Dwangarbeid verpakt als “maatschappelijk verantwoord ondernemen”

Snoep dat gratis wordt ingepakt door Parvaneh en andere Haagse bijstandsgerechtigden

In Leiden voert Doorbraak actie tegen het Participatiecentrum in De Zijl Bedrijven (DZB), de sociale werkvoorziening waar werklozen verplicht werken met behoud van uitkering. Ook in Den Haag moeten uitkeringsgerechtigden dwangarbeid verrichten, onder meer bij de Haeghe Groep. Ze werken daar naast mensen met een arbeidshandicap, maar dan zonder loon en zonder arbeidsrechten.

“Zo’n tweeduizend opdrachtgevers maken gebruik van de diensten van de Haeghe Groep”, aldus de website van het bedrijf. Naast het detacheren van mensen met een arbeidshandicap bij werkgevers voert de Haeghe Groep ook allerlei diensten uit, zoals onder andere confectie- en stofferingswerk, onderhoud van de groenvoorziening en “het verpakken van droge voedingsmiddelen als snoep, chocola, thee, noten, gedroogde zuidvruchten en lijnzaad”. Bij dit inpakwerk worden nu ook werklozen ingezet. Een van hen is Parvaneh.

“Ik moet de hele dag snoep inpakken. Ik plak een sticker op de verpakking en dan moet het in de doos”, vertelt ze. “Het zijn heel veel verschillende soorten snoep. Op de sticker kan ik zien voor welk bedrijf het bedoeld is. Bijvoorbeeld voor De Tuinen, Aldi, Albert Heijn, Lidl en Etos. Soms loop ik door een van deze winkels en dan zie ik een product dat ik zelf de hele dag heb staan inpakken. Geen haar op mijn hoofd die eraan denkt het te kopen. Het komt echt mijn neus uit.”

Praten

Parvaneh heeft een bijstandsuitkering en zit op Nederlandse les. Een jaar geleden migreerde ze vanuit Iran naar Nederland. “Ik kan mijn Nederlands niet echt oefenen op de werkplek van de Haeghe Groep. De Nederlanders zitten altijd alleen met elkaar te praten. De mensen uit andere landen kan ik niet zo goed verstaan, omdat ze met een heel ander accent Nederlands praten. In mijn eigen taal mag ik niet praten. Als ik dat wel doe, dan wordt er soms over geklikt door de Nederlanders. Dan komt de baas vragen of ik in het Nederlands wil praten. Maar dat is voor mij nog heel moeilijk en dus praat ik soms de hele dag niet.”

De gemeente Den Haag verplicht anderstaligen tot taallessen, maar ze mogen niet zelf kiezen waar ze die volgen. “Ik wilde het liefst naar Capabel, omdat ik dan vier hele dagen naar school zou kunnen”, vertelt ze. “Dat mocht niet. We hebben alleen een contract met Sagen, werd er gezegd. Maar bij Sagen oefen je niet met elkaar, maar met een computer. Je werkt zelfstandig een boek door en de docent is er alleen voor vragen.”

Haagse uitkeringsgerechtigden worden door de gemeente verplicht om vier dagen per week gratis arbeid verrichten, van 8:00 tot 16:30 uur. Parvaneh werkt minder, omdat ze Nederlandse les volgt. “Als ik naar school ga, hoef ik dat dagdeel niet te werken. Maar oefenen buiten school komt er nauwelijks van. Als ik van het werk kom, ben ik moe en heb ik last van mijn rug. Daarnaast wachten thuis dan ook nog huishoudelijke taken, zoals boodschappen doen en het huis schoonmaken. Toen ik naar Nederland kwam, wilde ik snel de taal leren, en dan studeren en werk vinden, bijvoorbeeld als lerares. Maar nu kijk ik alleen maar de hele dag op de klok. De tijd gaat zo langzaam.”

Korting

Niet alleen krijgen de dwangarbeiders geen normaal loon, ze werken ook nog eens onder het bijstandsregime en hebben dus geen normale arbeidsrechten. “Als ik naar school ga, wordt daar naar gebeld of ik er ook echt ben. Eén keer had de school per ongeluk de verkeerde naam doorgegeven. Gelukkig kon ik dat nog herstellen, anders had ik gelijk een korting op mijn uitkering gehad.” Volgens de website van de gemeente kan het niet of te laat verschijnen op een cursus een strafkorting op de uitkering van 30 procent voor één maand tot gevolg hebben. “Een vrouw wilde het werk niet doen. Ze kreeg gelijk 50 procent korting op haar uitkering. En de maand erna kreeg ze helemaal geen uitkering meer. Daarna is ze toch gekomen. Ze is het er niet mee eens, maar anders heeft ze helemaal geen geld. Als ik me ziek meld, dan vragen ze altijd: wat heb je dan? Soms komen ze thuis controleren. Bij een collega kwam er zelfs een dokter bij haar thuis controleren of haar kind wel echt ziek was.”

“Zakendoen met de Haeghe Groep is maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen en daarmee in alle opzichten een goede keus”, vermeldt de website. “De ruim drieduizend arbeidsgehandicapte medewerkers van de Haeghe Groep krijgen de kans zinvol werk te verrichten en een inkomen te verdienen.” Over onbetaalde arbeid door werklozen is er geen informatie te vinden. De Haeghe Groep is “een dienst van de gemeente Den Haag, maar opereert als een commercieel bedrijf. Dat staat voor kwaliteit voor een aantrekkelijke prijs.” Prijzen die nu ook mogelijk gemaakt worden over de ruggen van mensen met een bijstandsuitkering. Volgens de gemeente is “werk de basis voor zelfstandigheid. Daarom komen er meer verplichtingen. Werk gaat op deze manier meer lonen.” Bij de Haeghe Groep gaat werk inderdaad meer lonen, niet voor de bijstandsgerechtigden, maar voor de bedrijven en de overheid.

Parvaneh is een schuilnaam.

Mariët van Bommel