VVD wil werklozen van hun vrijheid beroven

VVD-er Van der Most weet wat ie wil: arbeiders gratis voor zich laten werken of ze anders opsluiten
Als de Gelderse gemeente Lochem model staat voor de toekomst van bijstandsgerechtigden, dan kunnen die hun borst nog natmaken. Uit onderzoek van de journalist Louis van Overbeek blijkt dat ondernemer, VVD-raadslid en “miniatuur-Berlusconi” Hennie van der Most onlangs heeft voorgesteld om alle Lochemers die langer dan een jaar werkloos zijn, te verplichten om elke dag van 8:00 tot 17:00 uur aanwezig te zijn in een kazerne. VVD-staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid schijnt razend enthousiast te zijn over het plan. Dit soort VVD-ideeën laat zien welke bizarre vormen de vernedering en disciplinering van bijstandsgerechtigden tegenwoordig aanneemt.

Volgens het voorstel moeten de werklozen, die “anders toch maar thuis zitten te niksen”, zich dagelijks om 8:00 uur melden op een centrale plaats, “het Werkatelier”. Daarvoor heeft Van der Most de momenteel leegstaande Detmers kazerne in Eefde op het oog. De werklozen hebben dan de keuze uit drie opties, waarvan ze er één moeten kiezen, op straffe van stopzetting van hun uitkering. Ze kunnen maximaal 15 maanden lang “stage lopen” bij een met Van der Most bevriend bedrijf, die daarmee door de gemeente gratis arbeidskrachten krijgt toegeschoven. Bijstandsgerechtigden als moderne lijfeigenen dus. Of ze kunnen andere werklozen opleiden in hun eigen beroep. Met andere woorden: lekker goedkope bij- of omscholing. Of ze moeten “recreëren” in het Werkatelier. Dat wil zeggen: verplicht niksen onder toezicht. Werklozen die kiezen voor de laatste optie, blijven dan weliswaar “de nietsnutten” die ze volgens Van der Most toch al waren. Maar bijeengedreven in een kazerne kan het arbeidsreserveleger wel veel beter worden gedisciplineerd, gecontroleerd, bespioneerd en gekoeioneerd.

Detmers kazerne
Het plan heeft ook wel wat weg van een middeleeuwse schandpaal. Jaag ze op en drijf ze samen, die onproductievelingen voor wie de hardwerkende Nederlander zoveel belasting moet ophoesten. Bespot ze, beschimp ze en zet ze te kakken. Dat zal ze leren! Toch zit er een addertje onder het gras, voor Van der Most en zijn politieke vrienden. Wie de onderkant van de arbeidsmarkt zo bijeenveegt, die moet erop rekenen dat de betrokken mensen elkaar gaan leren kennen en ervaringen gaan uitwisselen. De werkvloer – of liever gezegd: de werklozenvloer – zou zichzelf dan wel eens kunnen gaan organiseren tegen het onrecht en de vernederingen. Dat leert de geschiedenis van de arbeidersbeweging. Gezamenlijk zwoegen in grote fabriekshallen, dat maakte het opbouwen van solidariteit en het organiseren van verzet vaak makkelijker. De flexibilisering van de arbeid heeft die onderlinge banden deels weer afgebroken. Mocht Van der Most onverhoopt zijn zin krijgen, dan liggen er voor de werklozenbeweging nieuwe kansen. De handen van de politiek actieve leden van het arbeidsreserveleger jeuken vast al.

Het inmiddels bij het Lochemse gemeentebestuur ingediende voorstel is niet alleen in strijd met de Wet Werk en Bijstand (WWB) en met mensenrechtenverdragen, maar ook met het Wetboek van Strafrecht. Het gaat namelijk om niets minder dan wederrechtelijke vrijheidsberoving: werklozen de hele dag gevangen houden in een kazerne. Van der Most roept dus op tot het plegen van een misdrijf. Toch kan zijn plan rekenen op instemming van flink wat Lochemse raadsleden. Te vrezen valt dat dit soort dwangarbeid en disciplinering van werklozen ook in de rest van Nederland gemeengoed aan het worden is.

Harry Westerink