De Peueraar 35/36, juli/augustus 1993
Auteur: Eric Krebbers
Op 1 juli aanstaande gaat de huur weer omhoog. Steeds meer mensen beginnen daar flink van te balen. Huurverhogingen van gemiddeld bijna 6 procent zijn dan ook niet niks. De gordijnen sluiten zich weer wat verder achter de ramen in de flats van bijvoorbeeld de Slaaghwijk; niemand is immers trots op zijn of haar armoede. De overheid draagt haar lagere overheden op de maatregelen te verkopen aan het in stilte morrende volk. De Woningbouw Vereniging Leiden stuurde daarom een huurkrant rond met rechtvaardigingen van het beleid. De Socialistische Partij (SP) stuurde ook een krant rond in het kader van de actie "Nul is genoeg". Een actie die er mede toe bij lijkt te moeten dragen dat de huurder het vertrouwen in de parlementaire demokratie niet en masse verliezen. Een beschouwing van deze ongevraagde mailing.
Onlangs viel bij mij de 'Huurkrant' van Stichting Alba op de deurmat. Ik huur mijn huis van Woning Bouw Vereniging (WBL) Leiden. Alba is het administratiekantoor van onder andere WBL. Het is een mooi vorm gegeven krant in tweekleurendruk. De grote kop "Waarom huurverhoging?" deed me het ergste vrezen. Een zoveelste brok overheidsinformatie die mij aangereikt wordt en die gepresenteerd wordt als neutrale uitleg.
Het begint tot de overheid door te dringen dat de huurders die jaarlijkse verhogingen spuugzat zijn en beginnen te morren. Alba begint de krant dan ook met de zinnen: "Voor de meeste huurders is 1 juli niet alleen het moment dat de zomervakantie voor de deur staat, maar ook het moment dat de huur wordt verhoogd. Het gaat dan al gauw om een bedrag van 25 gulden of meer per maand. Logisch dat dan de vraag opkomt: is dat wel nodig en waar blijft het geld van de huur en de huurverhoging?"
Ideologische arbeid
Dit is het startsein voor een enorme hoeveelheid ideologische arbeid van de stichting. Hoe verkoop ik het overheidsbeleid op een manier dat het lijkt alsof de verhogingen de gewoonste zaak van de wereld zijn?
De krant zegt dat we huur moeten betalen omdat de woningbouwvereniging leningen moet terugbetalen die ze gemaakt heeft om het huis te kunnen laten bouwen en de grond te kunnen kopen, en omdat er onderhoud en administratiekosten betaald moeten worden. De huurverhoging, zo zegt Alba doodleuk, komt vanwege het streven van de overheid om minder geld aan de woningbouwverenigingen te geven. Punt. Daar moet je het als huurder maar mee doen. En als je die verhogingen als huurder moeilijk kan opbrengen dan doe je maar een beroep op de huursubsidie. Trouwens, de huurverhoging is al verwerkt in de verhoging van de lonen en uitkeringen, zo weet de stichting te melden.
Belachelijke vooronderstellingen
Achter dit mooie en simpele verhaal zitten een paar vooronderstellingen verborgen die het daglicht blijkbaar niet kunnen verdragen. In feite had er gewoon tussen moeten staan dat de woningbouwvereniging geld heeft moeten lenen omdat ze dat zelf niet heeft. Wie hebben het dan wel? Een relatief kleine groep mensen, zo'n 10 procent van de Nederlanders. Zij en hun voorouders hebben zich al het bezit in ons land toegeëigend middels uitbuiting en roof. Zij lenen dat graag uit opdat ze des te meer terugkrijgen. Dat "meer" betalen wij, de huurders. We hebben geleerd er in te geloven dat het normaal is dat we geen eigen huis hebben, maar dat ons huis (in)direct van de rijken is. Of je nu huurt of koopt via een hypotheek: je huis is van de rijken.
