De Fabel van de illegaal 38/39, april 2000
Auteur: Eric Krebbers
Weg met de mono-culturele samenleving
Ivan Wolffers probeert zijn lezers met zijn boek "Gekleurd Nederland" aan het twijfelen te brengen over de zelfgenoegzame gedachte dat Nederland geweldig tolerant en gastvrij is. "Gekleurd Nederland" bevat stukken die hij voor het NRC Handelsblad en het Parool schreef.
Volgens Wolffers is cultuur "dat wat mensen samen maken over hun werkelijkheid en waarin ze de interpretaties van wat mensen overkomt, hun hoop en dromen daarover vormgeven". Aan de hand van culturele uitingen zoals boeken, films en toneelstukken, maar ook door persoonlijke ervaringen concludeert hij dat er verhalen ontbreken over de werkelijkheid van vele groepen Nederlanders. Mensen die geen Nederlandse achtergrond hebben, maar wel onderdeel uitmaken van de Nederlandse samenleving.
Zijn blik is vooral gericht op de verstandhouding tot ex-kolonie Indonesië. Films en boeken hierover weerspiegelen vooral hoe fijn het was voor de Nederlanders. De Indonesiërs blijven "de ander" waar hooguit sympathie, maar geen gevoel van gelijkwaardigheid voor opgevat kan worden.
Wolffers vindt het opvallend dat er in Nederland nooit meer gesproken wordt over "het Oost-Indisch bordeel", het verschijnsel dat inlandse vrouwen seksueel gebruikt werden door de witte kolonisator. De maatschappelijke positie van deze vrouwen, en de kinderen die uit deze relaties voortkwamen, toonden de hypocrisie en verkramptheid van de koloniale machtsverhoudingen. Nog steeds ondernemen westerse witte mannen seksreizen naar Azië, hetgeen Wolffers als een erfenis ziet van de koloniale tijd.
Een ander thema dat in kunst en literatuur nauwelijks aan bod kan komen, zijn de politionele acties. Financiering voor een film daarover kostte een Indische filmmaakster enorme moeite. Zij zou volgens geldschieters door haar achtergrond onvoldoende afstand van haar onderwerp kunnen nemen.
Wolffers fileert ook het kassucces "Miss Saigon" en de verfilming van relaties tussen zwarte mannen en witte vrouwen. Uitzonderingen op het dominante witte cultuurbeeld ziet Wolffers weinig in Nederlandse films en theater, en die zijn ook schaars, al lijkt hij de opkomst van diverse eerste en tweede generatie migranten in de cabaretwereld gemist te hebben.
Wolffers weet de vinger op de zere plekken te leggen. Hij hekelt de macht van de markt waaraan de culturele produkten gesleten moeten worden. De zelfingenomenheid van de Nederlanders die het voor het zeggen hebben in het culturele circuit en het ontkennen van de beleving van mede-Nederlanders is grenzenloos. Wolffers wil het allemaal geen racisme noemen, maar "superieure tolerantie in plaats van acceptatie", "gebrek aan respect door onbewuste reacties". Het zij zo. Het maakt echter "de cultuur" in Nederland inderdaad van een ondraaglijke eenzijdigheid, zoals de ondertitel van zijn boek al zegt.
Gekleurd Nederland. De ondraaglijke eenzijdigheid van de westerse cultuur, Ivan Wolffers. Uitgeverij: De Geus, ƒ 39,90. ISBN: 9052267839.