Een spontaan gesprek tussen een redacteur en een vertaler over Mamdani en radicaal-links
Wie deze website volgt zal de vele interessante stukken hebben zien langskomen van onze zeer gewaardeerde gast-vertaler Jan Paul Smit. De teller van zijn productie staat inmiddels al ruim boven de honderd. Zijn vertalingen dragen eraan bij dat we niet alleen publiceren over ons kikkerlandje, maar ook de wijdere wereld in het vizier houden. En dan met name het linkse verzet dat overal en altijd plaatsvindt en dat meestal onder de radar van de rechtse en commerciële media blijft. Jan Paul kiest zijn te vertalen artikelen autonoom, maar heel af en toe twijfelt hij of een bepaald stuk wel echt iets voor Doorbraak zou zijn. En dan mailen we er even over voor hij er eventueel mee aan de slag gaat, en zo ging het ook vorige week met een Jacobin-stuk over de aanstaande burgemeester van New York, Mamdani. Onze mailwisseling begon over wat Mamdani en zijn sociaal-democratische project te bieden hebben aan radicaal-links, en liep uit op een wat langer gesprek dan waar we meestal de tijd voor nemen. Het leek ons aardig om de spontane, ongeredigeerde meningswisseling met jullie te delen. Ook als kijkje achter de schermen van de Doorbraak-redactie.
Eric Krebbers
Hoi Eric,
Lijkt jou dit artikel geschikt voor Doorbraak? “The Goal of Socialism Is Everything”.
Groeten, Jan Paul
Hoi Jan Paul,
Nee, het is niet echt iets voor onze website.
Dat Mamdani gekozen is, is geweldig, en ik luister graag naar hem. Geweldig hoe hij van de week Trump zelfs wist in te pakken. Zijn opkomst is een teken dat meer en meer mensen op zoek zijn naar iets progressiefs, iets links. Net zoals bij de Groenen in het VK het geval lijkt.
Maar zijn project, sociaal-democratie, is uiteindelijk niet het onze. Wij geloven niet dat werkelijke verbeteringen (nog) kunnen plaatsvinden binnen het huidige systeem. Je ziet dat ie al teruggekomen is op #AbolishThePolice, en dat kan ook niet anders, want hun sociaal-democratische project is uiteindelijk een top-down project dat dingen zal moeten afdwingen, en mensen zal moeten tegenhouden als ze meer gaan eisen.
Aan de ene kant kan je zeggen: als de sociaal-democratie groter wordt, verschuift het Overton Window en komt er meer ruimte op links ook. Dat klopt. Aan de andere kant, zie je dat iets progressievere stromingen in de regering vaak maken dat minder mensen de straat op gaan, zoals tijdens de regering van Obama bijvoorbeeld, terwijl dat toen net zo hard nodig was (hij bouwde ICE uit, meer grensbewaking, meer deportaties, drone-aanslagen op mensen in Midden-Oosten, om maar een paar strijdterreinen te noemen). Veel mensen vestigen dan de hoop op zo iemand en raken steevast weer teleurgesteld omdat er nu eenmaal weinig ruimte is voor verbeteringen met behoud van een in de afgrond stortend kapitalisme (denk aan ecologie, trillionairs, fascisme, enzovoorts).
Kortom, ik volg hem, lees graag over hem, maar promoot zijn project niet zo graag.
Groetjes,
Eric
Ja, Eric,
Ik ken de meeste argumenten die je hier opnoemt en ben het daar ook mee eens. Ik heb de tekst van twee toespraken van Mamdani gelezen. Wow, wat een spreker! Ik heb me niet geroepen gevoeld om een enthousiast artikel van/over hem te gaan vertalen, want ik dacht dat hij al positief genoeg was in het gewone nieuws, daar hoef ik niks aan toe te voegen. Plus: het is niet duidelijk hoe hij zijn grote beloften waar gaat maken, nu links over het algemeen zo zwak is. Dat moet wel tot teleurstellingen leiden.