Onderhoud
Een andere vooronderstelling in het verhaal van Alba is dat er vaak en voldoende onderhoud gepleegd wordt. Als we de verhalen van de diverse bewonerscommissies mogen geloven klopt er van dit verhaal geen barst. Veelvuldig wordt onderhoud uitgesteld. De commissies klagen daarover maar WBL doet alsof haar neus bloedt. Inmiddels hebben de commissies van de Sperwehorst, de Uilenhorst, de Reigerhorst en de Smellekenhorst zich om die reden opgeheven. Als de Woningbouwvereniging niet luisterd is ons bestaan zinloos, zo dachten de commissies. De Commissies waren overigens ook boos over het feit dat WBL niet overlegd heeft over de aanstaande huurverhoging.
Dat het onderhoud door WBL telkens uitgesteld wordt heeft trouwens een simpele oorzaak. Als een woningbouwvereniging een aantal uitgestelde onderhoudsbeurten in éen keer uitvoert is ze gerechtigd een extra huurverhoging door te voeren. WBL opperde trouwens zo'n half jaar geleden het plan om goedkope huizen maar helemaal niet meer te onderhouden en de dure extra luxe voorzieningen te bieden. Zogenaamd om de mensen uit de goedkope huizen in de dure te krijgen. Probleempje hierbij is dat veel mensen die dure huren niet kunnen betalen. Het kwam er op neer dat het bestuur van WBL de minder gefortuneerden wilde pakken. Het zou me niets verbazen als de bestuursleden zelf in de duurdere sector huren. Dit onzalige plan werd op de ledenvergadering goedgekeurd. Er lag namelijk tegelijkertijd ook een plannetje om de leden van de vereniging minder macht te geven. Nadat de leden dit laatste plan weggestemd hadden konden ze voor hun gevoel niet ook dat eerdere plan nog afkeuren.
Terug naar de krant. Een andere vooronderstelling daarachter is dat de plannen van de regering om de sociale woningbouw af te breken prima zijn en eigenlijk voor niemand gevolgen hebben. Maar ík merk het wel in mijn portemonnee. Alsof een bezuiniging zou kunnen worden doorgevoerd zonder dat iemand moet inleveren. Uit ervaring blijkt dat bezuinigen vooral betekent: geld van de armen naar de rijken sluizen.
Doordringen in gevoelsleven
Dat de makers van de krant zich wel heel goed verdiept hebben in de beleving van de armere huurders, is iets wat me na het lezen van de rest van de krant het meest bij is gebleven. Ze trachten onze gevoelens over de verhogingen ongemerkt te beïnvloeden door het gebruik van woorden met specifieke "gevoelsladingen". De termen die de centrale overheid hanteert zijn daarbij zeer behulpzaam. Zo spreken ze over de "nieuwe spelregels" omtrent de huurverhogingen, alsof het allemaal niet een bittere realiteit betreft. Het zou in die trant denkend niet sportief zijn als je je niet aan de regels van de rijken zou willen houden. Ook spreekt men van een "maximaal redelijke huur". We moeten het gevoel krijgen dat de verhogingen "redelijk" zijn. Ook wordt er geschreven over "huuraanpassing" als er een fikse huurverhoging bedoeld wordt.
SP: Nationale Huurkrant 2
Ik had deze huurkrant nog niet uit of er schoof al weer een tweede door de brievenbus. Deze keer van de Socialistische Partij (sinds kort officieel met "ische" in plaats van "iese"). De voorzijde is éen grote kop: "Nul is genoeg. Stop huurverhoging nu." De krant blijkt een onderdeel van de "Nul is genoeg"-campagne, een campagne met een landelijke opzet. Op het eerste gezicht een flitsende krant met overzichtjes van alle plaatselijke acties van SP-afdelingen. Verder twee staatjes die laten zien wat de huurverhogingen voor de mensen betekenen: de huren stijgen bijvoorbeeld veel sneller dan de koopkracht van de minima.
Volkspetitie: zinloze weg
De krant bevat een "Volkspetitie" aan de Tweede Kamer. De SP wil landelijk handtekeningen ophalen en die sturen aan de Tweede Kamer. Volgens de grondwet hebben ze daar recht op, zo staat in de krant. Of je deze manier van verzet dan ook maar moet kiezen is voor mij de vraag. Want zou de Kamer onder de indruk zijn als haar een stapel ondertekende formulieren bereikt met daarop de tekst: "Wij, ondertekenaars, verzoeken u zeer dringend het huurbeleid bij te stellen"? De geschiedenis leert ons van niet. Ruim vijf miljoen handtekeningen konden niet voorkomen dat in de jaren tachtig de kruisraketten toch geplaatst werden. De huurders worden volgens mij met deze handtekeningen-actie dan ook belazerd. Zij wekt de schijn dat dit soort acties wezenlijke veranderingen kunnen bewerkstelligen, maar daartoe zullen we toch echt hardere middelen moeten hanteren zoals bijvoorbeeld huurstakingen.
