De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002
Auteur: Jan Tas
In Nederland worden vluchtelingen opgevangen in asielzoekerscentra (azc's). Door de schrijnende omstandigheden in die kampen klinkt het woord "opvang" nogal cynisch. Azc's staan meestal op afgelegen plaatsen en bestaan vaak uit niet meer dan tenten of barakken. Dat is niet vanwege een gebrek aan middelen, maar vanwege een bewuste strategie om vluchtelingen af te schrikken. Azc Leiderdorp is zo'n kamp.
Een tiental enorme tenten met een hek en een sloot eromheen, dat is azc Leiderdorp. Er wonen 700 mensen, vier per kamer. "Kamer" is een nogal mooi woord voor de donkere ruimte waar slechts één raam in zit, dat dan ook nog eens van een soort zonnebrillenglas is voorzien. De tl-verlichting moet zodoende altijd aan, anders is het donker. Altijd? Nee, regelmatig valt de stroom uit, en dan is er echt helemaal geen licht. Als het een beetje waait, dan kraken, piepen en schudden de tenten aan alle kanten. Het is dan ook een wonder dat er maar één keer een tent is ingestort. Aan het interieur van de tenten mankeert ook van alles. Zo zijn er overal kapotte deuren, plafonds, muren, verlichting en vloeren. De wc's zijn enorm smerig, zitten regelmatig verstopt en lopen over als het regent.
Onzekerheid
De sfeer is er altijd erg bedrukt. Dat is logisch, want als vluchteling heb je weinig reden om vrolijk te zijn. Nadat je huis en haard hebt verlaten, en je een van de weinigen bent die Nederland heeft kunnen bereiken, rest je het eindeloze wachten in deze tenten. Veel mensen hebben al een of meerdere negatieve beslissingen gekregen op hun asielaanvraag en zijn gebroken door de lange tijd van onzekerheid. Onder deze stressvolle omstandigheden krijg je ook nog eens te maken met alle extra problemen van het azc. De hele dag door kun je meegenieten van de gesprekken van de buren. Niet alleen van je directe buren, maar ook van de vier opeenvolgende buren daarnaast. De muren zijn namelijk zo dun en slecht geïsoleerd dat je iedereen hoort praten alsof ze naast je op de bank zitten. Ook op je eigen kamer ben je van alle privacy ontdaan, doordat je die met drie anderen moet delen. De enige plek die echt van jou is, is je bed.
Bewakers kunnen je ieder moment van de dag controleren. Als je rondloopt, kunnen ze je naar je pasje vragen. En 's nachts als je slaapt, kunnen ze zonder te vragen binnen komen om te controleren of er geen niet-geregistreerde gasten aanwezig zijn. Wanneer je echter iemand nodig hebt omdat bijvoorbeeld de stroom is uitgevallen of omdat de plafondplaten naar beneden komen, kun je gerust de hele dag wachten, want het personeel komt altijd "later". Wachten is een vast onderdeel van het asiel aanvragen in Nederland. De hele procedure door moet je wachten op rechters, sociaal werkers, advocaten, IND-ers en de rest van de ambtenaren die er bij te pas komen.
Proppen
Het enige moment dat je niet hoeft te wachten is als er politie wordt opgetrommeld omdat er problemen zijn. En problemen zijn er natuurlijk snel als er zoveel mensen in zulke stressvolle omstandigheden op elkaar gepropt zitten. Het is overigens wonderbaarlijk hoe snel er zo overdreven veel bewakers en agenten kunnen komen om in te grijpen. Door mensen zo te intimideren wordt er geprobeerd om 'de rust' in het kamp te bewaren. Ook als je een van de gelukkigen bent die wel een verblijfsvergunning krijgt, betekent dat niet dat je eindelijk van de problemen en het wachten verlost bent. Een jaar wachten voordat je een huis krijgt is niet ongebruikelijk. En al die tijd blijf je dus gewoon in de hel van het azc. Het enige lichtpuntje bij het azc Leiderdorp is dat het naar verwachting op 1 september 2002 gesloten wordt. Maar dat betekent voor de mensen in het azc feitelijk niets, want ze zullen gewoon worden overgeplaatst naar het volgende kamp, waar de omstandigheden waarschijnlijk geen haar beter zullen zijn.
Als blanke Nederlanders in zulke slechte omstandigheden zouden wonen, dan was er waarschijnlijk al lang een landelijke inzamelingsactie met bijbehorende tv-show gehouden. Maar nu het om vluchtelingen gaat, interesseert het bijna niemand. Vaak hoor je juist het gemopper dat het "die asielzoekers" aan niets ontbreekt en dat azc's wel hotels lijken. De vluchtelingen zelf weten wel beter.