De Fabel van de illegaal 44/45, voorjaar 2001

Auteur: Eric Krebbers


Anarchisten in Turkse gevangenis gemangeld tussen staat en marxisten-leninisten

Op 19 december 2000 lanceerde de Turkse staat de operatie "Terug naar het leven". Met veel geweld werden zo'n 20 gevangenissen ontruimd. Daar waren 284 gevangenen in een hongerstaking tot de dood en ruim 1.000 in tijdelijke hongerstaking. De gevangenen verzetten zich zo tegen overplaatsing naar de nieuwe F-type gevangenissen met aparte cellen, waarin ze individueel zijn blootgesteld aan het geweld van de bewakers.1 Onder de hongerstakers bevonden zich ook anarchisten. Die worden behalve door de staat ook vaak aangepakt door communistische mede-gevangenen.

Bij de ontruimingen sloeg de politie gaten in de daken en muren van de gevangenissen en gooide daar wit poeder en een vloeistof door naar binnen die ze vervolgens in brand staken. Wie wegrende werd beschoten. De politie gebruikte maar liefst 20.000 granaten. In totaal vonden 28 gevangenen de dood. Ze werden doodgeslagen, doodgeschoten, verbrand of vergast. Tientallen anderen liepen blijvend letsel op. Na de gedwongen overplaatsingen gingen de overlevenden door met hun hongerstaking. Een groot aantal van hen wordt inmiddels gedwongen gevoed. Ze mogen nauwelijks bezoek ontvangen. Integendeel, honderden familieleden van gevangenen worden opgepakt en mishandeld. Buiten de gevangenissen vallen leger, politie en Grijze Wolven nog steeds linkse organisaties aan en inmiddels worden er ook verdwijningen gemeld van activisten en intellectuelen.2

De hongerstaking werd voornamelijk georganiseerd door de marxistisch-leninistische Revolutionaire Volks Bevrijdings Partij/Front (DHKP/C)3 en de Turkse Arbeiders Partij/Marxisten Leninisten - Turkse Arbeiders Boeren Bevrijdings Leger (TKP/ML - TIKKO). Aan het verzet namen echter ook enkele anarcho-communisten deel. Een aan de hongerstaking tot de dood en enkele anderen aan de solidariteitshongerstaking.4 Het gaat om een gestaag groeiend aantal ex-leden van de marxistisch-leninistische partijen die hun buik vol hebben van de autoritaire en soms zelfs dictatoriale regimes binnen die partijen. Sommigen bekritiseren bijvoorbeeld ook de heroïeke martelarencultus en het voorhoede-denken.5 Bij de anarchistische beweging buiten de gevangenissen zijn er nu zo'n 20 anarchistische gevangenen bekend.6

Anarchisme niet-politiek

In de Turkse bajessen wordt de dienst uitgemaakt door gevangenencomité's die in handen zijn van de diverse communistische partijen. Onlangs kwam een brief naar buiten van een anarchistische gevangene in de Malatya-gevangenis die geplaatst werd in een gevangenisblok met marxistisch-leninistische gevangenen. "Ik werd niet door hen geaccepteerd. Ik mocht alleen blijven als een gewoon niet-politiek mens, niet als anarchist. Alleen de PKK accepteerde me, op voorwaarde dat ik niet zou praten over het anarchisme. Toen ik zei niet te zullen zwijgen, gaven ze een beetje toe, omdat ik me vroeger voor de rechtbank verdedigd had als Koerdische anarchist. Ze weigerden echter mijn anarchistische identiteit te erkennen."

Later belandde hij in de Burdur-gevangenis en daar werd hij zwaar gemarteld. De gevangenisdirectie weigerde hem een doktersbezoek en overplaatsing naar een andere cel. Ze verwezen hem naar het gevangenencomité onder leiding van de PKK en de MLKP. Ook die wilden niets voor hem doen omdat hij anarchist was en dus volgens hen geen revolutionair. Dat comité weigerde ook regelmatig zijn bezoek toe te laten tot de gevangenenruimten. Later wist hij in de gevangenis van Konya/Ermenek in een cel te komen met enkele andere anarchisten en trotskisten, die vaak een soortgelijke behandeling ten deel valt.7

Te lang haar

Er zijn ook gevallen bekend van anarchistische gevangenen die door ex-kameraden uit de communistische partijen bestraft werden omdat ze iets kritisch zeiden over het marxisme-leninisme, of omdat ze naar rock-muziek luisterden of te lang haar hadden. Sommigen moesten voor straf voortdurend op hun bed blijven zitten, anderen werden genadeloos in elkaar geramd.4 In 1998 werd de anarchistische anti-militarist Mehmet Cakar zelfs door zijn oude TKP/ML-TIKKO-kameraden vermoord. Een maand tevoren had hij al aan zijn vrouw verteld dat ze hem zouden ombrengen.5

Dienstweigeraars

De laatste 10 jaar komt de anarchistische beweging in Turkije snel op. Er zijn nu enkele tientallen groepen her en der in het land. Opvallend is daarbij ook het ontstaan van anarcha-feministische en homo- en lesbo-groepen. Veel anarchisten zijn actief in de anti-militaristische beweging die de dienstweigeraars steunt. Een bekende groep daarbij is de Vereniging tegen de oorlog (ISKD) uit Izmir die nauwe banden onderhoudt met dienstweigervluchtelingen van Askere Gitme! in Nederland.8 De ISKD wil de hele Turkse samenleving demilitariseren en democratiseren. Tijdens de hongerstaking waren ook op straat anarchisten actief. Ze vochten mee tegen de politie, organiseerden symbolische hongerstakingen en verdeelden duizenden pamfletten tegen de F-type gevangenissen.4

Noten

Terug