De Fabel van de illegaal 50/51, voorjaar 2002
Auteur: Gerrit de Wit
Op 16 januari werd de 35-jarige Spaanse anti-fascist Juan Ramon Rodriquez Fernandez, onder vrienden bekend als Juanra, in Amsterdam door een speciale politie-eenheid gearresteerd. Met een zak over zijn hoofd werd hij afgevoerd en overgebracht naar de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Juanra zou volgens de Spaanse politie banden hebben met de Baskische nationalistische afscheidingsbeweging ETA en in Nederland op zoek zijn geweest naar onderduikadressen. Zijn arrestatie maakt onderdeel uit van een Spaans criminaliseringsoffensief tegen de linkse en anarchistische oppositie. De Nederlandse media deden grif mee aan de hetze.
De Spaanse politie zou Juanra op het spoor zijn gekomen door een aantal inwoners van Barcelona te volgen toen ze begin januari naar Amsterdam gingen. Direct nadat men Juanra gelokaliseerd had, verzocht de Spaanse politie om zijn aanhouding. Die kwam vlot tot stand dankzij de versnelde procedures van het op 1 januari 2002 in werking getreden Europese justitiële samenwerkingsverband Eurojust.1 Daarin werken de Openbaar Ministeries van de EU-lidstaten met elkaar samen. Het in Den Haag gevestigde Eurojust heeft geen eigen bevoegdheden, maar wel een coördinerende rol.
Een dag na Juanras aanhouding viel de politie het voormalige kraakpand Vrankrijk in Amsterdam binnen, waar Juanra logeerde. Het complete pand werd doorzocht, ook al wist de politie precies in welke kamer Juanra logeerde. Met het huwelijk van Willem-Alexander en Maxima voor de deur was het voor de politie erg interessant om eens rond te neuzen in het "beruchte krakersbolwerk". Op 27 januari organiseerde de Nederlandse Steungroep Free Juanra 2 bij de EBI in Vught een eerste lawaaidemonstratie ter ondersteuning van Juanra. Zo'n 70 demonstranten namen eraan deel. Begin februari diende Spanje een uitleveringsverzoek in. De aanklacht tegen Juanra was zonder nadere toelichting opgekrikt van "ondersteuning" tot "lidmaatschap" van een terroristische organisatie. Juanra zit nog steeds vast in Vught.
Marteling
Juanra is nauw betrokken bij het politiek actieve kraakpand Kasa de la Muntanya in Barcelona. Ook is hij zanger in de geëngageerde punkband Kop. Juanra werd sinds augustus 2001 door de Spaanse autoriteiten gezocht wegens vermeende ondersteuning van het zogenaamde "Barcelona-commando" van de ETA. Op 24 augustus werden in Barcelona enkele vermeende commando-leden opgepakt. Een van de gearresteerden, Fernando Garcia Jodra, zou hebben verklaard dat "een jongen van 35 jaar, lang, mager, intelligent en met blond haar, woonachtig ergens tussen Barcelona en Gerona" het commando informatie verschaft zou hebben over twee leden van de Spaanse nazi-organisatie CEDADE, waaronder het adres van de voorzitter. De Spaanse politie koppelde die beschrijving zonder nader onderzoek aan Juanra en plaatste hem op de internationale opsporingslijst. Maar waarom zou Juanra de ETA het adres geven van een nazi die algemeen bekend is, die een boekhandel heeft waar "Mein Kampf" te koop is, en wiens adres op tal van anti-fascistische websites en zelfs in het telefoonboek te vinden is?
Bij zijn voorgeleiding voor de onderzoeksrechter trok Garcia Jodra zijn bezwarende verklaring in, omdat die onder dwang afgenomen was. Zijn advocaat zei aan de hand van medische rapporten en foto's aan te kunnen tonen dat zijn cliënt gemarteld was tijdens de eerste dagen in de bajes. In Spanje is marteling van politieke activisten nog aan de orde van de dag. Ieder jaar verschijnen vuistdikke rapporten van organisaties als Amnesty International die de schendingen van de mensenrechten door de Spaanse overheid bekritiseren. De Spaanse staat ziet in de magere bewijsvoering echter geen reden om de aanklacht tegen Juanra te laten vallen.
Criminalisering
De linkse oppositie wordt in Spanje door Justitie in verband gebracht met de ETA. Na de aanslagen van 11 september 2001 en "de strijd tegen het terrorisme" is de criminalisering nog verder geïntensiveerd. Nu Spanje ook nog eens voor een aantal maanden het EU-voorzitterschap vervult, en in Barcelona in maart een Europese top plaatsvindt, ziet de conservatieve regering zijn kans schoon om politieke dissidenten de mond te snoeren. De kraakbeweging van Barcelona, anti-fascisten en mensen die solidair zijn met de Baskische onafhankelijkheidsbeweging 3 worden gecriminaliseerd en vaak gearresteerd. Ook is een groot aantal kraakpanden in Barcelona ontruimd. De stad wordt "schoon" gemaakt.
De criminalisering beperkt zich niet tot Barcelona. In 2001 werd de Madrileense actievoerder Eduardo Garcia opgepakt, die actief was in de Madrileense afdeling van Anarchist Black Cross, een organisatie die politieke gevangenen ondersteunt. Hij werd er van beschuldigd bombrieven aan diverse Spaanse journalisten te hebben gestuurd. Hij kwam op borgtocht vrij en zijn zaak is nog niet afgesloten. Na het oppakken van "het Barcelona-commando" zijn ook meerdere actievoerders uit de bij Barcelona gelegen stad Terressa gearresteerd, op grond van vergelijkbare beschuldigingen. "Eerst oppakken, dan bewijzen zoeken", is de gebruikelijke tactiek. Op Europees niveau werkt Spanje mee aan "een terroristenlijst" waarop organisaties staan die niet eens verboden zijn. Verder wordt er gewerkt aan een Europese uitleveringswet en zijn er lijsten met demonstranten die een uitreisverbod voor acties in het buitenland krijgen.
Geen sympathie voor de ETA
In de Spaanse kraakbeweging, die voor het merendeel anarchistisch georiënteerd is, bestaat nauwelijks sympathie voor de bloedige strijdmethoden en politieke doelstellingen van de ETA. Begin oktober 2001 distantieerde ook het kraakpand Kasa de la Muntanya zich van de ETA via een persverklaring: "Onze beweging heeft en had geen enkele band met ideologieën of organisaties die hiërarchisch of langs partijlijnen georganiseerd zijn". Tevens veroordeelden de krakers de manier waarop de Spaanse staat gebruik maakt van het Spaans-Baskische conflict. In de kraakbeweging worden ook het detentiesysteem, de folter en de isolatie gehekeld die tegen Baskische politieke gevangenen worden ingezet.
Noten