Ik geloof wel dat het goed is dat hij zo hoog inzet, want dat maakt hopelijk extra energie van gewone mensen los om zich in te zetten voor een paar hoog nodige veranderingen, en misschien ook extra woede als de machthebbers dat gaan blokkeren. Tot zover zitten we op dezelfde lijn, denk ik.
Ik vond het artikel van Bhaskar juist zo interessant omdat hij, net als jij en ik, terughoudend is over het enthousiasme rond Mamdani. Dat een progressieve burgemeester prachtig is, maar dat het bij socialisme wel om iets anders gaat: namelijk, of gewone mensen het beleid kunnen bepalen in plaats van een clubje miljardairs. Jammer genoeg beschrijft hij niet wat de Democratic Socialists of America daaraan zou kunnen doen, hoe zij het momentum kan benutten om een linkse volksbeweging verder op te bouwen. Maar ik vond het toch een verrassende kritische noot.
Het kan natuurlijk wel zijn dat de argeloze lezer het enthousiasme voor Mamdani oppikt en de kritiek van Bhaskar over het hoofd ziet.
Groeten,
Jan Paul
Ha Jan Paul,
Ik snap wat je bedoelt hoor. En ik ben het in grote lijnen ook wel eens met de kanttekeningen of beter: vergezichten die Bhaskar schetst. Maar dit specifieke artikel is geschreven vanuit het perspectief, vanuit de politieke positie, van de sociaal-democraten, en die kunnen dan wel zeggen dat ze verdere, fundamentelere veranderingen willen, maar in de geschiedenis en de huidige praktijk blijkt dat ze dat uiteindelijk toch niet gaan doen, juist omdat ze bezig zullen zijn zich te handhaven in het kapitalisme, als lokale beheerders ervan. Het is gewoon ongeloofwaardig om te beweren – na ruim 100/125 jaar sociaal-democratie dat je via die weg tot (vrij) socialisme/communisme kunt komen. Ik geloof graag dat hij (ze) het zelf geloven, maar wij niet. Hooguit zal er ooit een afsplitsing uit hun linker flank in die richting gaan/willen, maar die zal dan tegengewerkt gaan worden met alle middelen, juist om de verworvenheden die de sociaal-democraten gaan behalen, te kunnen behouden (om de kapitalisten tevreden te houden zodat je mag blijven). Kortom: het is echt niets voor ons.
Groetjes,
Eric
Hoi Eric,
Bedankt voor je uitvoerige email. Ik ben het geloof ik eens met alles wat je daar opschrijft. Maar, ik denk dat hét grote probleem van links is dat het ons niet lukt een eenheid te vormen, waardoor de machthebbers bijna vrij spel hebben door de ene vleugel tegen de andere uit te spelen.
Radicaal links weet het het beste wat er moet gebeuren om fundamenteel iets te veranderen, iets wat verder gaat dan een smakelijk zoethoudertje met zo nu en dan een massademonstratie. En sociaal democratisch links is overtuigd van zijn eigen gelijk omdat het ten minste iets voor elkaar krijgt waar de gewone mensen echt iets aan hebben, in plaats van alleen maar te goochelen met radicale woorden, hier en daar aangevuld met een scherpe actie op bescheiden schaal.
Het lijkt mij zinvoller als beide vleugels de waarde erkennen van de andere vleugel, kijken op welke punten samenwerking mogelijk is, zonder daarbij de eigen kritische gedachten in te slikken, en ondertussen door te gaan met de discussie en zo elkaar scherp te houden.
Lang geleden was ik bij een grote demonstratie in Amsterdam getuige van een ruzie tussen twee mannen die in de Spaanse burgeroorlog aan de kant van de republikeinen meegevochten hadden. De ene, klaarblijkelijk een anarchist, verweet de andere, waarschijnlijk een communist, dat jullie “met iedereen het bed induiken” (dat communisten niet kieskeurig genoeg waren met wie zij wilden samenwerken) en de ander verweet de eerste dat “jullie de stellingen verlieten voordat de aflossing aangekomen was” (dat de anarchisten niet degelijk genoeg georganiseerd waren). De enorme haat van beide mannen staat me nu nog steeds bij. Zo treurig. Want beide groepen hadden toch hun uiterste best gedaan de fascisten te verslaan en daarvoor enorme risico’s genomen en grote offers gebracht.
