De Peueraar 39, november 1993

Auteur: Kitty


(ingezonden)

Seksueel geweld

Inleiding

Dit is een reactie op het stuk van Lieke in De Peueraar van oktober 1993. Ik schrijf dit omdat ik het niet eens ben met haar weergave van de gebeurtenissen in Bar en Boos. Belangrijker vond ik echter haar combinatie van theorie en praktijk. Deze verbinding is onvolledig en daardoor onterecht. Wel wordt er een schijn van neutraliteit en genuanceerdheid gewekt, een neutraliteit en nuancering die mijns inziens ontbreekt.

De gebeurtenissen in Bar en Boos

Mo is niet "begonnen met schreeuwen dat die verkrachter eruit moest", toen de jongen uit haar verhaal binnen kwam. Wel is zij naar hem toe gestapt, vastberaden, om hem te zeggen dat hij moest vertrekken. Op dit moment had hij ongemerkt weg kunnen gaan. Dat heeft hij niet gedaan. Mo was vastberaden. Hij moest vertrekken, wat er ook gebeuren zou. Zij werd woedend dat hij weigerde te gaan. Ook toen is het woord verkrachter niet gevallen.

Ik heb die jongen gevraagd te vertrekken. Dat wilde hij, maar hij wilde daar graag buiten over praten, daar ben ik mee akkoord gegaan. Ondertussen was Lieke tussen hem en Mo in gaan staan; vastberaden om hem niet te laten vertrekken.

Het conflict groeide uit tot een openlijk conflict. En inderdaad, veel mensen dromden om 'de partijen' heen. Wie wist op dat moment wat er aan de hand was? Het woord 'verkrachter' was nog steeds niet gevallen. Wel was duidelijk dat Mo de jongen er niet in zou laten blijven. Pas op het allerlaatste moment heeft zij de woorden 'je hebt me verkracht' er uit kunnen persen. Heel snel daarna is hij naar buiten gegaan.

De 'meute' en de 'zondebok'

De meeste aanwezigen in Bar en Boos hadden geen flauw idee waar het over ging. Duidelijk was dat Mo, de jongen en Lieke niet in een ruimte konden blijven. In een 'normale' kroeg waren zij er alle drie uitgegooid. Uit Bar en Boos niet. Dat is een keuze geweest waar ik achter sta. In een geval als dit, een crisissituatie waarbij het onmogelijk is de waarheid boven tafel te halen, moet er een keuze gemaakt worden. Je gooit alle partijen eruit of je laat er een blijven. Alle twee blijven, wat Lieke misschien graag had gewild, is niet realistisch. Mo zou daar niet accoord mee zijn gegaan.

De keuze is gemaakt om hem eruit te gooien. Liever stuurt men een (potentiële) verkrachter naar huis dan een (potentieel) slachtoffer (1). Met het risico dat er een vergissing is gemaakt.

Lieke vat dit op als een absoluut oordeel; hij moet nu weg dus hij is voor altijd fout. Ik denk dat die vraag niet aan de orde is geweest. Het lijkt mij duidelijk dat je zo'n beslissing niet kan nemen op basis van 1 uitspraak.

De waarheid?

In Bar en Boos lag de keuze dus vrij simpel. Het kan ook ingewikkelder liggen, als er bijvoorbeeld een vraag ligt van de verkrachte vrouw om hem er in het vervolg niet meer in te laten. In deze situatie wordt het theoretische gedeelte van Lieke's stuk relevanter. Daar wil ik nu wat over zeggen.

Lieke gelooft niet dat er een waarheid bestaat. Ook ik geloof niet in 1 waarheid. In Mo's geval zijn er twee waarheden; de vrouw zegt: ik ben verkracht en hij heeft het gedaan. De man zegt: misschien voel je je verkracht, maar ik heb het niet gedaan. Als de man anders op de beschuldiging had gereageerd zou de situatie er heel anders uit hebben gezien. Bij Mo's verkrachting is het helaas wel een patstelling. Het zal niet vaak anders zijn.

Lieke schept de schijn van neutraliteit met haar betoog over twee waarheden en haar betoog om niet zwart/wit te denken. Onterecht. Mijns inziens kun je je niet verkracht voelen terwijl er geen verkrachting is geweest. Als je gelooft dat de vrouw de verkrachting voelt leidt dat tot de conclusie dat de verkrachting plaats moet hebben gevonden.

