De Fabel van de illegaal 36, september/oktober 1999
Auteur: Eric Krebbers
Al ruim 30 jaar propageert de Britse miljonair Edward Goldsmith hetzelfde totalitaire ecologische wereldbeeld. Tientallen West-Europese organisaties op het gebied van milieu, inheemse volkeren, biotechnologie, kernenergie en de vermeende globalisering, onderhouden desondanks al die jaren goede contacten met hem. Sinds een jaar of 5 is Goldsmith ook actief in kringen van extreem-rechtse intellectuelen, die onder de noemer "nieuw-rechts" een ideologische vernieuwing willen doorvoeren. Goldsmiths geschriften zijn daar inmiddels verplichte literatuur. Extreem-rechts wil immers net als Goldsmith de "natuurlijke sociale orde" en de "traditionele omgangsvormen tussen mensen" herstellen.
Geconfronteerd met Goldsmiths extreem-rechtse banden, opperden sommige van zijn linkse contacten in Nederland dat de Brit "oud en seniel" geworden zou zijn. Goldsmith heeft echter al zijn honderden artikelen en boeken steeds vanuit eenzelfde coherente nieuw-rechtse ideologie geschreven. Zijn keuze om dan ook maar met de fascisten in zee te gaan is een volstrekt logische consequentie van zijn denken.
Het model van de generaal
Aan de basis van Goldsmiths complete oeuvre staat zijn fascistoïde verlangen naar een "stabiele samenleving". Die zou georganiseerd moeten worden volgens "de natuurwetten van Gaia", ofwel "moeder aarde". Er bestaat voor Goldsmith maar "één enkele orde" en "één enkele set wetten, die zowel gelden voor biologische organismen, inheemse samenlevingen en ecosystemen, als voor Gaia zelf." De belangrijkste natuurwet is volgens hem "dat elk natuurlijk systeem hiërarchisch is georganiseerd". Die wet moet volgens Goldsmith ook centraal staan voor de samenleving: "Elk gedrag, inclusief het evolutionaire proces zelf, moet beheerst worden met behulp van een dynamisch model analoog aan wat een generaal gebruikt."
Goldsmith zegt zijn inspiratie te vinden in "het wereldbeeld van de inheemse samenlevingen". "Doordat de inheemse man in zijn lichaam, zijn huis en zijn nederzetting dezelfde belangrijke orde ziet, die ook terugkomt in zijn samenleving, de natuur en de kosmos, wordt het hem duidelijk dat zijn leven beheerst wordt door dezelfde natuurwet, die de kosmische hiërarchie bestuurt." De miljonair betreurt "de vooruitgang" waardoor deze kennis verloren gaat, want "de traditionele mens" wist heel goed "dat de wereld hiërarchisch georganiseerd is".
Ook in de middeleeuwse feodale tijd in Europa vindt Goldsmith zijn inspiratie. De toenmalige "stabiele samenleving" werd volgens hem beheerst door het "natuurlijke principe" van de "hiërarchische wederzijdsheid". Dat het grootste deel van de bevolking in een toestand van slavernij verkeerde, vormt voor hem geen probleem. "De middeleeuwse lijfeigenen waren gebonden aan hun land, maar hun relatie tot hun landeigenaar was er eerder een van wederzijdse verplichtingen, dan van puur economisch eigenbelang, en in ruil hadden ze de zekerheid om te kunnen pachten." Ook de adel had dus verplichtingen, verzucht miljonair Goldsmith, "noblesse oblige". Het feodale systeem richtte zich volgens hem naar de "algemene natuurwet", die stelt dat "de relatie tussen dingen en wezens in de verschillende echelons van de kosmos niet symmetrisch is. Vitale kracht stoomt naar beneden om de dingen en wezens in de lagere echelons leven te geven en te heiligen, maar dat gebeurt alleen als deze laatsten hun verplichtingen vervullen ten aanzien van de hogere echelons en dus de kosmos als geheel."
