De Fabel van de illegaal 31, oktober/november 1998
Auteur: Harry Westerink
De wereldwijde campagne tegen het Multilateraal Akkoord over Investeringen (MAI) heeft in korte tijd een hoop opschudding veroorzaakt. Ook in Nederland zijn de voorstanders van dit verdrag in de verdediging gedrongen. Het landelijke netwerk MAI niet gezien! neemt in oktober met telefoon, fax en e-mail de Nederlandse MAI-onderhandelaars onder vuur.
Sinds de val van de Berlijnse muur wordt linkse kritiek op de wereldeconomie weggehoond. Machthebbers en massamedia bejubelen het kapitalisme als overwinnaar van de geschiedenis. Maar het neo-liberalisme heeft in de jaren 90 verwoestend om zich heen geslagen. In Nederland is verzet ertegen veel te weinig van de grond gekomen. Daarom besloten basisorganisaties, waaronder De Fabel van de illegaal, om een campagne te beginnen tegen het MAI, een vrijhandelsverdrag dat ingrijpende gevolgen dreigt te hebben voor mens en milieu. De Fabel koos voor actie tegen het MAI, omdat met dit verdrag een regelrechte staatsgreep van multinationale ondernemingen op komst is.
Boven verwachting
In januari 1998, bij de oprichting van MAI niet gezien!, bleek dat grote non-gouvernementele organisaties (NGO's) in Nederland zo goed als niets tegen het verdrag hadden ondernomen. Men had zelfs de eigen achterban er niet over geïnformeerd. Toch hadden onder meer honderden NGO's uit tientallen landen, de Wereldraad van Kerken en het Europese parlement zich al erg kritisch uitgelaten over het MAI. Om dat enorme gebrek aan voorlichting weg te werken zette MAI niet gezien! een intensieve informatiecampagne op. De ruim 25 bijeenkomsten die MAI niet gezien! overal in het land organiseerde, vormden ook het startsein voor de oprichting van lokale groepen. Die groepen gingen in het voorjaar massaal anti-MAI folders en posters verspreiden. Gemeenteraden werden verzocht hun stad tot MAI-vrije zone te verklaren. In juni organiseerde MAI niet gezien! een studiedag voor anti-MAI activisten.
Rechtstreeks voorlichting geven op bijeenkomsten bleek een doeltreffend middel te zijn om de wel degelijk levende kritiek op het neo-liberalisme boven tafel te krijgen. De anti-MAI campagne slaat boven verwachting aan, met name op het "grassroots"-niveau. Nu meer activisten zich aansluiten bij de campagne, krijgt de radikaal-linkse visie op economische ontwikkelingen wat meer stem en invloed.
Bij de neus nemen
Met een bezetting in februari en een blokkade in mei van het ministerie van Economische Zaken (EZ), het zenuwcentrum van de MAI-voorstanders, is MAI niet gezien! het heersende concensusmodel te lijf gegaan. NGO's vertrouwen te veel op overleg met machthebbers en te weinig op conflict en confrontatie. Daarom namen medewerkers van MAI niet gezien! als luis in de pels deel aan de "consultaties" die deze zomer door EZ waren georganiseerd. EZ wilde de NGO's via deze "consultaties" doen geloven dat ze voldoende inspraak kregen. MAI niet gezien! prikte deze PR-stunt door. Een medewerker bood op 2 juli een open brief aan met lastige inhoudelijke vragen over het verdrag, in de verwachting dat EZ dan zijn ware arrogante gezicht zou laten zien. Dat kwam ook uit: 2 maanden later antwoordde EZ dat men geen antwoord op de brief wilde geven. Aan het hand van deze ervaringen kan MAI niet gezien! goedgelovige NGO's en politici waarschuwen om zich niet bij de neus te laten nemen.
Zo'n waarschuwing is zeker geen overbodige luxe. Marinus Sikkel, EZ-topambtenaar en hoofdonderhandelaar namens Nederland, verklaarde tijdens de "consultatie" van 3 september dat er geen openbaar onderzoek komt naar de gevolgen van het MAI voor het milieu. Daar had de Tweede Kamer nadrukkelijk om gevraagd.
Anti-hiërarchisch
Het MAI is maar een van de vele instrumenten waarmee multinationale ondernemingen de samenleving naar hun hand willen zetten. Daarom organiseerde MAI niet gezien! in september het seminarweekend "Globalisering van de armoede". Tijdens dat weekend werd erop gewezen hoe noodzakelijk het is om verzet goed te organiseren. Op het seminar presenteerden zich het landelijke Basisdemocratisch Netwerk (BN) en de internationale Peoples' Global Action (PGA), beiden voorbeelden van nieuwe samenwerkingsverbanden met een anti-hiërarchische en decentrale structuur. Het BN wil de informatie en communicatie tussen linkse buitenparlementaire groepen verbeteren. Evenals het PGA, waarbij onder meer organisaties van boeren, vrouwen en inheemse volkeren zijn aangesloten, strijdt het BN tegen de toenemende economische globalisering.
Op 20 en 21 oktober worden de internationale MAI-onderhandelingen hervat. Daarom roept MAI niet gezien! iedereen op om van 12 tot en met 16 oktober EZ te bestoken met kritiek op het MAI. Benader bijvoorbeeld MAI-onderhandelaar Sikkel. Tel: 070-3797152, fax: 070-3797924, e-mail: <postbus.dhi.beb@minez.nl>. Meer informatie? Bel MAI niet gezien! Tel: 071-5127619.