Dat wil niet zeggen dat iedere verkrachting gepaard is gegaan met bruut geweld en dat wil zeker niet zeggen dat iedere verkrachter zich bewust is geweest van zijn daden.

Als de man blijft bij zijn waarheid: ik heb het niet gedaan, er is geen verkrachting geweest, ontkent hij de waarheid van de vrouw. Zij zegt immers dat die verkrachting er wel is geweest. Het ontkennen van de verkrachting leidt tot het ontkennen van het gevoel dat er een verkrachting is geweest. Het kan niet anders overkomen dan dat er wordt gezegd dat de vrouw liegt. Daarom is het onmogelijk dat de twee waarheden naast elkaar staan. Een dialoog is dan uitgesloten.

Anti-seksisme

Als de buitenwereld niet wil kiezen tussen de twee waarheden betekent dit, bijvoorbeeld in het geval van Mo, dat haar verkrachter ook de kroeg in kan al wil zij dit niet. Algemener betekent dit het accepteren van een straf voor de vrouw. Zij moet maar thuis blijven of sterk genoeg zijn om de aanwezigheid van haar verkrachter te verdragen.

Voor Mo, en het lijkt mij voor elke verkrachte vrouw, is dit onacceptabel. Als vrouwen niet de kracht hebben zich actief te verzetten, zullen zij waarschijnlijk thuis blijven. Of zij zo wie zo nog plezier kunnen hebben in een kroeg is de vraag.

Mijns inziens wordt daarom altijd een keuze gemaakt. Kies je voor de vrouw, dan moet haar verkrachter gaan. Kies je voor de man, dan moet de vrouw maar zien wat ze aan kan. En kies je niet, dan kies je voor de man. (Deze keuze staat wat mij betreft buiten de vraag of een man 'fout' is als hij heeft verkracht.)

Kiezen voor de man terwijl je tergelijkertijd accepteert dat de vrouw verkracht is, is voor mij onaanvaardbaar. Anti-seksistische strijd houdt mijns inziens in eerste instantie in dat er opgekomen wordt voor de rechten en vrijheden van een vrouw. Je kunt dan geen keuzes maken die haar belemmeren en de verkrachting qua gevolgen verergeren. Als er een verkrachting heeft plaatsgevondendan zal de verkrachter moeten wijken, als de vrouw aangeeft dan ze zijn aanwezigheid niet aan kan.

Welke keuze?

Naar mijn mening moet er als er geen dialoog mogelijk is tussen een verkrachter en zijn slachtoffer en er is een vraag van het slachtoffer een keuze worden gemaakt. Niet kiezen betekent kiezen voor de verkrachter.

De vraag of iemand zich inderdaad verkracht voelt komt dan ter sprake. Is iemand oprecht in zijn gevoelens? Als deze vraag met ja beantwoord wordt, dan moet je concluderen dat er een verkrachting heeft plaatsgevonden.

Daarna moet er gekeken worden of de vraag om steun in verhouding staat. Kun je een verkrachter de toegang tot jouw kroeg weigeren omdat zijn slachtoffer de confrontatie niet kan of wil aangaan? Ik denk van wel. Moet je daarvoor alle details weten of kun je vanuit het verhaal van de vrouw beslissen? Ik denk dat alle details niet nodig zijn. Een algemene veroordeling: hij is schuldig, hij is 'fout', gaat te ver. Daarvoor moet veel zorgvuldiger met de verkrachter omgegaan worden. Die zorgvuldigheid kunnen wij hem niet garanderen.

Naar mijn mening kun je en moet je een keuze maken. Wees duidelijk hoever die keuze reikt en wees solidair met het slachtoffer van een verkrachting. Lieke gaat in haar stuk voorbij aan de keuze, zij wil beide waarheden aanhouden. Ik vraag mij af of zij zich realiseert dat zij hoe dan ook een keuze maakt. Door haar keuze in het midden te laten ziet zij niet alle gevolgen voor Mo onder ogen (of is het: hoeft zij die niet te zien?). Zij maakt ze in ieder geval niet duidelijk in haar stuk.

Voor de volledigheid wil ik daarom vermelden wat mijn stelling is in dit specifieke geval. Ik geloof dat Mo oprecht is, als zij zegt dat zij verkracht is, dus Mo is verkracht.

(1) Waar ik spreek over verkrachter en slachtoffer spreek ik gemakshalve vaak over man en vrouw. In veel gevallen zal dit opgaan, in veel gevallen zal dit niet opgaan. Voor mij gaat dezelfde redenering op als een man het slachtoffer is.

Terug