Afschuwelijke onnatuurlijke kleuren
Goldsmith citeert af en toe de anarchist Kropotkin. Die zei begin deze eeuw: "De natuur is de belangrijkste ethische leraar van de mens". Net als Goldsmith probeerde ook Kropotkin zijn politieke ideaal uit de natuur af te leiden. Zijn boeken, met prachtige titels als "Wederkerig dienstbetoon", waren een inspiratiebron voor miljoenen anarchisten overal ter wereld. Maar, fascist of anarchist, het kan niet bevrijdend zijn wanneer een ideoloog zijn politieke voorkeuren en analyses op "de natuur" projecteert in een poging zijn gelijk te krijgen, zijn wil op te leggen. Voor alle menselijke samenlevingsvormen en gedragingen zijn - met wat goede wil - wel analogen te vinden in de natuur. Maar daarmee valt niets te bewijzen. Wel bevordert dat het denken vanuit de vermeende tegenstelling tussen het "natuurlijke" en het "kunstmatige". Het kunstje van Goldsmith is om zijn extreem-rechtse voorkeuren te voorzien van eco-labeltjes als "natuurlijk" of "natuurwet". Daar is hij heel eerlijk in: "Er is geen reden om aan te nemen dat ecologische kennis objectiever, waardevrijer of minder doelgericht is. Die kennis is, of beter, moet doelgericht ontwikkeld worden om het ecologische wereldbeeld te rechtvaardigen, evenals de ermee samenhangende ecologische maatschappij die gericht is op het handhaven van de orde van de kosmos."
De ecoloog Goldsmith beperkt zich niet tot de natuurvernietiging, maar schrijft over allerlei terreinen van de samenleving. Volgens hem zouden voor "alle natuurlijke systemen, zoals de familie, de gemeenschap en het ecologische systeem" precies dezelfde wetten gelden. Soms trekt hij uit zijn analyses van de natuur conclusies die - op het eerste gezicht - voor de samenleving bevrijdend zouden zijn. Zo is hij bijvoorbeeld tegen kernenergie en de bio-industrie, en wil hij de medische wetenschap uit handen van het kapitalisme nemen. Dat verklaart wellicht waarom sommige linksen hem niet herkennen als nieuw-rechtse ideoloog. Meestal echter zijn zijn conclusies en aanbevelingen voor een nieuwe maatschappij-ordening duidelijk uiterst rechts. In sommige gevallen durft hij zover niet te gaan en laat hij de onontkoombare extreem-rechtse conclusies aan de lezer zelf over.
Zijn snel groeiende schare extreem-rechtse aanhangers heeft echter aan een half woord genoeg. Die weten precies waar Goldsmith heen wil. Zo verlangen zij bijvoorbeeld vast en zeker direct terug naar de nazi-cultuurkamer uit de Tweede Wereldoorlog, wanneer Goldsmith schrijft: "Een gotische kathedraal, bijvoorbeeld, is prachtig; omdat zijn gewelf dat van het bos is, zijn pilaren de bomen. Aan de andere kant, verafschuwen we wat vreemd is aan de natuur: onnatuurlijke kleuren, de rechte lijnen van moderne gebouwen." Het is niet toevallig dat Goldsmith onlangs sprak op het nieuw-rechtse congres met als titel "Hoe overleven we de decadentie?".
De eliminatie van mutaties
"Natuurlijke systemen zijn niet gericht op veranderingen, maar op het voorkomen van verandering. Verandering vindt plaats, niet omdat het op zich wenselijk is, maar omdat het onder bepaalde omstandigheden nodig geacht wordt, als een manier om voorspelbaar grotere en vernietigendere veranderingen te voorkomen. Dit moet waar zijn voor zowel de sociale evolutie als de biologische evolutie." Goldsmiths "stabiele samenleving" is overduidelijk gericht tegen een links-revolutionaire politiek, zoals anti-kapitalisme, anti-racisme en anti-patriarchale strijd. De natuur heeft Goldsmith zelfs onthuld dat zulke "voortdurende conflicten" weggewerkt moeten worden.
Goldsmith is niet tegen het kapitalisme, maar wil wel "trachten te komen tot een gamma van los verbonden, op de plaatselijke gemeenschap gerichte economieën, geleid door veel kleinere firma's, die zich bovenal, hoewel niet uitsluitend, richten op de plaatselijke of regionale markt". Alternatieve geldsystemen als LETS mogen daarom op zijn steun rekenen. Maar, zo vroeg een jonge Belgische nazi hem eens, "denkt u werkelijk de ideeën die u voorstaat, te kunnen toepassen binnen zulke dichte bevolkingsgroepen?" Goldsmith: "Om eerlijk te zijn, neen. Maar, ik vrees dat we zullen spreken over een kleine bevolking". Waarna hij uiteenzette hoe de huidige "overbevolking" opgelost zal worden door "epidemieën" en andere natuurrampen. Of de miljonair daarover rouwig zal zijn blijft de vraag. Wel is bekend dat hij eens schreef: "De mens is een parasiet". Goldsmith hanteert vaak het begrip "bevolkingsexplosie". Dat idee heeft hij ongetwijfeld ontleend aan de racistische bevolkingsprofessor Paul Ehrlich, zijn oude vriend die beroemd werd met zijn gelijknamige boek. Goldsmith financierde begin jaren 70 onder meer de vertaling van Ehrlichs boek in het Nederlands.
