Doodgewoon in Groningen: bijstandsuitkering stopgezet wegens burenhulp

Logo.
Logo.

De 58-jarige Koos Westra uit Groningen had een bijstandsuitkering. Tot twee weken terug. Toen stopte de gemeente Westra’s uitkering na een anonieme tip dat hij zou frauderen. Hij zou volgens de verklikker buurtgenoten met klusjes helpen en daar geld voor vragen. Nu moet Westra maar zien waar hij van leeft, en bovendien moet hij duizenden euro’s terugbetalen aan de gemeente. Nadat zijn verhaal bekend werd, reageerden veel Groningers woedend op de gemeente en op de tipgever. “NSB-mentaliteit, kan er niets anders van maken”, schreef iemand op Facebook. Volkomen terecht die boosheid, maar eigenlijk zou tegen iedere stopzetting geprotesteerd moeten worden en niet alleen wanneer iemand wordt getroffen die door velen als participerende ‘modelburger’ wordt gezien.

Op 1 augustus plaatst een buurtgenote van Westra op haar Facebook een stukje over het stopzetten van zijn uitkering. Ze wil iets doen, schrijft ze, maar weet niet wat. “Ik ben BOOS, ik ben zóóóó BOOS!!” Haar stukje krijgt veel reacties en wordt veelvuldig gedeeld. Ondertussen zoekt en vindt Westra een juridisch adviseur en tekent hij bezwaar aan tegen de stopzetting. Daarna komt ook het Dagblad van het Noorden met een artikel erover: “Hulp aan buren kost Groninger zijn uitkering”. Westra zegt daarin onder andere: “Ik heb drie keer een hernia gehad, ben hartpatiënt en zwaar longpatiënt, maar achter de geraniums doodgaan is niets voor mij”. Grof vuil en oud ijzer wegbrengen, kapotte fietsen repareren, helpen met een klusje in huis of iemand naar de dokter rijden. Westra doet het allemaal, aldus de krant. “En allemaal belangeloos”, wordt buurtbewoner Wahlen geciteerd, “we wonen in een straat met veel minimagezinnen en helpen elkaar omdat we dat normaal vinden”.

“Het is toch te schandalig voor woorden dat zoiets zomaar kan”, reageerde iemand op Facebook op het stopzetten van de uitkering. Klopt, dit kan inderdaad niet “zomaar”. Het ontnemen van het laatste beetje bestaanszekerheid, die veel te lage uitkering van bijstandsgerechtigden, is een van de vastgelegde disciplineringsmaatregelen van de Participatiewet. Het dreigen met stopzetten en het daadwerkelijk stopzetten van een uitkering is helaas standaard, doodgewoon. Net zo doodgewoon als de bijbehorende omgekeerde bewijslast waardoor Westra nu moet aantonen dat hij géén fraudeur is. Slaagt hij daar niet in, dan moet hij zeer waarschijnlijk een schuldhulpverleningstraject in. Dus weer een bijstandsuitkering aanvragen om gecontroleerd en in grote armoede zijn “schuld” en bijkomende boete af te lossen.

Participeren

Westra helpt mensen, belangeloos en gewoon omdat hij dat gewend is. Wederzijdse hulp, zoals dat normaal is tussen mensen onderling. In veel reacties op sociale media wordt echter geroepen dat hij zo goed zou “participeren”. “Vrij participeren mag dus ook niet meer”, reageert iemand verontwaardigd op Facebook. Het neo-liberale frame van de participatiemaatschappij met zijn “voor wat hoort wat”-ideologie blijkt inmiddels ook doorgedrongen te zijn aan de onderkant van de samenleving. Wie niet participeert zal niet eten, is het motto. De blik en de ideologie van wethouder Gijsbertsen lijken te zijn overgenomen en daarom zien de boze Groningers nu een participerende baanloze die een vrijwillige bijdrage levert aan de maatschappij. Deze man ‘verdient’ in hun ogen zijn uitkering.

Maar elke korting of stopzetting van een bijstandsuitkering is schandalig en verdient woede en verontwaardiging. Stopzetting zou even schandalig zijn als Westra de hele dag stilzwijgend langs het kanaal zou zitten, met koffie en boterhammetjes salami uit vettig bakpapier als maaltijd, om uren later, als de zon onder het water is verzonken, weer op huis aan te gaan. Ook dan is het stopzetten van een uitkering een gemene rotstreek! Een directe aanslag op het leven en de autonomie van een bijstandsgerechtigde! Want waar moet een baanloze dan van leven? Van de lucht?

Protest

“Oef! Te erg dit!!!! Actie opstarten?”, was een typerende reactie op Facebook. Er was veel boosheid, glorende solidariteit en een grote bereidheid tot ondersteuning van Westra. Er circuleren voorstellen om handtekeningen op te gaan halen in de buurt en om massaal Gijsbertsen, de verantwoordelijke wethouder, te gaan mailen. Of dat al loopt, is ons momenteel niet bekend. Mensen hebben de media aangesproken, wat leidde tot het artikel in het Dagblad van het Noorden. En er is dus bezwaar aangetekend door een jurist en iemand heeft zich al bereid verklaard om griffiekosten te betalen. En nu maar afwachten en hopen op een goede afloop van de juridische, papieren strijd? Of kunnen we meer dan dat?

Want Westra is niet het enige slachtoffer van het stopzetten van bijstandsuitkeringen. Willen we daar een einde aan maken en het keiharde bijstandsregime afschaffen, dan moeten we onszelf organiseren en onze hoop niet teveel vestigen op het juridische gebeuren. Nu is het moment aangebroken om samen (bijstandsgerechtigd of niet) deze repressieve praktijken te gaan stoppen en samen eisen te gaan stellen: hogere uitkeringen, het einde van de inlichtingenplicht, de afschaffing van dwangarbeid (werkervaringsplaatsen, verplicht vrijwilligerswerk, reïntegratietrajecten), beëindiging van het sanctioneringsbeleid, een goede bestaanszekerheid voor iedereen en een einde aan de propaganda van het arbeidsethos! Luid en duidelijk en daar waar het gehoord moet worden. Dus… op naar de Grote Markt?!

DANG