De Peueraar 10, juni 1991

Auteur: Eric Krebbers

In Peueraar nummer 9 stelde Voedselcoöperatie (Voco) "De Overloop" zich voor middels een korte verklaring. De Overloop is de tweede Voco in Leiden. De eerste, De Lachende Lazuli, draait nu een half jaar. Wij, de mensen van de Lachende Lazuli, zijn het niet helemaal eens met de ideeën van de De Overloop, zoals die naar voren komen uit hun beginverklaring, en de door hen verspreidde knipselmap.

Natuurlijk zijn wij erg blij weer een nieuwe Voco te mogen begroeten. Nieuwe Vocos schieten tegenwoordig als paddestoelen uit de grond. Het begint landelijk olievlek-proporties aan te nemen. Iedere Voco werkt vanuitde eigen principes. Een gemeenschappelijk kenmerk lijkt slechts de kleinschaligheid te zijn. Liever dan groot te groeien, splitsen de Vocos zich in kleine eenheden. De persoonlijke sfeer kan dan blijven. In een aantal steden is nu al meer dan 1 voco! Het wordt wellicht tijd voor een soort federatie, een samenwerkingsvorm waarin de uniekheid en het zelfbeschikkingsrecht van iedere Voco gerespecteerd wordt. Samen kunnen we meer druk uitoefenen op producenten om meer ecologisch (=ook politiek) verantwoord te produceren.

Het respecteren van de eigenheid van de verschillende Vocos houdt natuurlijk niet in dat we kritiekloos langs elkaar heen gaan leven. Integendeel, onderlinge kritiek en discussie, op een oprechte manier, kan de verbondenheid met elkaar enorm vergroten.

Het zijn de volgende punten die wij ter discussie willen stellen:

1. De Overloop schrijft: "Er worden zoveel mogelijk producten verkocht van democratische bedrijven en niet uit landen waarde mensenrechten geschonden worden." Dit riep bij ons direct de vraag op over welke mensenrechten jullie het dan hebben. Ook in Nederland en Engeland, om maar een paar willekeurige voorbeelden te noemen, worden de mensenrechten op grote schaal geschonden. Denk maar aan het concentratiekamp op Schiphol en de situatie in Noord-Ierland. Of aan het recht zelf te bepalen welk werk je doet. En ga zo maar door. Daarnaast maakt jullie prijslijst volstrekt niet duidelijk uit welk land een product dan wel komt. En is jullie koffie "Max Havelaar"? Dat heeft toch ook alles met mensenrechten te maken?

2. In de knipselmap van De Overloop kwamen wij propaganda voor het eten van gedode dieren tegen. Iets in de trend van: als je dan toch persé moet, eet dan dieren die op een ecologisch verantwoorde manier zijn gevangen gehouden, vetgemest en tenslotte vermoord. Er wordt dan door jullie geaccepteerd dat de (über)mens het recht heeft voor zijn of haar genot dieren te doden. Wat ons betreft mag de vrijheid van de mens niet ten koste gaan van de vrijheid (en het leven) van dieren. En afgezien daarvan is het eten van dieren ook direct slecht voor mensen. De natuur verzuurt doordat waanzinnig veel in de Derde Wereld verbouwd voedsel via de veestapel als mest in ons milieu terecht komt. Omgekeerd heeft dit honger en woestijnvorming in de Derde Wereld tot gevolg. Het pleiten voor ecologisch verantwoorde lijken wil dit bloedige gedrag acceptabel maken. Het afmaken van dieren is blijkbaar okee als ze in een grotere gevangenis hebben geleefd. Voor zuivelproducten geldt natuurlijk het zelfde verhaal.

3. Dat brengt ons ook direct bij het volgende punt van kritiek. Dieren zijn voor jullie blijkbaar machines die door de mens te gebruiken te zijn. Dat was punt 2. Maar ook jullie mensbeeld verschilt duidelijk van het onze.

Jullie schrijven over mensen die "op een verschrikkelijke manier door de politiek, media en commercie worden misleid" en die jullie willen gaan voorlichten "over milieu-vriendelijk alternatieven." Wij zien meer heil in een gezamenlijke discussie dan in weer een extra informatiestroom, maar dat tussen haakjes.