De DSA heeft een ongelooflijke prestatie geleverd door met tienduizenden vrijwilligers maandenlang op pad te gaan om gewone mensen over te halen dit keer nou wel te gaan stemmen. Met succes. Mamdani beschikt over het talent enorm geïnspireerde toespraken te houden, en met concrete plannen te komen die heel veel mensen aanspreken. Maar Doorbraak heeft nog geen letter aan hem gewijd. Ook verder heb ik van radicaal links niks gezien, geen felicitatie bijvoorbeeld, maar ook geen discussie hoe we aan de linkse golf van dit moment een bijdrage kunnen leveren.
Is dat niet een beetje vreemd?
Groeten, Jan Paul
P.S. Ik stel me voor (droom ervan) dat groepen die migranten en vluchtelingen ondersteunen zich vanaf 1 januari heftiger durven te verzetten bij een poging tot een arrestatie van de ICE in New York. Want nu is er een moslim migranten burgemeester die gezegd heeft: “als jullie een van ons willen pakken, zullen jullie door ons allemaal heen moeten gaan”. Dat zou toch geweldig zijn, dan zouden we toch een stapje verder zijn…
Ha Jan Paul,
Wat een leuk gesprek! Ik zal proberen in te gaan op de vraagstukken die je, volkomen terecht, aanwijst. Vanuit mijn/ons perspectief natuurlijk.
Voor wat betreft linkse eenheid, die zien we eigenlijk vooral in defensief opzicht, historisch gezien en ook nu, denk ik. Dat we dan elkaar verdedigen tegen repressie. Maar wanneer we meer offensief kijken, dat wil zeggen naar de richtingen die we uit willen, dan blijkt vaak dat we toch hele andere kanten op willen. Veel linksen willen uiteindelijk naar een vorm van socialisme of communisme, maar daaronder wordt dan niet altijd hetzelfde verstaan.
Als we links voor het gemak even in drie grote stromingen indelen, dan heb je de 1. sociaal-democratie, 2. autoritair links en 3. van onderop links. De eerste wil de staat geleidelijk overnemen en inzetten voor het goede doel, de tweede de staat overnemen met een coup of revolutie, en de derde meer buiten de staat om socialisme/communisme opbouwen en de staat omverwerpen.
Het zijn alle drie brede stromingen, die elk veel verschillende discussies, organisaties en geschiedenissen kennen. Doorbraak hoort bij de derde categorie.
Onze relatie met de sociaal-democratie in brede zin is dat we wel contacten hebben en dat partijen wel eens raads- of Kamervragen voor ons stellen enzovoorts. Dat we vroeger wel af en toe overlegden met GroenLinkse wethouders of raadsleden in Leiden, bijvoorbeeld, maar dat waren altijd praktische, korte termijn dingen, waar beide iets aan hadden. Dat ging over onze uitkeringen. Over vluchtelingen, ons pand, over Zwarte Piet, enzovoorts. Ze deden lokaal af en toe goede dingen, maar als ze mee bestuurden, dwongen ze ons ook net zo makkelijk tot dwangarbeid (degenen van ons die baanloos waren). Landelijke sociaal-democraten maakten wetten die onze ongedocumenteerde leden en/of spreekuurbezoekers moesten opjagen, opsluiten en uitzetten. GroenLinkse Kamerleden spraken zich uit voor dwangvoeding van hongerstakende ongedocumenteerden, enzovoorts. Dan stonden we lijnrecht tegen elkaar. Natuurlijk, hoe lager in de partijen mensen zitten, hoe groter de kans is dat we wel praktische dingen met hen kunnen, maar uiteindelijk kiezen ze meestal toch voor hun partij als het erop aankomt.
