De Fabel van de illegaal 58, mei/juni 2003

Auteur: Ella Lookman

Als niemand luistert

"Wat heb je gedaan in de vakantie?"
"Gewoon op mijn kamer."
"Niet gelezen? Je hebt niemand gezien en bent niet naar buiten geweest?"
"Nee".
"Dat is wel erg eenzaam..."
Een fragment uit een gesprek met een leerlinge op een 'zwarte' school. Het toont het isolement van een 13-jarige scholiere. In het boek "Als niemand luistert" van Hans Krikke komt de situatie van meisjes aan de orde die de hulp inriepen van de vertrouwenspersoon op hun school. In hun gesprekken met de vertrouwenspersoon geven de jonge vrouwen en meiden (waaronder ook een 'witte' jonge vrouw) vaak uiting aan eenzaamheid, angst, verdriet en pijn. Problemen in het gezin worden moeizaam, met pijn aangestipt. Schokkend zijn de verhalen van vaders die hun dochter terroriseren. Opsluiting, onder het mom van bescherming. Moeders die uit angst geen bondgenoot durven zijn voor hun dochter, en afwijzend reageren op pogingen om problemen te bespreken. Vriendjes die van lieve, attente jongens veranderen in onderdrukkers die de patriarchale vaders evenaren. Mishandeling. Klappen, schijnbaar zonder aanleiding. Een hoofddoekje dat de blauwe plekken verbergt.

Een reactie van een hulpverleenster op een van de vele verhalen van de vertrouwenspersoon over seksueel misbruik: "Eén op de 6 vrouwen, hè, je weet het?" Als lezer besef je het structurele karakter van de onderdrukking en de vergaande beschadiging die de vrouwen en meisjes oplopen. De vernietiging van het zelfvertrouwen, maar ook de moed om steun te zoeken en het verlangen naar zelfbeschikking. Het boek vormt een indrukwekkende getuigenis van de diepgaande ellende van een heleboel vrouwen en meiden. Van de loyale, hardnekkige pogingen van een vertrouwenspersoon om hen door dik en dun te steunen. Hen te helpen overleven. Jammer is wel dat Krikke weinig aandacht besteedt aan de invloed van de maatschappelijke omgeving, het racisme bijvoorbeeld. Van de buitenwereld komt wel het gebrek aan begrip aan de orde van (witte) leraren en hulpverleners. Maar dat juist die buitenwereld ook een aandeel heeft in de onderdrukking, dat blijft teveel buiten beschouwing.

"Als niemand luistert", Hans Krikke. Uitgeverij: Van Gennep, 16,- euro. ISBN 9055153494.

Terug