De Peueraar 15, november 1991

Auteur: Ben Fuess

Een reactie van Ben Fuess naar aanleiding van het artikel over de TGV in Peueraar 14.

Je hoeft niet per se de "Historische Atlas" van Nederland omstreeks 1900 te hebben, om het te zien. Voldoende is, het een jaar of 40 te zijn en wel eens wat rond te fietsen. Nederland wordt volgebouwd, helemaal vol. Akkers en weilanden tot aan de horizon, in Zuid-Holland is het al historie, de rest volgt onafwendbaar. Zie je ergens bij Voorschoten een leuk weitje? Je vergist je, het is een bouwlocatie. Ken je een leuk duinlandschap in de buurt, ongerept, wild en verrassend? Je bent er zeker lang niet geweest: het is op zondag dringen geblazen in dat plantsoentje, het is uitlaatstrook aan de rand van een parkeerplaats.

Mogen we treuren als er weer een polder sneuvelt aan de rand van de stad? Ja, dat mag. Zijn de politici niet in ernst aan het afwegen soms, woningbouw versus groen? Ja hoor, maar er wordt doorgefokt en daarover hoor ik niet. De groene praatjes slaan deels op de vergiftiging van mens en voedingsbodem en op uitputting van energie, deels op het behoud van landschappelijke omgeving. Het is geklets, het zijn bij voorbaat verloren achterhoedegevechten. Laat maar, want het fokken gaat door. Werkgevers hebben van de vorige eeuw een helder ideaal overgehouden: de arbeidsreserve kan niet groot genoeg zijn. Fokken dus. Groot was hun succes toen ze een paar jaar terug een ongeveer 90 jaar oude eminentie onder de sociologen zo gek kregen te beweren dat er een beetje doorgefokt moest worden. Nederland "vergrijsde" en als dat zo door ging, ging Nederland naar de knoppen. Wie zullen de oudjes verzorgen, wie de economie draaiende houden?

Nu is overbevolking een relatieve zaak. Wat is te veel nietwaar? Teveel voor wat? Ik kan wel treuren om de verstedelijking van het landschap, maar ik weet ook: een mens went aan alles. Een degelijker maatstaf voor het overschrijden van onze grenzen is: kan een bevolking in zijn eigen middelen van bestaan voorzien? Is een land zelfvoorzienend?

Het antwoord op die vraag is weinig hoopgevend. De land- en tuinbouw is gaandeweg een vuilstort van de chemische industrie. Bodem en producten beginnen riskant te worden en landbouw en veeteelt beginnen in hun eigen industriële staart te bijten. Deze economische groei is een vuile groei geweest.

Arbeid, behuizing, voeding en verwarming, het is allemaal afhankelijk geworden van industrie en energie slurpend grootschalig vervoer. En ook: er hoeft maar dat te gebeuren of het hele radarwerk staat stil. Dan zitten we als lemmingen in de val. Nederland is rijk geworden in een tijd van koloniën, een koloniale tijd, Onze bevolkingsdichtheid en energiegebruik zullen steeds nadrukkelijker vragen om de voortzetting daarvan. Onze economische groei is ook oorlog.

Een wat zware inleiding. Ik kom hierop omdat het openbaar vervoer in de lift zit. De spoorwegen lanceren hun "trein van morgen" en op weg naar 2000 wordt voor het eerst sinds het stoomtijdperk weer wat gedaan aan dit relatief schone vervoer. De overheid investeert in het spoor en de Franse TGV wordt als schone slagader van Europa binnengehaald. De aanbeveling is dat meer mensen van de schone treinen gebruik moeten maken. Ha, het groene denken - bestendige groei weet je wel - is tot de politiek doorgedrongen, zou je zeggen.

Vergeet het maar. Het is allemaal onderdeel van een groei-scenario: Meer bevolking, meer bebouwing, meer consumptie, meer auto's, meer luxe, meer reizen. De capaciteit van Schiphol gaat drastisch omhoog; het aantal auto's blijft omhoog gaan, maar - inderdaad - in het geheel verstedelijkte landschap zal net als in Japan een groter percentage van de toegenomen vervoersstroom voor rekening van de trein komen. Dit en niets anders is het perspectief van waaruit gesproken wordt. Niks groen.

De regering is nu bezig de 4 tracé's voor de TGV te slijten. Een van de beoogde trajecten komt bij wijze van spreken in onze achtertuin, in Leiderdorp pal naast de rijksweg Rijswijk- Amsterdam. Ik heb een vijfde tracé, en als de Nederlandse politiek ook maar lichtjes groen dacht, zou ze het direct overnemen: die TGV-spoorlijn komt niet naast die rijksweg, maar erop, in plaats ervan.

Terug