Over de derde stroming: de meer autoritair-linksen, dat zijn de stalinisten (NCPN) en de maoïsten (Rode Morgen, Revolutionaire Eenheid – daar is die eenheid, haha), Left Laser, enzovoorts. Zoals bij de sociaal-democraten geldt ook hier: hoe verder de leden van deze stroming van hun eigen machtscentra verwijderd zijn (geografisch of in hun organisatie) hoe makkelijker we concrete acties samen kunnen organiseren (in het kader van #voor14 bijvoorbeeld). Maar als organisaties samenwerken is lastig, omdat het op hun voorwaarden moet. Zij willen eenheid, maar onder hun vlag, met hun leiders. Een maoïst vertelde iemand van ons eens hoe trots ie was dat ze al op een reeks Amerikaanse universiteiten alle andere linkse stromingen hadden weg geslagen, en dat was zeker niet alleen figuurlijk bedoeld, benadrukte die. Wanneer zij eenmaal de staat hebben overgenomen, zo blijkt uit de geschiedenis, dan is er voor ons (de anti-autoritaire linksen) geen plek meer, dat zagen we in de Russische revolutie. Je noemde zelf het voorbeeld van Spanje vanaf 1936. Daar ging de samenwerking in eerste instantie goed tussen bevrijdend en autoritair links, samen tegen de fascisten zoals je schrijft, maar gaandeweg de strijd gingen de autoritairen de anarchisten en trotskisten en andere groepen tegenwerken en uiteindelijk ontwapenen en zelfs afmaken als ze niet gehoorzaamden. Die trend is er nog steeds, onlangs in Griekenland gebeurde dit. Dit type conflicten speelt ook in Nederland (gelukkig niet zo heftig!) in de antifa-beweging en bijvoorbeeld de pro-Palestinabeweging op de universiteiten.
Lang verhaal kort: in de praktijk werken we soms praktisch samen op kleine punten met leden van de andere stromingen, maar zelden met hun organisaties als zodanig.
Dan over de linkse websites in Nederland en het gebrek aan stukken over Mamdani.
Ik denk dat dat deels komt doordat hij kwa stroming hoort bij de sociaal-democratie. Die stroming hoort in Nederland niet zozeer bij “de beweging”, maar meer bij de status quo, omdat ze regelmatig de kapitalistische BV Nederland mee (willen) besturen. Mamdani zit op de linkerflank van de sociaal-democratie en zo ver van de Nederlandse sociaal-democratische partijen (die op de uiterst rechtse flank zitten van die stroming) dat die geen behoefte hebben om aandacht te geven aan hem, omdat zijn New Yorkse project de Nederlandse praktijk nogal schraal doet afsteken, to say the least. Wel zag ik her en der op sociale media dat Nederlandse sociaal-democraten zijn energie bewonderden, maar daarbij erg goed opletten om niets te zeggen over de inhoud van zijn campagne. De enige meer linkse sociaal-democraten zijn sommige auteurs bij Jacobin, en enkele activisten in “De Beweging” (die als luizen in de pels opereren in de partijen, voornamelijk GL-PvdA) maar verder kiest niemand er bewust voor om nog bij de sociaal-democratie te gaan als je echt wezenlijk iets wilt veranderen. De meeste actieve mensen gaan erbij voor een baantje in een bestuur uiteindelijk.