Is zijn "stabiele samenleving" eenmaal gerealiseerd, dan moeten er "krachten" komen "die de populatie stabiel houden", precies zoals "de krachten die de lichaamstemperatuur stabiel houden". Volgens Goldsmith zou bijvoorbeeld een raad van oude mannen aan "bevolkingsbeheersing" kunnen doen via een systeem van "huwelijksvergunningen" voor jonge mannen. Vrouwen kunnen altijd nog non worden. De Afghaanse Taliban zullen nog jaloers worden. In Goldsmiths brave new world zullen ook geen "a-sociale en delinquente bewoners van sloppenwijken" meer getolereerd worden. "Sociale afwijkingen" zullen namelijk weggewerkt worden. Wie daartoe gerekend wordt, blijft nog onduidelijk, maar "een maatschappij kan zich, via zijn specifieke culturele patronen, handhaven op zijn pad, door afwijkingen ervan te corrigeren". Net als in de natuur, waar "als er mutaties ontstaan, er speciale tijdens de evolutie geperfectioneerde mechanismen bestaan om hun eliminatie te verzekeren". Beangstigend? "Maar wat is er zo bijzonder aan een individueel organisme?", vraagt Goldsmith zich af.
Vreemde lichamen buitensluiten
Goldsmiths kleine gemeenschappen zullen "in wezen exclusief" zijn. "Je kunt inderdaad geen gemeenschap bouwen met duizenden mensen", geeft de miljonair grif toe. "Het is niet verbazingwekkend dat voldoende gedifferentieerde systemen, zoals biologische organismen en maatschappijen, ertoe neigen mechanismen te ontwikkelen die hen in staat stellen vreemde lichamen buiten te sluiten, die mogelijk hun zuiverheid bedreigen. Op het biologisch niveau spreekt men van afweermechanismen. Bij orgaantransplantaties moeten deze mechanismen onderdrukt worden, waardoor de kans op kanker, op de anarchistische verspreiding van cellen, honderdvoudig toeneemt. Dit soort mechanismen is op alle niveaus van organisatie noodzakelijk. Alle 3000 eenvoudige samenlevingen die tot nu toe door antropologen zijn onderzocht, lijken wetten rond exogamie en endogamie te hebben. Huwelijken zijn verboden binnen een beperkte familiekring, maar ook buiten de culturele groep, om zo culturele kruisingen en de productie van subsystemen die nergens bij horen, te voorkomen. Wat vandaag de dag beschouwt wordt als vooroordelen tegen mensen van andere etnische groepen, is een normaal en noodzakelijk onderdeel van het menselijk gedrag, en is alleen afwezig bij leden van een cultureel systeem dat ver op weg is naar desintegratie. Het idee van de universele broederschap van de mensheid is daarom volledig onverenigbaar met de systematische benadering van menselijke culturele systemen. Het is net zo absurd als het idee dat de cellen, die deel uitmaken van een enorm aantal biologische organismen, door elkaar geschud kunnen worden om vervolgens weer levensvatbare biologische systemen te vormen. Industriële landen hebben de neiging arbeidstekorten te ontwikkelen en arbeid van elders te importeren. Op die manier worden in veel landen flinke etnische minderheden opgebouwd. Daar komt bij dat de economische ontwikkelingen gaan in de richting van steeds grotere politieke eenheden, die vaak etnische groepen omvatten die weinig met elkaar gemeen hebben. Dat geeft een onstabiele situatie, die alleen kan leiden tot burgeroorlogen en het afslachten van minderheden die tot zondebok worden gemaakt bij de onvermijdelijke economische en sociale crisissen." Aldus Goldsmith, in een zeer typerend citaat.
