Demonstratie tegen Zwarte Piet in Grou verloopt grimmig dankzij politie, beveiligers en omstanders

Het onthaal in Grou. (foto: Johan Janssen)
Het onthaal in Grou. (foto: Johan Janssen)

Afgelopen zaterdag vond er in Grou een demonstratie plaats tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet. In dat Friese dorp komt niet Sinterklaas in december langs, maar zijn collega Sint Piter in februari. Hij neemt één zwarte knecht mee, die ook Zwarte Piet heet en volgens traditioneel racistisch gebruik pikzwart is. Zwarte Piet moet overal verdwijnen, niet alleen in de grote steden waar vaker actie wordt gevoerd tegen de karikatuur, maar ook in kleine dorpen op het platteland. Het mag in Grou dan een “schattig feestje” zijn, zoals sommigen betogen, Zwarte Piet blijft racisme. En racisme is niet “schattig”, maar gewelddadig. Daarom toog een groep van zo’n dertig anti-racistische activisten naar Friesland om ook daar, in deze tijd van het jaar, een protestgeluid te laten horen.

Als het “feest” al “schattig” is, dan waren de reacties van de politie, de beveiligers en een stevig aantal Grousters dat allerminst. De demonstranten werd hun vrijheid van meningsuiting en vrijheid van demonstreren ontnomen. Er was een overmacht aan politie en beveiliging opgetrommeld, veel talrijker dan de demonstranten, en die hielden de demonstranten, soms met geweld, ver weg van het plein waar de witte baas en zijn zwartgeschminkte knecht zich bevonden.

De demonstratie in Grou was de laatste voor een van onze medestrijders. Hij is in de bus op weg naar huis overleden. Hij was een gedreven, moedige en standvastige strijder, met wie we op veel plaatsen samen hebben gedemonstreerd. Bij vrijwel alle acties tegen Zwarte Piet was hij aanwezig. Zijn veel te jonge overlijden heeft ons diep geschokt. We wensen familie, vrienden en medestrijders sterkte met het verwerken van dit enorme verlies.

Doorbraak

Paplepel

De activisten zijn wel wat gewend van eerdere demonstraties in onder andere Gouda, Meppel, Enkhuizen, Utrecht en Amsterdam. Maar deze demonstratie overtrof toch wel de vorige voor wat betreft vijandigheid van de lokale bevolking. Bij de ingang van het dorp hing al een bord met de tekst “Oprottedammers” (verwijzend naar de stad waar een deel van de demonstranten vandaan kwam). Bij het binnenrijden werden de gebruikelijke middelvingers getoond.

De groep probeerde bij het plein te komen waar de “festiviteiten” plaatsvonden, maar werd daar ver vandaan gehouden door de politie. Die maakte het dus effectief onmogelijk om te protesteren. Al vrij snel raakte de groep ingesloten tussen politie en beveiligers aan de ene kant, en een groep onvriendelijke Grousters aan de andere kant. De politie beschermde het racistische toneelstukje, maar niet de demonstranten, die zich allesbehalve veilig voelden met de opgefokte meute in hun rug, van waaruit sommige mensen af en toe vrij tussen de demonstranten door konden lopen. Toen het even rustig was, vroegen de demonstranten aan een beveiliger die midden in de groep stond of hij even opzij wilde gaan, zodat er overleg gepleegd kon worden. Daarop volgde een bot “Ik stond hier eerst”. De beveiligers van het bedrijf Phoenix Security vielen sowieso op door hun vijandige gedrag en het openlijk partij kiezen voor de racistische kant.

Omstanders probeerden borden uit de handen van demonstranten te trekken, en daarbij werden ze vaak nogal handtastelijk. Pas als daarop gereageerd werd door een demonstrant, kwam de politie of de beveiliging erbij, vaak om juist de activist te berispen. Er werd veel geduwd en getrokken, en daarnaast vonden er de nodige racistische en seksistische scheldpartijen plaats (die meestal hand in hand blijken te gaan). Zoals gebruikelijk, kregen dus vooral vrouwen en zwarte mensen het te verduren. Ze kregen onder andere “Ga terug naar je eigen land”, “De zweep erover”, “Hoer”, en twee versies van het n-woord naar hun hoofd geslingerd. De omstanders waren vaak opvallend jong en herkauwden moeiteloos het racistische gebral dat ze in de huidige samenleving met de paplepel ingegoten krijgen.

De actie. (foto: Johan Janssen)
De actie. (foto: Johan Janssen)

See you next year

Toen het racistische feestje op het plein klaar was, kregen de demonstranten als zoethoudertje “toestemming” om door het dorp te lopen. Gevolgd door een groep omstanders, schreeuwden ze leuzen als “Zwarte Piet mag niet!”, “Weg met Grouwe Piet!”, “No more blackface!” en maakten ze foto’s van poppen in etalageruiten met het karikaturale gehalte van de beruchte Golliwogs (5). Een van de demonstranten werd bij het treinstation opgewacht en kreeg een bemoedigend “We pakken jullie volgend jaar allemaal” te horen.

Demonstraties tegen Zwarte Piet kennen bijna altijd dit soort elementen van bedreiging, repressie door de politie, en racisme en geweld van omstanders. Zo vaak dat je bijna zou denken dat het normaal is en dat het erbij hoort, net zoals veel mensen Zwarte Piet jarenlang normaal vonden en erbij vonden horen. Maar racisme is niet normaal, repressie is niet normaal, en Zwarte Piet is een racistische karikatuur die zo snel mogelijk moet verdwijnen. We zullen moeten blijven strijden en nieuwe manieren moeten vinden om dit land te dwingen om het abnormale, racistische en koloniale fenomeen zo snel mogelijk af te schaffen.

Etalage met blackface-pop. (foto: Johan Janssen)
Etalage met blackface-pop. (foto: Johan Janssen)

De sfeer tijdens de actie was dus grimmig, zoals ook al in diverse media is aangestipt, maar media laten na om te vermelden wie die grimmigheid veroorzaakte. Zoals ook bij vorige demonstraties, gebeurde dat niet door de demonstranten, maar door politie, beveiligers en racistische omstanders. Maar het is de demonstranten wel opnieuw gelukt om een racistisch feestje te verstoren, en in die zin is de demonstratie geslaagd. Wat ook duidelijk werd: er is nog een lange weg te gaan voordat heel Nederland Zwarte Piet- en racismevrij zal zijn. Bij het instappen van de bus richting huis beantwoordden de demonstranten het “Rot op!” van een aantal Grousters dan ook met “See you next year!”.

Joris Hanse