Regering creëerde belangrijke voedingsbodem voor de beweging van de #samenzwevers

Screen capture uit de documentaire Samenzwevers van Sunny Bergman. Twee mensen liggen op hun rug op de grond en ze kijken in de camera. Beide hebben lang haar. De één draagt een zwarte blouse, de ander een rood retrotruitje met brede strepen erop. Een stukje ondertiteling is zichtbaar: "Jullie zijn zeg maar goed geïnormeerd en jullie waren heel links...".

In #samenzwevers komen veel mensen voorbij die er ontegenzeggelijk individualistische, irrationele, of ronduit extremistische en antisemitische ideeën op nahouden. Maar wat ik ook zag: mensen die vooral heel verkeerde antwoorden lijken te hebben gevonden op terechte vragen.

Zoals: wat is nu precies de rationale achter dit coronabeleid? Als mondkapjes toch nodig zijn, waarom heeft het RIVM dit dan zo lang tegengehouden? Was de avondklok (die, hoe je het ook wendt of keert, een inbreuk doet op fundamentele burgerrechten) nu echt onafwendbaar?

En tot hoever reikt de macht van de farmaceutische industrie? Allemaal vragen die het laatste jaar te weinig zijn gesteld in media en politiek. Tegelijkertijd werd het publiek structureel aangesproken als een stel onwetende, zeurende kinderen die vooral naar het terras wilden.

Nogmaals: de ‘antwoorden’ die deze mensen gevonden denken te hebben, zijn naïef en in veel gevallen ronduit gevaarlijk. Er is ook een historisch verband tussen spiritualisme en extreem-rechts samenzweringsdenken dat veel verder teruggaat dan deze pandemie.

Toch kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat het ook de falende en ondoorzichtige communicatiestrategie van deze regering is geweest die een belangrijke voedingsbodem heeft gecreëerd voor het ontstaan van deze schadelijke beweging. En dat mogen we ze best aanrekenen.

Mathijs van de Sande

(Dit stukje verscheen eerder als draadje op Twitter.)