Het punt is dat jullie "voorlichting" niet eerlijk is. Je pleit voor het eten van dierenlichamen, maar eet en verkoopt het zelf niet. Je neemt mensen niet serieus als je ze een verhaal vertelt waarin je zelf niet gelooft. Je liegt of pleegt zelfcensuur. Zijn de mensen nog niet "rijp" om te horen wat jullie echt denken? En wanneer zijn ze dan wel "rijp"? Het is toch ontzettend zonde om mensen eerst te vertellen dat dieren eten okee is om vervolgens als ze er "rijp" voor zijn het omgekeerde te gaan beweren? Wees toch gewoon eerlijk en ga niet paternalistisch voor anderen zitten bepalen wanneer ze "rijp" zijn. Je houdt hen en ook jezelf dan behoorlijk voor de gek.

4. Tot slot het laatste punt. Het is een loffelijk streven er toe bij te willen dragen "dat meer Leidenaren (m/v) zelf actief het milieu gaan beschermen door bij jezelf te beginnen met kritisch consumeren." Jullie geven echter zelf ook aan dat "de politiek, media en commercie" blijkbaar belangen hebben bij de natuurvernietiging. Of dat menen te hebben. Zou het dan niet zinnig zijn het kritisch consumeren te koppelen aan andere politieke strijd? In plaats van alleen de verantwoording te leggen bil de mensen zelf, vooral de nadruk te leggen op de rol van de staat en de multinationals. De verantwoording van vrijwel alle maatschappelijke problemen wordt altijd naar beneden afgewenteld. Kritisch consumeren zonder politieke strijd is een heilloze weg, en kan zelfs op den duur leiden tot grotere onderdrukking van de mensen. Stel je voor: straks gaat Big Brother zich onder druk van de milieubeweging steeds actiever bemoeien met ieders individuele consumptiepatroon. We zijn dan nog verder van huis. De vervuiling en het dierenleed zullen er maar weinig door afnemen, de vrijheid van mensen des te meer. Wij zijn van mening dat alleen een vermindering van de macht van de "politiek, media en commercie" tot een harmonieuzere wereld kan leiden. Laten we dus ons waarschuwende vingertje vooral niet alleen op de consumenten richten. Wat natuurlijk niet betekent dat we niet alvast nu kunnen proberen zo verantwoord mogelijk te leven.

Met de vrolijke groetjes van Voco De Lachende Lazuli

In het voorgaande artikel reageren de mensen achter "De Lachende Lazuli" op ons introductie-artikel in Peueraar 9. Een copie van deze reactie vonden we op onze deurmat met het verzoek om een discussie aan te gaan over de uitgangspunten die "onze" voco's hebben. De Lachende Lazuli plaatste enige kanttekeningen bij onze uitgangspunten, waar wij natuurlijk op in willen gaan.

Nog even voor de duidelijkheid: voedselcoöperatie De Overloop streeft ernaar consumptie van ecologische levensmiddelen te bevorderen en dit tevens voor een grotere groep betaalbaar te maken.

In ons introductie-artikel zeggen wij zoveel mogelijk producten af te nemen van democratische bedrijven, en niet uit landen waar mensenrechten worden geschonden. Tegelijkertijd beseffen wij maar al te goed dat dit verrekte moeilijk waar te maken is. Het is dan ook voor ons, net als voor De Lachende

Lazuli belangrijk om bij ieder product te bedenken welk verhaal er achter zit. Ons verdeelcentrum De Nieuwe Band heeft een coöperatief karakter en is gericht op het vergroten van hun omzet en niet op het maken van winst. Bovendien zien zij voco's en andere politiek bewuste afnemers als hun eerste doelgroep. Zij kiezen duidelijk voor democratische bedrijfsvoering bij de inkoop van hun assortiment, maar ook in het eigen coöperatief bedrijf dat en dat van hun afnemers. Het gaat er de Nieuwe Band, net als ons, om dat meer mensen kritisch gaan consumeren, waarbij zij letten op de sociale, economische en milieu-aspecten. Onze koffie draagt het Max Havelaar-keurmerk. Bovendien heeft Simon Levelt tegenwoordig ook een biologische, voor 80 procent, solidariteitskoffie te koop, die zo'n 40 cent goedkoper is.

De Lachende Lazuli ziet in onze knipselkrant (het is geen map) propaganda voor het doden en eten van dieren. De kern van het artikel (overgenomen uit het tweemaandelijks blad "Voeding en Milieu", uitgave van de Alternatieve Konsumentenbond) is dat het beter is om biologisch dynamisch of ecologisch vlees te eten dan vlees uit de bio-industrie. Maar er wordt ook in het artikel vastgesteld dat je het beste geen of anders heel weinig vlees kunt eten. Wij hopen hiermee de vleeseters onder onze leden bewust te maken van de enorme nadelen die de vleesproductie voor mens, dier en milieu hebben. Het is niet juist dat De Lachende Lazuli beweert dat BD en Eco boeren hun vee voeren met voedsel uit Derde Wereld-landen, zoals overigens wel in de bio-industrie gebeurt. Het vee wordt uitsluitend gevoerd met biologisch voer, ongeschikt voor menselijke consumptie.