Apartheid brengt de oplossing
Goldsmith schrijft steevast over politieke conflicten alsof het "natuurlijke" of "etnische" problemen betreft. Hij meent dat "verschillende etnische groepen" nauwelijks in één land kunnen samenleven. "De enige manier waarop dat kan, is door de verschillende nationale groepen toe te staan zich apart te ontwikkelen." De Tutsi's en de Hutu's in Ruanda, bijvoorbeeld, moeten volgens Goldsmith "overduidelijk apart gezet moeten worden". Behalve apartheid is Goldsmith ook niet vies van gedwongen migratie. Hij bewondert Atatürk, "die de Grieken en de Turken op een succesvolle manier van elkaar heeft gescheiden, hoewel er toentertijd een verschrikkelijke stampei over gemaakt werd en het ongetwijfeld een behoorlijke overlast veroorzaakte bij de mensen die gedwongen moesten verhuizen. Maar misschien moeten we maatregelen om een stabiele samenleving te creëren maar accepteren, ook al bezorgen ze overlast." "Praktisch alle huidige Europese staten zijn kunstmatige creaties, opgebouwd uit naties van wie de aparte identiteit wordt genegeerd", meent Goldsmith. Hij denkt dat er pas vrede in Europa komt als "het gebied opgesplitst wordt in zijn natuurlijke en etnische regio's". Daar zijn de nationalisten in het voormalige Joegoslavië inmiddels al druk mee bezig. "In Europa beginnen de mensen nu langzamerhand het licht te zien", aldus Goldsmith. "In België wordt bijvoorbeeld een nieuw project bestudeerd om het land in 4 regio's op te splitsen, een Waals, een Vlaams, een Duits en één samengesteld uit de etnisch vermengde bevolking van Brussel." Met zijn opvatting dat Vlamingen en Walen aparte biologische "etniën" vormen, haalt Goldsmith het Vlaams Blok rechts in.
Maar Goldsmith is niets te gek. Hij beschouwt ook de Noord-Ierse katholieken en protestanten als "twee verschillende etnische groepen, met verschillende achtergronden, met verschillende manieren en tradities, en verschillende motivaties en capaciteiten". Zou Goldsmith gedacht hebben aan Atatürk toen hij concludeerde dat "de enige oplossing die overblijft, is om ze ruimtelijk te scheiden"?
Meer beelden van religieuze leiders
Voor Goldsmith vormt het gezin, net als de kleine gemeenschap, een "fundamentele, we mogen zelfs zeggen even natuurlijke eenheid van sociale organisatie". Iedereen hoort dus "van nature" thuis in een "familie, waarbinnen de moeder het meest essentiële lid is". Goldsmith: "Een moeder zorgt voor haar kinderen, een vader zorgt voor zijn vrouw en helpt ook de kinderen op te voeden." Alleenstaande moeders zijn volgens hem "ver verwijderd van de norm" en buitenechtelijke relaties van mannen acht hij zelfs slecht voor de "Gaiaanse hiërarchie". Vrouwen hebben volgens Goldsmith "een zeer belangrijke rol, zowel wat betreft de sociale samenhang, als vanuit het gezichtspunt van de bescherming van het leefmilieu. Ze hebben niet dat machismo en die competitiviteit die zo typisch mannelijke trekken zijn. Weet u, men moet verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen aanvaarden, zoals tussen etniën en culturen." Met feminisme heeft hij dan ook niet veel op.
Goldsmiths politieke project stoelt niet op de wetenschap of rationaliteit. "Ik geloof niet in een samenleving die gegrondvest is op de rede of op het contract", zegt hij. In dat verband citeert Goldsmith instemmend Alexis Carrel: "De wetenschappelijke beschaving heeft de ziel van de wereld vernietigd". Carrel pleitte in al 1935 voor euthanasie-instituten waar "met geschikte gassen" anti-sociale mensen geëlimineerd konden worden. De ideoloog bekleedde een hoge positie in het fascistische Vichy-Frankrijk. Front National-leider Le Pen probeert momenteel Carrel en zijn ideeën te rehabiliteren. Ook Goldsmith draagt een steentje bij aan Carrels opwaardering.
De Britse miljonair wil de bewoners van zijn "stabiele samenleving" straks niet zozeer rationeel gaan beïnvloeden, maar hen "meer religieus en emotioneel motiveren". "Alleen binnen de context van een kosmische of ecologische religie kan gemaakt worden dat mensen zich realiseren dat de vernieling van Gods creatie een zonde is." En zo moet volgens Goldsmith iedere mens tot een zondaar worden, in de handen van een totalitaire religie. Want wie leeft, vernielt in principe continu stukjes natuur. De nieuwe mens moet zijn tijd gaan vullen met "rituele activiteiten", zodat "iedereen zoals het hoort doordrongen blijft van het wereldbeeld en de mythologie van de samenleving". En opdat de mensen trots worden op hun eigen gemeenschap zullen de pleinen, als het aan Goldsmith ligt, vol komen staan met beelden van religieuze en andere leiders.
Bronnen: