Bruin I: bijstandsfraudeurs keihard aanpakken en schaamteloze zelfverrijkers aan de top vorstelijk belonen

Overheid gaat werklozen nog uitgebreider bespioneren.
Namens het kabinet Bruin I verklaart staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken de oorlog aan bijstandsfraudeurs. Hij wil “misbruik” opsporen door gemeenten toegang te geven tot alle bankrekeningen van iedereen in de bijstand, en hen bovendien toe te staan om meer gegevens aan elkaar te koppelen. Bruin I knijpt de bijstandsgerechtigden af, maar laat de banken en managers in de maatschappelijke bovenlaag volop graaien.

In 2010 is er volgens de overheid voor 53 miljoen euro gefraudeerd met bijstandsuitkeringen. Zo’n 1,1 procent van alle bijstandsgerechtigden zou frauderen. Om de pakkans bij bijstandsfraude te vergroten wordt het net rond bijstandsontvangers aangehaald. De gegevens van sociale diensten, de studiefinanciering, de banken, het handelsregister, de gemeentelijke basisadministratie en het kadaster worden zo gekoppeld dat bijstandsfraudeurs sneller kunnen worden opgespoord. De computersystemen gaan in veel gevallen een alarmmelding geven wanneer iemand met een bijstandsuitkering een te dure auto koopt, heimelijk samenwoont, inkomsten achterhoudt of eigen bezit verzwijgt.

De Krom noemt fraude met uitkeringen “diefstal van gemeenschapsgeld en een aanslag op de solidariteit van het sociale zekerheidsstelsel”. De stoere taal en repressieve maatregelen van het kabinet richting de armen staat in schril contrast met het gemak waarmee men de banken miljarden toeschuift en met de vrijheid waarmee managers miljoenenbonussen kunnen graaien. Bovendien vormt de 53 miljoen aan bijstandsfraude een schijntje in vergelijking tot de gigantische bedragen aan fraude en belastingontduiking van de rijken en hun banken en bedrijven. En dan te bedenken dat rijken eigenlijk nauwelijks hoeven te frauderen omdat er al zoveel wettelijk toegestane manieren van zelfverrijking zijn, vaak getooid met eufemistische benamingen als bijvoorbeeld “belastingontwijking”. In tegenstelling tot bijstandsfraudeurs worden fraudeurs aan de top sowieso met de fluwelen handschoen benaderd.

Bijstandsfraude is maar al te vaak een bittere noodzaak. Velen aan de onderkant van de samenleving kunnen niet rondkomen van het minimuminkomen dat ze ontvangen, en zien zich daarom genoodzaakt om tegen de regels in te gaan. In geval van fraude door rijken en bedrijven kan dat moeilijk worden gesteld. Het is om die reden extra asociaal dat Bruin I het doen en laten van bijstandsgerechtigden nog nauwlettender gaat controleren. Het gaat daarbij al lang niet meer alleen om huisbezoeken waarbij sociale rechercheurs nagaan hoeveel tandenborstels de arme in huis heeft. Het net rond bijstandsgerechtigden sluit zich ook digitaal steeds meer. Zo maakt Bruin I het recht op privacy voor armen tot een lachertje. Daar komt bij dat het kabinet zich gedraagt als een omgekeerde Robin Hood: men steelt van de armen en geeft dat aan de rijken.

Harry Westerink