De Fabel van de illegaal 40/41, zomer 2000
Auteur: Harry Westerink
Het verlangen naar zuiverheid
Het boeiende boek "De hang naar zuiverheid" maakt duidelijk hoezeer het denken in termen van reinheid en zuiverheid de moderne Europese cultuur heeft doortrokken. De vrees voor fysieke en psychische vermenging en besmetting kan zich politiek op allerlei manieren uiten. Zuiverheid, gezondheid, hygiëne, orde, traditie, vitaliteit en viriliteit zijn elementen van een racistisch-nationalistisch vertoog, dat de behoefte uitdrukt om grenzen af te bakenen ten opzichte van "de ander". Zo kan men een zondebok scheppen. Of dat nu de vrouw is, de jood, de buitenlander of de homo.
In het boek, dat gaat over het tijdvak 1870-1930, passeert een bonte en verontrustende schare eugenetici, rassenhygiënisten, nationalisten en pleitbezorgers van een zogenaamde culturele en spirituele regeneratie de revue. De 10 auteurs besteden in hun artikelen onder meer aandacht aan de obsessie voor hygiëne die volgde op de ontdekking van de bacterie door Pasteur, aan mannelijke angst voor de zogenaamde decadente vervrouwelijking van de samenleving, aan oorlogvoeren als reinigingsritueel en aan de ariosofie van Lanz von Liebenfels, de man die Hitler de ideeën gaf.
Het zuiverheidsvertoog zou wel eens de ideologische aandrijving kunnen zijn van een heleboel verrechtsende maatschappijprocessen, vroeger en ook nu. "De hang naar zuiverheid" biedt volop aanknopingspunten voor eigen onderzoek en analyse op dit terrein.
De hang naar zuiverheid. De cultuur van het moderne Europa, Rob van der Laarse, Arnold Labrie en Willem Melching (red.). Uitgeverij: Het Spinhuis, ƒ 47,50. ISBN: 9055891290.