Ingeluisd
Weer worden de mensen er door een linksige partij ingeluisd om hun energie te richten op de Kamer. Historisch gezien hebben strak pyramidevormig georganiseerde partijen als de SP altijd een conservatieve rol gespeeld. Woede van onderdrukten werd door hen altijd weer gekanaliseerd in de richting van de gevestigde parlementaire paden. Rechtse leiders hebben in het verleden meermaals te kennen gegeven dit soort partijen prima te vinden, omdat de interne ordehandhaving ervan er voor zorgt dat leden niet werkelijk gevaarlijk voor het systeem worden. Ger Wouters van de landelijke campagne zegt in de krant "Onze petitie komt op het juiste moment. Want volgend jaar mei zijn er verkiezingen. Dan kan er geoordeeld worden hoe de Tweede Kamer is omgesprongen met de eisen en wensen van de Nationale Volkspetitie." Eens in de 4 jaar mogen de mensen van hem de elite en haar beleid beoordelen. Ik durf me aan een voorspelling te wagen. Het levert geen reet op. En veel mensen zijn dan weer eens teleurgesteld in de linkse politiek, maar zien geen alternatieven. Het enige dat er voor veel mensen overblijft is de individuele belangenbehartiging. Zoals de in december vorig jaar in Leiden opgerichte Landelijke Vereniging voor boze Huurdersverenigingen dat doet (zie Peueraar 29). Maar dit soort groepen strijdt niet voor fundamentele veranderingen in onze verdelingssystemen van woningen.
Leidse acties
In het kader van de campagne vond er in Leiden op 10 juni een manifestatie plaats in zwembad De Zijl, de vaste stek van de SP. Ook waren er acties op straat. Op dinsdag 15 juni voerde de SP actie in de gemeenteraad. Ze vroegen de raad de drie punten van de actie te onderschrijven, namelijk: Stop afbraak sociale woningbouw, geen kortingen op de huursubsidie en stop de huurverhogingen nu. Niet één fractie in de raad wilde dat. Afgezien van de SP zelf natuurlijk. Er werd zoals gebruikelijk geschermd met het feit dat het hier om landelijk beleid gaat. D66 stond er als enige op zich niet onsympathiek tegenover, mits de SP het alleen over de lage inkomens zou hebben. Wethouder van Rij (PvdA) van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening vond het weinig realistisch van de SP om tegen de huurverhogingen te zijn. Ach ja, zíjn dagelijkse sociaal-democratische realiteit bestaat er uit de kapitalistische orde als lagere overheidsdienaar zo goed mogelijk ter wille te zijn. Hij heeft zijn ziel nu eenmaal volledig aan de kapitalistische duivel verkocht. Projectontwikkelaars en speculanten worden door hem warm onthaald. Ze kloppen vrijwel dagelijks aan op zijn voordeur, die regelmatig door delen van het woedende volk met verf besmeurd wordt.
Radicaal-links houdt zich stil
Dit alles betekent wel dat de SP zich op dit moment als enige echt hard lijkt te maken voor de mensen die gepakt worden. Maar buitenparlementair links heeft op dit moment natuurlijk ook niets te bieden. Dat maakt het des te schrijnender. Waarom kiest radicaal-links nooit voor dit soort onderwerpen? Ik ervaar zelf af en toe best een scheiding tussen mijn strijd tegen, zeg maar, het systeem in het algemeen, en de bedreiging van mijn eigen financiële situatie door dit soort maatregelen als huurverhogingen. Kortom, wie start er een actiegroep tegen huurverhoging vanuit radicaal-links perspectief? Onze eigen centjes zijn toch té belangrijk om aan gevestigd links over te laten?