De Fabel van de illegaal 35, juli/augustus 1999
Auteur: Jelle van Buuren
Op 26 mei heeft de Europese Commissie een voorstel ingediend voor de oprichting van Eurodac, een computersysteem waarmee de vingerafdrukken van vluchtelingen kunnen worden vergeleken.
Het voorstel is gebaseerd op een eerdere Eurodac-overeenkomst en een aanvullend protocol, waarover de Europese Raad van Justitie en Binnenlandse Zaken al in december 1998 politieke overeenstemming bereikte. De Europese Commissie heeft met het verdrag van Amsterdam de bevoegdheid gekregen wetsvoorstellen in te dienen op het gebied van asiel en wil nu de Eurodac-overeenkomst omzetten in een EU-rechtsinstrument. Via Eurodac worden de EU-lidstaten straks verplicht vingerafdrukken te nemen van alle vluchtelingen. De miljoenen vingerafdrukken worden opgeslagen in een centrale computer die wordt beheerd door de Europese Commissie.
Verdrag van Dublin
Sinds het verdrag van Dublin in 1997 in werking trad, mogen vluchtelingen slechts één keer asiel aanvragen in een EU-land, alleen in het land van binnenkomst in de EU. Zo wil de EU voorkomen dat vluchtelingen die bijvoorbeeld in Italië aankomen, en daar geen asiel aanvragen, nog langer doorreizen naar Duitsland of Nederland. Ook wil de EU zo tegengaan dat vluchtelingen na afwijzing een tweede kans krijgen in een van de andere Europese lidstaten. In de praktijk echter blijken de EU-landen onderling problemen te hebben bij het vaststellen van het land van binnenkomst van vluchtelingen. Alle lidstaten proberen hun verantwoordelijkheden voor asielverzoeken van vluchtelingen en voor eventuele uitzettingen af te wentelen op de andere landen.
Met de invoering van Eurodac willen de lidstaten een einde aan dit probleem maken. Door de vingerafdrukken met elkaar te vergelijken hoopt men te kunnen nagaan via welk land een vluchteling de EU binnenkwam. In een protocol bij de overeenkomst staat dat ook de vingerafdrukken moeten worden genomen van vluchtelingen die proberen illegaal de grens oversteken. Als blijkt dat zij eerder in een ander Europees land asiel hebben aangevraagd, worden ze daarheen teruggestuurd.
Beleidsmatig en verstandig
In Eurodac worden ook de vingerafdrukken opgenomen van alle illegalen die in het binnenland worden aangehouden. Ook daarbij gaat het om de vaststelling van het verantwoordelijke land - in dit geval voor de uitzetting. Als bijvoorbeeld in Nederland een illegaal wordt aangehouden die eerder in pakweg Frankrijk is gesignaleerd, is Frankrijk er verder verantwoordelijk voor.
Minister van Justitie Sorgdrager verklaarde destijds de uitbreiding met illegalen noodzakelijk te vinden. Het was niet haar bedoeling om een heksenjacht op illegalen te openen, voegde ze eraan toe. "Als je eenmaal de mogelijkheid hebt om vingerafdrukken te nemen en te vergelijken, moet je daar vervolgens beleidsmatig en verstandig mee omgaan." Maar "beleidsmatig" en "verstandig" zijn elastieken begrippen die naar believen kunnen worden opgerekt.
Illegalenbajessen
Door Eurodac zullen straks meer en meer vluchtelingen en illegalen van het ene naar het andere Europese land worden versleept. De vluchtelingen worden "Dublin-claimanten" genoemd. In Nederland wordt deze groep nu volledig van opvangvoorzieningen uitgesloten. Ze moeten maar zien te overleven in afwachting van hun uitzetting naar een ander EU-land. De illegalen zullen door Eurodac straks niet alleen maandenlang zuchten in de Nederlandse illegalengevangenissen, maar aansluitend ook nog eens in buitenlandse.