De Peueraar 38, oktober 1993
Auteur: Petra Schultz, Jeroen van Schie en Ellen de Waard
Vorige maand hebben we het Project Randgroepjongeren van de gemeente Leiden belicht. Het project richt zich speciaal op Marokkaanse jongeren die met de politie in aanraking komen. Met behulp van een zogenaamd interventieteam willen politie, arbeidsbureau, jongerenhuisvesting, hulpverleners en anderen Marokkaanse jongeren op het rechte pad krijgen. Deze maand laten we enkele Marokkaanse jongens aan het woord die op vrijdagmiddag de soos van 't Stathuys (voorheen: Breehuys) bezoeken. 't Stathuys is een van de jeugdhulpverleningsinstanties die deelnemen aan het interventieteam. Met Majid (16 jaar), Jamal (18 jaar) en Kamal (17 jaar) hielden we gezamenlijk een gesprek. Met Khalid hebben we apart gesproken. Omdat de jongens hun echte naam niet in het blad wilden hebben is er gebruik gemaakt van schuilnamen.
Over het plan
Het blijkt dat geen van de jongens die we hebben geïnterviewd van het plan gehoord heeft. Na onze uitleg bleek dat de jongens in de groep het wel een goed plan vinden. Ze vinden het belangrijk dat ze naar school gaan en hun diploma halen. Majid en Jamal zijn wel eens met de politie in aanraking gekomen, maar dat is nu verleden tijd. Ze zeggen dat ze wat ouder worden en dat het stelen niks oplevert. Je wordt toch gepakt en in de gevangenis zitten is echt geen pretje. Het is daarom beter om op het rechte pad te blijven. Ze vinden het belangrijk dat je hard aangepakt wordt. Jamal: "Ik ben nu op zoek naar een baan. Als het me niet lukt om een baan te vinden zal ik alsnog tot stelen overgaan. De kinderbijslag is te weinig om van rond te komen". Majid zei dat hij een opvoedingsschool (internaat) verkiest boven een gevangenis. In het internaat kun je dan leren wat je met je toekomst wil doen en wat voor school je kunt volgen. Veel Marokkaanse jongeren weten dat niet. Zelf wil hij graag schilder worden. Kamal vertelde dat jongeren graag geld willen hebben en daarom gaan stelen. Soms is het de schuld van de ouders, want die geven geen zakgeld en zijn streng. Maar vele Marokkaanse ouders zijn werkeloos en hebben niet genoeg geld om aan hun kinderen te geven.
Khalid kende evenmin het plan van de gemeente. Hij vindt dat hij er pas een oordeel over kan geven als het geëvalueerd is. Ook hij zag het gebrek aan geld als de voornaamste reden waarom de jongeren stelen. Hij vertelde eveneens dat Marokkaanse ouders te weinig geld hebben om hun kinderen iets extra's te geven. Khalid: "Een Marokkaanse vader met een uitkering en 6 of 7 kinderen kan niet al zijn kinderen helpen. Dus worden er een paar geofferd. De ouderen moeten voor zichzelf zorgen en de ouders zorgen voor de kleintjes". Hij vindt wel dat Marokkaanse jongeren zelf vaak hun kansen verprutsen. Een baantje laten ze na een paar weken alweer vallen. De opvoedingskampen waar Lubbers het afgelopen jaar over had ziet Khalid niet zitten. Er wordt daar getracht je privé-leven te beheersen en hij vindt dat de overheid zich daarin niet mag mengen.
Discriminatie en de opkomst van extreem-rechts
Het bleek ons dat deze jongeren niet zomaar zeggen dat ze gediscrimineerd worden. Alleen via omwegen bleek dat ze wel degelijk bekeken worden als een groep die buiten de samenleving staat. Het feit dat Marokkaanse jongeren vaak in één adem genoemd worden met criminaliteit stoort hen wel. Aan de andere kant zeggen ze dat Marokkaanse jongeren ook minder geld hebben en daarom het criminele pad op gaan en dat er dus een kern van waarheid in zit. Allen geven ze aan dat ze in hun eentje niet veel tegen discriminatie kunnen doen. Soms wordt er gevochten om die Nederlanders een lesje te leren. Khalid is er meer voorstander van om door keihard te werken te laten zien dat hij heel wat waard is en dat Nederlanders niet om hem heen kunnen.
Op de racistische aanslagen in Duitsland werd nogal ontwijkend gereageerd door de groep. Khalid wist niet wat er tegen te doen was. In België, Duitsland en in enkele steden in Nederland, zoals Rotterdam, hebben allochtone jongeren zelf extreem-rechtse mensen van de straat verjaagd. Khalid vindt dit meer iets voor de politie. Van de politiek verwacht hij niet veel: "Als ik soms die politici hoor en de media die hun uitspraken gewoon overnemen, dan denk ik dat het allemaal racisten zijn. Ze moeten gewoon wat minder aandacht daaraan besteden, dat zal denk ik allicht helpen".
Zelforganisaties
Van de zelforganisaties van allochtonen zou verwacht mogen worden dat zij contacten hebben met de jongeren. In tegenstelling tot Khalid, hadden Majid, Jamal en Kamal geen kontakten met zelforganisaties. Majid: "Waarom komen ze niet naar ons toe? Ze weten toch dat we problemen hebben? Ze roddelen wel over ons, maar doen niks voor ons". Khalid daarentegen gaat af en toe naar de Vereniging voor Cultureel Werk: "Ik vind het daar best leuk. Er wordt Arabische muziek gedraaid, en zijn Arabische tijdschriften en er komen daar intellectuele mensen. Ik vind dat jongeren zelf naar de zelforganisaties toe moeten met hun problemen. Nu staan ze erg geïsoleerd van de zelforganisaties".
De zelforganisaties vinden (grofweg gezegd) dat de politie harder tegen de jongeren moet optreden en bedeelt de coffeeshops ook een belangrijke rol toe in het op het verkeerde pad gaan van Marokkaanse jongeren. Khalid: "Coffeeshops zijn de bron van alle problemen. Daar komen grote criminelen die kinderen in aanraking laten komen met stelen en drugs. Je hoeft niet naar een coffeeshop. Er zijn genoeg alternatieven, zoals sporten en muziek maken".
Is er een toekomst voor Marokkaanse jongeren in Nederland?
Het mag duidelijk zijn dat Marokkaanse jongeren veel minder goed de weg weten. Ze zijn niet goed op de hoogte van regels, rechten, mogelijkheden en instanties. Nederlandse jongeren hebben toch al meer kennis van die zaken. Meer informatie over opleidingsmogelijkheden en hoe je toekomst in te vullen zijn belangrijke punten. Khalid zegt dat Marokkaanse jongeren verdwaald zijn in deze samenleving. Daarnaast hebben Nederlandse jongeren over het algemeen wat meer geld te besteden dan Marokkaanse jongeren. Discriminatie speelt zeker een rol: officieel is het strafbaar, maar in de praktijk is het moeilijk hard te maken. Waar de één zijn onmacht daarover uit in vechten, gaat de ander er twee keer zo hard tegen aan om zich te bewijzen. Tot slot nog één keer Khalid: "Een kleine groep Marokkaanse jongeren zal het wel redden. Verder ben ik wat pessimistisch. Maar Nederlandse jongeren hebben het ook niet makkelijk, ze zitten in dezelfde positie. Alleen hebben wij eerst nog wat in te halen"*