De Fabel van de illegaal 43, januari/februari 2001

Auteur: Eric Krebbers

Blufpoker in Joegoslavië

Komt het decennium van Joegoslavische conflicten op jou ook over als een onontwarbare kluwen? Dan is het nieuwe boek van Michel Collon een aanrader: "Blufpoker. De grootmachten, Joegoslavië en de komende oorlogen". De Belgische auteur imponeert niet alleen met zijn encyclopedische kennis over alle oorlogen in voormalig Joegoslavië, maar vooral ook met zijn heldere analyses van de achterliggende belangen van de grootmachten en alle lokale elites op de Balkan. En niet te vergeten zijn kennis van de bemoeienissen van West-Europese extreem-rechtse groeperingen met Kroatië, Bosnië, Servië en Kosovo.

Via een historisch uitstapje maakt Collon duidelijk dat het geen toeval is dat Oost-Europa steeds verder versplinterd is in talloze ministaatjes. Vooral Duitsland heeft er de hele twintigste eeuw nationalistische krachten gesteund die uit waren op de zoveelste afsplitsing. De Duitse elite is er steeds op uit geweest om een achtertuin vol beheersbare satelliet-staatjes te creëren. Met Groot-Duitsland als centrum, net zoals de VS Zuid-Amerika hebben en Engeland en Frankrijk hun overzeese koloniën hadden. Het gaat er al deze mogendheden voornamelijk om goed toegang te hebben tot grondstoffen en markten.

Na de val van de muur kon Duitsland zijn invloed in Oost-Europa weer uitbreiden en zette het alles op alles om de staatscommunistische economieën te vervangen door kapitalistische. Frankrijk en Engeland gaven traditioneel weer steun aan Servië om de Duitse invloed tegen te gaan. Maar het recente afkalven van Servië laat volgens Collon zien dat Engeland en Frankrijk aan invloed verliezen en dat de Duitse hegemonie nu snel groeit. Volgens hem is Joegoslavië overigens slechts het begin van een strijd tussen de grootmachten Duitsland en de VS om invloed in de hele regio tot aan de olierijke staten in Centraal Azië. Een strijd waar ook Rusland en China bij betrokken raken.

In veel linkse kringen wordt helaas te weinig in dit soort geo-politieke termen gedacht, maar soms overdrijft Collon het wel een beetje. Hoe interessant zijn analyses over economische en militaire machten ook zijn, ik miste wel elementen zoals het patriarchaat. Dat verbaast niet, want Collon is redacteur van Solidair, het blad van de Belgische communistische PvdA. En in de analyses van die partij speelt het patriarchaat ook zelden een rol. Vrouwen komen in Collons boek zowat alleen ter sprake wanneer hij beweert dat er in Joegoslavië niet systematisch verkracht is.

Het gaat hem vrijwel uitsluitend om de tegenstelling tussen bourgeoisie en de in zijn kringen vaak verheerlijkte arbeidersklasse. Als de gewone mensen niet langer bedonderd zouden worden door de media en zouden weten wat er werkelijk in landen als Joegoslavië gebeurt, dan zou men wel in opstand komen, zo lijkt Collon te denken. Maar wat hij niet in ziet, is dat de West-Europese arbeidersklassen lekker mee profiteren van de olieroof uit Centraal-Azië en dus helaas objectief nogal wat belangen delen met de eigen bourgeoisieën. Misschien vinden veel gewone mensen het hier wel best zo.

Collon keert zich in zijn boek tegen het nationalisme van alle partijen op de Balkan. Via citaten van zijn partij-chef Ludo Martens, de auteur van "Een andere kijk op Stalin", geeft hij echter aan dat hij nationalisme wel goed acht voor "de volken" in de strijd tegen "hun voornaamste vijand, het imperialisme". Zo zou het "Servische volk" "unaniem de uiteenspatting van Joegoslavië en de bezetting door de NAVO" weigeren. Op enkele voor stalinisten typerende opmerkingen na, bijvoorbeeld over het karakter van Trotsky, is het stalinisme is dit boek verder niet bijzonder ergerlijk aanwezig. "Blufpoker" is daardoor een opmerkelijk boek dat tegelijk rap weg leest en ook een naslagwerk vormt. Prachtig vormgegeven, met veel kaarten en staatjes. En met een gedicht van de Leidse historicus Herman de Tollenaere. Onmisbaar voor serieuze linkse activisten en met z'n 450 A4-pagina's zijn geld zeker waard.

Blufpoker. De grootmachten, Joegoslavië en de komende oorlogen, Michel Collon. Uitgeverij EPO, ƒ 82,00. ISBN: 9064451192.

Terug