De Peueraar 26, oktober 1992
Auteur: Eric Krebbers
Op dinsdag 15 september bracht Danilo Guinabo een kort bezoek aan Leiden. Wereldwinkel Leiden had op het laatste moment kans gezien een avond met hem te organiseren in politiek informatiecentrum De Invalshoek. Vanwege de korte voorbereidingstijd heeft men niet de kans gezien veel aan publiciteit te doen. Er waren toch nog 10 mensen gekomen om naar zijn verhaal te luisteren. Hij was in Nederland vanwege de "Rio voorbij"-conferentie die in het weekeinde ervoor georganiseerd was (en die veel te duur was voor de gemiddelde Peueraar).
Danilo woont op het Philippijnse eiland Negros en werkt bij het consortium "Altertrade". Dat is een samenbundeling van 35 organisaties van vrouwen, boeren, vissers, krottenwijkbewoners, suikerarbeiders enzovoorts. Het belangrijkste export-product van Negros is lange tijd de suiker geweest. Daar kwam in de tachtiger jaren verandering in toen de grootste afnemer ervan, de Coca Cola Company, kunstmatige suiker in plaats van rietsuiker ging gebruiken. Die kunstmatige suiker wordt met behulp van biotechnologie uit onder andere maïs gewonnen. Van de ene op de andere dag was het hele eiland straatarm en wordt nu wel het "Ethiopië van Azië" genoemd. Dat dat volstrekt niet overdreven is bewees de video waarmee de avond begon. Het waren beelden die we allemaal kennen van de hoorn van Afrika, van Soedan, Somalië en Ethiopië.
De video liet de geschiedenis van de suikerproductie zien. Die is altijd gepaard gegaan met slavernij. Suikerproductie vereist zeer veel arbeiders en zorgde er in de 16 eeuw voor dat de slavenhandel over de Atlantische Oceaan op gang kwam. Slaven werden in Afrika (vaak door Nederlanders) opgehaald en verkocht aan de plantagehouders op de Caraïbische eilanden. Ook vandaag de dag zuchten de suikerarbeiders op het eiland Negros nog onder het juk van de slavernij. Ze verdienen minder dan ze nodig hebben om van te leven. Ze lenen geld van de landeigenaren en moeten hun hele leven die steeds oplopende schuld afbetalen. De toestand verergerde toen de suikermarkt instortte. Coca Cola kon op nog goedkopere wijze dan ze al deden suiker verkrijgen. Veel plantages gingen failliet en de arbeiders daarvan trokken naar de stad.
Na deze video vertelde Danilo over de laatste ontwikkelingen. De landhervormingen die Aquino, de opvolgster van dictator Marcos, instelde golden niet voor de suikerplantages, aangezien ze een te groot belang vertegenwoordigden voor de export. Nu er veel plantages failliet zijn gegaan, kraken veel voormalige suikerslaven het land dat ze bewerkten en beginnen voor zichzelf. De overgebleven plantagehouders zien dat met lede ogen aan en sturen hun legertjes op de boeren af. De overheid stimuleert het oprichten van dat soort legertjes door de plantagehouders in de gelegenheid te stellen hun belastinggeld daarvoor uit geven.
De guerrilla NPA, New Peoples Army, beschermt de boeren tegen dit geweld. De NPA beheerst de bergen die het midden van het eiland uitmaken en komt naar beneden als de boeren in nood zijn. Je zou dus kunnen zeggen dat de boeren werken in bevrijd gebied. De voormalige eigenaren hanteren nu steeds meer andere manieren om de boeren eronder te krijgen. Ze lenen hen bijvoorbeeld veel geld, en als ze dat niet op tijd terug kunnen betalen, bijvoorbeeld uit gebrek aan ervaring met investeringen, dan gaan ze failliet en vervalt hun land alsnog aan de grootgrondbezitters.
De organisatie van Danilo staat die boeren met raad en daad bij. Verder organiseert Altertrade de handel tussen de verschillende bij haar aangesloten groepen, opdat er geen geld blijft hangen aan de strijkstok van de tussenhandel. Bovendien zorgt ze er voor dat de door de kleine boertjes verbouwde suiker, Mascobardo genaamd, op de wereldmarkt komt. Via het alternatieve handelcircuit komt ie hier in Europa terecht. Probleem met de suiker is dat die nogal onregelmatig en grof van structuur is, waardoor die slechts verkocht kan worden verwerkt in andere producten zoals chocolade. Binnenkort is die chocolade met Mascobardo ook in Wereldwinkel verkrijgbaar.
Danilo's verhaal stond vooral in het teken van de export en het deed hem zichtbaar plezier als er gesproken werd van een stijgende omzet. Vanuit zijn positie gezien is dat logisch. Zijn Nederlandse begeleider, David de Vriend van de vereniging van Wereldwinkels, vertaalde dat in de richting van klantgerichter werken in de Wereldwinkels. Gelukkig dacht hij niet zo eenzijdig commercieel als Paul van der Harst, die vorig jaar september met Irani Sen schone kleding uit India kwam promoten. Zijn puur kapitalistisch verhaal leidde toen tot een discussie in de Peueraar en deed nogal wat Wereldwinkeliers de wenkbrauwen fronsen.
Het Mascobardo-suikerriet wordt overigens niet bespoten en men hoopt dat over twee jaar zoveel van het door de vorige eigenaren gespoten gif uit de grond weggespoeld is dat men in aanmerking komt voor een eco-label. De vertoonde video is te leen bij de Wereldwinkel Leiden en zeer de moeite waard. (Naam: Bittere Suiker).