Wanneer De Lachende Lazuli beweert dat wij vlees eten propageren slaan ze de plank toch echt mis. Zijn veganisten misschien veganistisch geboren? Nee, daar ging een bewustwordingsproces aan vooraf, die je volgens de initiatiefnemers van De Overloop niet door de strot kunt duwen, maar hoogstens kan sturen. Door een veganistische Voco te beginnen preek je slechts voor eigen parochie, terwijl De Overloop ook onbewuste mensen wil aanspreken, die nog niet milieubewust leven. Zo bieden wij in ons assortiment de mogelijkheid tot het bestellen van verse zuivelproducten van biologische boeren. Ook leveren wij thee, muesli-koeken en andere biologische producten aan een MBO en thee en koffie aan een onderwijswinkel (beiden krap bij kas). Deze activiteiten willen we in de toekomst graag uitbreiden.

Veganisme is één stroming, het is niet die van De Overloop, omdat wij vinden dat mensen verantwoord dierlijk producten kunnen consumeren die afkomstig zijn van boerderijen die de dieren waardig behandelen en geen boterbergen, melk- en strontzeeën kennen. Voor de duidelijkheid zeggen we hierbij dat wij tegen het doden van dieren zijn.

De Lachende Lazuli stelt verder in het artikel dat ze meer heil zien in een gezamenlijke discussie dan in weer een extra informatiestroom. Wij stellen ons niet tot doel mensen te gaan voorlichten, maar wel om informatie over milieuvriendelijk consumeren uit te wisselen. Waar wij juist geen behoefte aan hebben is weer een discussieclub. Bovendien zonder informatie en bewustzijn geen discussie. Door middel van onze knipselkrant bieden we mensen de mogelijkheid bewust te discussiëren om zo ook andere mensen weer bewust te maken. Het gaat ons om actie. En actie op milieu en maatschappelijk gebied begint bij het bepalen van jouw normen en waarden. Pas daarna is het voor ons van het grootste belang dat je zelf naar die normen en waarden leeft.

Een probleem van veel anti-kapitalisten is dat zij wel grote kritiek op multinationals, overheden en andere kapitalisten hebben, maar zelf wel iedere donderdagavond hun inkopen doen bij AH of de Digros. Zij zijn het die voorbij gaan aan hun eigen verantwoordelijkheden en inconsequent zijn in hun streven naar een natuur-, dier- en mensvriendelijk leven. Pas wanneer je jezelf als voorbeeld kunt nemen, hetgeen inhoudt dat je zoveel mogelijk actief naar alternatieven zoekt en deze een deel van je leven laat worden, kan je je oprecht maatschappelijke en politieke actie naar buiten richten.

De Overloop ziet het vechten voor een wereld in vrede en harmonie met de natuur ook als een gevecht tegen het consumptiekapitalisme. Dat gevecht begint bij jezelf want anders ben je gewoon ongeloofwaardig bezig.

Ook in De Invalshoek (adres Lachende Lazuli) is dit gevecht nog niet gestreden, gezien het "enge" witte copie waar het artikel wat wij ontvingen (als reactie op ons introductie-artikel in Peueraar 9) was afgedrukt. Overigens is de folder van De Lachende Lazuli tevens niet op kringlooppapier afgedrukt. Ook vinden wij in De Invalshoek witte wc-rollen, Hema-verf, completa en solidariteitskoffie, thee en bananen die nog wel met lagen bestrijdingsmiddelen worden bespoten, hetgeen volgens onze normen niet zo solidair is naar de mensen die met schimmelinfecties op hun lichaam lopen en sterven aan de kanker, om nog maar niet te spreken over de enorme milieuschade die door deze chemicaliën bewerkstelligt wordt. Het is geenszins onze bedoeling met ons vingertje naar anderen te wijzen. Wel om elkaar bewust te maken dat het anders moet! Dat we met elkaar moeten streven naar een natuur-, dier- en mensvriendelijke maatschappij zonder oorlog, honger en milieu-vernietiging.

Terug