactie van de Indiase boeren: "Wij kunnen ook breekijzer-tactieken gebruiken". Ze wrikten het kantoor van Cargill met breekijzers steen voor steen los en braken het letterlijk tot de grond toe af. De boeren zullen naar eigen zeggen niet stoppen met acties, voordat Cargill India heeft verlaten.
Verzetsgeest
Een andere deelnemer aan de PGA, de Movement for the Survival of the Ogoni People (MOSOP) uit Nigeria, strijdt tegen æs werelds grootste multinational: Shell. Dit Brits-Nederlandse bedrijf is het olierijke Ogoni-gebied al decennialang aan het uitzuigen en vervuilen. Volgens de Nigeriaanse activist Isaac Osouka zijn Shell en de Nigeriaanse militaire machthebbers onafscheidelijk: "Als je tegen de een vecht, vecht je ook tegen de ander." Het vruchtbare Ogoni-land is voor de bevolking inmiddels waardeloos geworden, want door de vervuiling kan er niets meer groeien.
In 1993, het VN-jaar van de inheemse volken, kwamen 300.000 van de in totaal 500.000 Ogoni in opstand. In de organisatie van het verzet spelen vrouwen een belangrijke rol. Ken Saro-Wiwa, inmiddels vermoord door de militairen, verwoordde de verzetsgeest van de Ogoni: "Als ze vandaag 10 mensen doden, dan zullen morgen 20 mensen komen. Of we winnen deze oorlog om ons land, of we zullen worden uitgeroeid, omdat we nergens heen kunnen." In 1997 verenigden de Ogoni en andere volkeren in de Niger-Delta zich in de Chicoco-beweging. Deze beweging, die opkomt voor de belangen van 5 miljoen mensen, strijdt voor terugtrekking van de militairen en van Shell uit de Delta.