De Fabel van de illegaal 30, juli/september 1998
Auteur: Petra Schultz
Door de voetbalwedstrijd Nederland-Nigeria van 5 juni waren de schendingen van de mensenrechten in Nigeria even in de aandacht. Over de betrokkenheid van Shell daarbij werd niet gerept. Evenmin over de uitzetting van Nigeriaanse vluchtelingen door de Nederlandse regering.
Activisten van de Nigerian Democratic Movement in the Netherlands (NDMN) en Participating Refugees In Multicultural Europe (PRIME) protesteerden met borden bij de ingang van Arena. "Hoeveel bloed is olie uit Nigeria waard?", stond daarop te lezen. De supporters vonden de actie geslaagd en waren zelfs bereid om actieposters mee naar binnen te nemen. Amnesty en Novib hadden immers ook gezegd dat de sportboycot van Nigeria serieus genomen moest worden.
De politie van Shell
NDMN-lid Oghide verwacht niet veel van de nieuwe Nigeriaanse machthebber Abubakar. Die kwam aan de macht nadat zijn voorganger generaal Abache op 8 juni was overleden. Abache had in 1993 een staatsgreep gepleegd en de kort daarvoor gehouden verkiezingen ongeldig verklaard. Abubakar en Abache horen bij dezelfde elite.
Nigeria is een rijk olieland, maar de winsten komen uitsluitend de elite ten goede. Het merendeel van de bevolking heeft nauwelijks voldoende te eten. De elite zorgt voor lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden waardoor multinationals als Shell, Mobil en Chevron enorme winsten behalen. De bedrijven houden op hun beurt het regime in het zadel. Oghide: "Shell gebruikt het land waar Nigerianen al generaties lang van leven, nu voor de oliewinning. Zonder land zijn de boeren hun broodwinning kwijt. Bij protest worden ze gearresteerd door Shells eigen politie. Die heeft honderden mensen uitgeleverd aan het regime van Abache. Die activisten zitten nu opgesloten. Shell importeert zelfs wapens voor de Nigeriaanse politie. Shell heeft nauw contact met het regime om haar positie te behouden als grootste oliewinner. Ook stimuleert Shell het bombarderen van 'lastige' dorpen. De vrouwen daar werden verkracht. Shell helpt het regime ook met het witwassen van geld. Men pompt meer olie op dan staat geregistreerd en stort de opbrengst hiervan op Zwitserse bankrekeningen."
Drie erkende vluchtelingen
In Nigeria heerst volstrekte willekeur. Mensenlevens tellen niet. Gevangenisstraffen zonder aanklacht of proces, martelingen, ongelukken onder verdachte omstandigheden en executies zijn aan de orde van de dag. Persvrijheid bestaat niet. Steeds meer journalisten en mensenrechtenactivisten belanden in de cel. Onderdrukking en armoede zijn onontkoombaar.
Hoewel Nederland "bezorgd" is en de EU een sportboycot heeft uitgevaardigd, krijgt slechts een handvol Nigerianen asiel in Nederland. "Nigeria wordt als een veilig land beschouwd. De meeste Nigeriaanse vluchtelingen worden na de 24-uurs procedure op het aanmeldcentrum onmiddellijk afgewezen. Hun verhalen worden niet serieus genomen. Honderden Nigerianen zijn direct weer uitgezet of opgesloten in de grensgevangenis. Slechts een klein deel krijgt toegang tot een asielzoekerscentrum. Sinds 1993 hebben slechts 3 Nigerianen hier een vluchtelingenstatus gekregen. Vijf mochten vanwege humanitaire redenen blijven. Nederland wil de Nigerianen geen vluchtelingenstatus geven uit angst dat de economische belangen van Shell geschaad worden", aldus Oghide.
Een deel van de Nigerianen vraagt tegenwoordig niet eens meer asiel aan. Ze 'kiezen' direct voor een illegaal bestaan, in plaats van een kansloze asielprocedure te doorlopen die toch leidt tot deportatie. "En vrouwen komen dan in de prostitutie terecht", zegt Oghide.
Mishandeling
Sommige door Nederland uitgezette vluchtelingen zijn in Nigeria onmiddellijk gearresteerd. Van enkelen werd ondanks naspeuringen niets meer vernomen. Het is zeer moeilijk om erachter te komen wat er met de gedeporteerden is gebeurd. Ook Amnesty heeft geen toegang tot het land. Oghide weet van 1 man dat hij in januari is uitgezet, in Nigeria is opgepakt en zwaar is mishandeld. Daarna is hij naar het ziekenhuis is gebracht. Een andere Nigeriaan werd op Pinkstermorgen uit asielzoekerscentrum Haarlem gehaald. Op zijn slippers werd hij gedropt in Dubai, in de Verenigde Arabische Emiraten. Daar werd hij gevangen gezet. Dankzij druk van onder andere de NDMN is hij nu weer terug in Nederland. Weer een andere Nigeriaan is opnieuw in de asielprocedure opgenomen nadat hij na een eerdere uitzetting in Nigeria gemarteld was. Hij heeft alweer een negatieve beschikking op zijn asielverzoek gehad.