De Fabel van de illegaal 35, juli/augustus 1999
Auteur: Harry Westerink
Moderne slaven
In de jaren 50 wist men het al: "Het enige "Leitmotiv" van justitie is: elke vreemdeling in Nederland is één teveel." Uit het proefschrift "Poortwachters over immigranten" van antropoloog John Schuster blijkt dat dat ministerie zich toen al opwierp als "hoeder van de etnische samenstelling van de Nederlandse bevolking", vooral ten opzichte van "arbeidsmigranten met een van Nederlanders 'sterk afwijkend leefpatroon'". Dat soort migranten zag men liever gaan dan komen. Schuster vergeleek het debat over immigratie in het naooorlogse Nederland met dat van Groot-Brittannië. Daaruit blijkt hoe racistisch en nationalistisch het "vreemdelingenbeleid" altijd is geweest. In 1969 zei minister Polak van Justitie bijvoorbeeld: "Het land is overvol en juist deze ongeschoolde buitenlanders zullen zich niet gemakkelijk assimileren en aparte groepen blijven vormen."
Vanaf 1945 tot eind jaren 60 zaten bedrijven te springen om arbeiders. Arbeidsmigratie betekende voor de bazen het verschil tussen winst en verlies. Toch was niet elke arbeidskracht welkom. De Britse overheid had een uitgesproken voorkeur voor witte arbeiders uit andere Europese landen boven de zwarte voormalige koloniale onderdanen uit het Carabisch gebied en Azië. De Nederlandse overheid bevorderde de komst van arbeidsmigranten uit het Middellandse Zee-gebied, maar niet uit Suriname en de Nederlandse Antillen. Mensen uit koloniën waren landgenoten die niet zo gemakkelijk ontrecht en teruggestuurd konden worden. Dat kwam de overheid slecht uit. Arbeidsmigranten uit landen zonder koloniale band met Nederland of Groot-Brittanië, zoals Spanje en Italië, hadden daarentegen een veel zwakkere politieke en juridische status. Want zij waren nooit Nederlandse of Britse staatsburgers geweest.
Uit Schusters onderzoek wordt pijnlijk duidelijk dat de overheid arbeidsmigranten enkel als moderne slaven heeft willen uitbuiten. Zijn ze voor het West-Europese kapitalisme overbodig geworden, dan worden ze als afval gedumpt. Toen en zeker ook nu.
Poortwachters over immigranten, John Schuster. Uitgeverij: Het Spinhuis, ƒ 45,-. ISBN: 905589124x.