De andere twee linkse stromingen (de autoritairen en wij) weten uit ervaring dat de sociaal-democratie uiteindelijk de kant van de kapitalisten zal kiezen. Mamdani’s overwinning laat zien (zoals ik de vorige keer al schreef) dat er behoefte is aan linkse alternatieven, en kan zeker enkele positieve veranderingen brengen voor mensen aan de onderkant, en dat zullen de beide andere stromingen ook niet bestrijden, en ik denk dat velen in die kringen ook op hem zullen stemmen (als ze geen doorgewinterde anarchisten zijn, haha), maar we weten ook dat hij het hoofd van de politie zal zijn. En net zoals de sociaal-democratische burgemeesters die we in Nederland hebben de politie zal afsturen op hen/ons. Zoals gebeurde (om maar twee voorbeeld te noemen waar ik zelf bij was) tegen anti-apartheidsactivisten in de jaren 80 (Amsterdam) en queer activisten in de jaren 20 (Leiden), waar klappen vielen en traangas werd ingezet.
Ik denk dat je gelijk hebt dat de paar eigen media die we hebben met ons buitenparlementaire en anti-autoritaire links best wat meer aandacht mogen hebben voor Mamdani, maar dan zouden we het wel zelf moeten schrijven. Vanuit onze eigen politieke positie (in Nederland), en niet overnemen van iemand uit hun eigen stroming daar in de VS. We hebben op onze website een flinke politieke bandbreedte, in de zin dat we veel stukken plaatsen van auteurs (dankzij jou ook!) van allerlei stromingen, en dat is iets wat andere media niet per se doen. Anarchistische media plaatsen bijna alleen anarchisten (Vrije Bond), zelfde met trotskisten (IS), enzovoorts. In die zin zijn wij veel breder, maar ook wij plaatsen geen stukken die een ideologie/strategie uitdragen waar we niet achter staan (sociaal-democratie en stalinisme) en die we uiteindelijk funest achten.
Ik las net jouw reactie nog even door, en zag dat ik nog iets gemist had. Ik denk dat deze tegenstelling, die je beschrijft, niet klopt: “En sociaal democratisch links is overtuigd van zijn eigen gelijk omdat het ten minste iets voor elkaar krijgt waar de gewone mensen echt iets aan hebben.” In het verre verleden (voor de val van de muur) heeft de sociaal-democratie soms inderdaad dingen voor elkaar gekregen, maar dat was altijd omdat ze konden schermen richting de kapitalisten dat er anders iets ergers zou kunnen gebeuren door de radicaal-linkse stromingen. Dus hun overtuigingskracht werd geleverd door radicaal-links (autoritaire en anti-autoritaire bewegingen). Maar dat was dus vroeger. Inmiddels zie je dat sociaal-democraten overal in Europa juist verslechteringen doorvoeren (denk aan Starmer en onze PvdA), ten nadele van arbeiders en vluchtelingen enzovoorts, en eerder richting fascisme bewegen, ondanks dat er ook (net als vroeger) grote bewegingen bestaan ter linkerzijde. Wij concluderen dat er in de huidige fase van het kapitalisme gewoon geen ruimte meer is voor sociaal-democratie, voor cadeautjes om de arbeidersklasse enigszins tevreden te houden. De rendementen op investeringen, en dus de winsten, moeten altijd blijven groeien. Ik denk dus dat sociaal-democraten weinig meer te bieden hebben (ja, wellicht tijdelijk in super-rijke enclaves als New York, waar misschien nu nog even iets te verdelen is) en de tijd is aangebroken om in te zien dat het echt onder tegen boven is, en dat klassen-samenwerking en -akkoorden feitelijk niet meer kunnen.
Omgekeerd blijkt dat juist bewegingen van onderop wél degelijk her en der – ondanks onze gebrekkige kracht – iets kunnen bereiken: denk aan het afschaffen van Zwarte Piet of hoe wereldwijd de ideeën over Palestina/Israël aan het schuiven zijn, of denk aan de opkomende vakbonden bij Amazon en degelijke bedrijven. Ik denk dat dat de weg is, en dat de illusie van sociaal-democratie afgebroken moet worden, en de mensen die daarin geloofden zich bij ons (niet Doorbraak, maar de bewegingen) zouden moeten aansluiten. Wat zouden we dan allemaal niet kunnen…. als het geloof in de parlementaire weg verdwenen zou zijn. En dan kunnen we buitenparlementair druk uitoefenen en veranderingen afdwingen bij wie er ook op het pluche zit, of het nu de resterende sociaal-democraten zijn, de liberalen, conservatieven of regelrechte fascisten.
