De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002
Auteur: Jan Tas
De afgelopen maanden was er veel ophef rond de vermeende horden bolletjesslikkers die Nederland zouden overspoelen vanuit de Nederlandse Antillen. Onder het mom van drugsbestrijding is er een noodwet aangenomen en worden er vergaande maatregelen doorgevoerd. Die lijken echter meer gericht tegen Antillianen dan tegen drugs. De Antillen zijn voor Nederland alleen interessant als olieraffinaderij en vakantieland. Over de armoede rept men niet.
Het gaat slecht met de economie van de Nederlandse Antillen. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft ingrijpende bezuinigingen opgelegd. Die gaan vooral ten koste van de armeren. De werkloosheid is groot, en wie wel werk heeft verdient vaak niet meer dan 150 euro per maand. Mede daardoor zijn sommige Antillianen bereid om het risico van bolletjesslikken te nemen. Door 50 tot 100 bolletjes mee te nemen in je maag kun je 2.500 tot 5.000 euro verdienen.
Overdreven reactie
Enige tijd terug werd bekend dat op Schiphol gearresteerde bolletjesslikkers soms vrijgelaten werden vanwege cellentekort. Minister van Justitie Korthals kwam onder zware druk te staan. Volgens een peiling kreeg door die vrijlatingen "een derde van de Nederlandse bevolking minder vertrouwen in de rechtstaat". Een nogal overdreven reactie, aangezien slechts 0,3 procent van de Nederlandse cocaïne-import via bolletjesslikkers het land binnenkomt.1 Racistische opvattingen over Antillianen speelden daarbij waarschijnlijk een grote rol. Het verscherpen van het beleid tegen bolletjesslikkers sluit naadloos aan bij de anti-Antilliaanse stemming in Nederland. Die is vooral gericht tegen Antilliaanse jongeren die zich volgens opiniemakers vooral zouden bezighouden met diefstal, drugshandel, prostitutie en schietpartijen. Tegen Antilliaanse jongeren zijn al veel maatregelen genomen, onder meer om ze uit Nederland te weren 2 en om ze terug te sturen wanneer ze hier al zijn.
Bolletjesslikken vormt een volgende alibi om allerlei maatregelen te treffen tegen Antillianen. In de media verschijnen ineens allerlei paniekverhalen over bolletjesslikkers. Over bendes die op Curaçao schoolkinderen zouden leren hoe ze bolletjes moeten slikken door ze stukken wortel te laten doorslikken. En over de enorme aantallen gearresteerde bolletjesslikkers die verantwoordelijk zouden zijn voor het cellentekort in Nederland. Ook de KLM doet er gretig aan mee, want de publiciteit rond bolletjesslikkers is natuurlijk slecht voor het imago en de omzet. "Iedere vlucht stel je je personeel en de passagiers bloot aan circa 60 bolletjesslikkers die uit hun dak kunnen gaan, de cabine onder kotsen of in het ergste geval in hun stoel overlijden", aldus KLM-woordvoerder Baas.
Noodwet
Kort nadat het debat losbarstte, werd er voor de periode van een jaar een noodwet ingevoerd om onder andere het opsluiten van verdachten van drugssmokkel te vergemakkelijken. Die wet vormt een inbreuk op andere wetgeving en gaat volgens sommige juristen zelfs tegen de grondwet in. Ten gevolge van de nieuwe wet kunnen er meerdere gevangenen per cel worden opgesloten. Die mogen slechts een uur per dag luchten en hebben geen recht meer op werk. Minderjarigen en volwassenen, en veroordeelden en verdachten kunnen voortaan samen worden opgesloten. Tot slot hebben de gevangenen minder rechten om te klagen over hun behandeling.
Een tweede gevolg van de noodwet is dat er ook meer mogelijkheden zijn gekomen om mensen te controleren die van en naar de Antillen reizen. Zo onderzoekt de marechaussee sinds enige tijd de persoonlijke gegevens van alle mensen die een vlucht boeken. Daarbij wordt onder meer gekeken of men eerder veroordeeld is, en hoe vaak men heen en weer reist tussen Nederland en de Antillen. Ook wordt nagegaan of men aan het door de marechaussee opgestelde profiel van drugskoerier voldoet. Deze profielen zijn uiteraard geheim. Men is dus overgeleverd aan de racistische grillen van Justitie.
Haag van marechaussees
Na dit eerste onderzoek worden er nu ook controles gehouden bij het inchecken op het vliegveld. De passagiers worden door een "haag van marechaussees gedoseerd toegelaten" bij de balie.3 Daar wordt men ondervraagd door de marechaussee. "Wie heeft je naar het vliegveld gebracht?", en: "Hoeveel geld neem je mee?", zijn voorbeelden van vragen die gesteld worden. Wanneer de marechaussee vindt dat iemand verdacht gedrag vertoont, dan geeft men een "negatief advies" aan de vliegtuigmaatschappij. Die mag de reiziger dan weigeren. De maatschappij hoeft dat advies niet op te volgen, maar dat gebeurt vanzelfsprekend wel altijd. "Als we dat niet doen, dan zou de KLM als medeplichtig kunnen worden bestempeld voor drugssmokkel. En dat willen we natuurlijk altijd voorkomen."
Wanneer iemand ervan verdacht wordt drugskoerier te zijn, en dus geweigerd wordt op een vlucht, dan wordt dat toegevoegd aan zijn gegevens. De volgende keer dat die persoon dan naar de Antillen wil reizen, is hij automatisch verdacht en kan hij weer geweigerd worden. In het slechtste geval kan hij nooit meer via een Nederlands vliegveld naar de Antillen. Antillianen worden zo als tweederangs burgers behandeld en te pas en te onpas gecontroleerd. Of zoals een Antilliaanse jongen op Schiphol zei: "Iedereen op de luchthaven kan weer eens zien hoe zwarten als vee door de checks moeten." 4
Hamburg
Niet alleen in Nederland wordt de "oorlog tegen drugs" ingezet om zwarten te treffen. In het Duitse Hamburg is er bijvoorbeeld een wet ingevoerd om drugsdealers op straat aan te pakken. Die slikken soms hun bolletjes in, zodat de politie die bij het fouilleren niet kan vinden. De nieuwe wet gaat daar zelfs al zover dat de politie verdachten onder dwang braakmiddelen mag toedienen om na te gaan of ze bolletjes met drugs hebben ingeslikt. In de praktijk wordt deze maatregel voornamelijk gebruikt om jonge zwarte mannen op straat te intimideren. Dat heeft zelfs al een dode opgeleverd, maar vrijwel niemand maakt zich daar druk over. Ook in Nederland worden er bijna geen vraagtekens gezet bij het op deze manier intimideren van Antillianen.
Noten