Je eindigde zo: “P.S. Ik stel me voor (droom ervan) dat groepen die migranten en vluchtelingen ondersteunen zich vanaf 1 januari heftiger durven te verzetten bij een poging tot een arrestatie van de ICE in New York. Want nu is er een moslim migranten burgemeester die gezegd heeft: “als jullie een van ons willen pakken, zullen jullie door ons allemaal heen moeten gaan”. Dat zou toch geweldig zijn, dan zouden we toch een stapje verder zijn … “
Dat zou inderdaad mooi zijn, maar ik vraag me heel erg of dat gaat kunnen. Maar sowieso is dit voor Nederland geen model, want burgemeesters zijn hier aangesteld en vertegenwoordigers van de centrale staat. En in de VS heeft de politie wel een heel sterke eigen positie, dus het is maar de vraag of ze niet gewoon Mamdani zullen negeren, tenzij ie hun kant kiest. In Californië zie je dat de politie, ondanks de scherpe mondelinge opstelling van de gouverneur en burgemeesters, in de meeste gevallen netjes meewerkt met ICE. Maar ook hier geldt hoe sterker de beweging, hoe meer we kunnen, alleen zou die beweging beter in radicaal-linkse richting kunnen denken, in plaats van dat die sociaal-democratische ideeën gevoerd krijgt, die uiteindelijk toch accepterend zijn richting de staatsstructuren.
Afijn, zo kan ik nog wel even doorgaan, haha. Ik hoop dat ik je een beetje een kijkje in het hoofd van de meeste Doorbrakers gegeven heb zo, en dat ons redactiebeleid daarmee ook weer iets duidelijker is voor jou.
Groetjes,
Eric
Beste Eric,
Ik heb zojuist je hele lange verhaal voor een tweede keer gelezen. Het is een prima tekst, helder en overtuigend. Wel overviel me bij de eerste keer lezen een droevig gevoel. Ik had namelijk in gedachten dat de rol van radicaal links was om sociaal democratisch links op de vingers te tikken als ze teveel naar rechts uitweken, om belangrijke onderwerpen die zij lieten liggen via acties toch op de agenda te zetten en om ze zo nu en dan door een coalitie van allerlei betrokken groepen tot een aanpassing van hun beleid te dwingen. Maar jij schrijft dat we in een nieuwe tijd zijn beland, waarin we niet langer kunnen rekenen op enigszins linkse bijdragen van die kant. Een paar uitzonderingen daargelaten, denk aan Gaza.
Daar zou je best eens gelijk in kunnen hebben. Maar omdat radicaal links klein is, uit een verzameling van kleine groepjes bestaat, betekent dat tegelijkertijd dat we over het algemeen niet voldoende zullen kunnen bereiken. En dat in een tijd waarin de wereld verstrikt is geraakt in een een hele serie levensbedreigende problemen, denk alleen al aan de klimaatcrisis, maar ook aan de enorme schuldenlast van landen in het zuiden van de wereld, de brute oorlogen in Gaza en Soedan. Daar word ik niet vrolijk van. Jawel, er is een grote Gaza beweging, wereldwijd, maar de regeringen van de meeste landen blijven de vreselijke misdaden van Israël in de praktijk negeren. Jawel, er zijn grote opstanden in een hele serie landen die soms regeringen weten te dwingen af te treden, maar telkens weer is de conclusie dat er te weinig organisatie is om blijvende veranderingen voor elkaar te krijgen.
Wat nu? Doorgaan op de oude voet met ons verdiepen in maatschappelijke ontwikkelingen, het voeren van campagnes en het ondersteunen van slachtoffers van grootschalig onrecht, wetend dat het resultaat in ieder geval voorlopig onvoldoende zal zijn om het tij te keren? Hopend dat er onverwacht toch nog een wereldwijde doorbraak plaats vindt, waardoor er wel ruimte is voor een waaier aan lokale initiatieven van onderop?
Of doorgaan gewoon omdat dat nu eenmaal onze manier van leven is geworden, en omdat juist die levenshouding nu actueler is dan ooit? Ook al zijn we waarschijnlijk niet opgewassen tegen de zondvloed, veroorzaakt door verkeerd, slecht en kwaadaardig beleid van de machthebbers. Zodat we hopelijk kunnen voorkomen dat zich – in ieder geval bij onszelf – een gevoel van onmacht nestelt?
De tweede mogelijkheid lijkt me verstandiger.
Groeten, Jan Paul
Hoi Jan Paul,
Dat gevoel dat je beschrijft, die droefheid, dat ervaar ik precies zo. Feitelijk al heel erg lang. En dat is niet fijn, maar het tegelijk eigenlijk wel noodzakelijk om door te maken, vrees ik: om de machteloosheid daadwerkelijk onder ogen te zien. Dat het ecologisch systeem aan het instorten is, dat het fascisme oprukt en het kapitalisme alles steeds verder kapot maakt, en dat we daar weinig tegenover kunnen zetten momenteel, in ieder geval onvoldoende om het tegen te houden. Het is noodzakelijk om die realiteit onder ogen te zien, ook die van radicaal-links of de tegenbeweging in bredere zin, dat we vrij machteloos zijn.
Want nadenken over wat te doen, over wat zin heeft, moet gebaseerd zijn op analyses die uitgaan van de materiële realiteit, de bestaande machtsverhoudingen. Jouw vertaalde stukken (en die van sommige anderen) dragen vaak een klein beetje bij om hoop te houden, voor onszelf en onze lezers, en dat is belangrijk, maar hoop moet natuurlijk niet de kijk op de werkelijkheid in de weg staan, of beter gezegd: niet gevestigd worden op actoren, bewegingen, partijen, machtscentra die geen daadwerkelijke verbeteringen (meer) kunnen bewerkstelligen.
“Ik had namelijk in gedachten dat de rol van radicaal links was om sociaal democratisch links op de vingers te tikken als ze teveel naar rechts uitweken, om belangrijke onderwerpen die zij lieten liggen via acties toch op de agenda te zetten en om ze zo nu en dan door een coalitie van allerlei betrokken groepen tot een aanpassing van hun beleid te dwingen”, schrijf je. Mee eens, in de zin dat dat precies de rol is die radicaal-links lange tijd gespeeld heeft inderdaad, in Nederland. Maar dat was oorspronkelijk niet de bedoeling. Links was altijd revolutionair, van 1789 via 1830, 1848, 1871, 1917, 1936, tot 1968, om me maar even te beperken tot enkele bekende jaren (en het westen), en de sociaal-democratie is eigenlijk de doodgelopen rechtse afsplitsing daarvan in de twintigste eeuw.
Links wilde altijd af van het kapitalisme, maar de sociaal-democraten bedachten – met de vaak middenklasse-achtergrond van de leiders – dat het systeem wel te temmen zou zijn en niet hoefde te verdwijnen. Dat was een misrekening, wisten andere linksen altijd al. Eigenlijk zou dat woordje “radicaal” er niet eens voor hoeven dus, want links was altijd radicaal, maar het bleek nodig om het onderscheid duidelijk te maken met de zogenaamd “gematigde linksen” van de sociaal-democratie, die dus feitelijk gewoon “progressieve” bestuurders bleken in dienst van het kapitaal. Hoe het hier de afgelopen decennia in de praktijk was, zoals jij ook beschrijft, dat radicaal-links vaak als een soort luis in de pels optreedt van het centrale, belangrijkste linkse project van de sociaal-democratie, is waar we vanaf moeten. En dat zal deels vanzelf gaan, omdat de sociaal-democratie meer en meer zal verdwijnen, omdat keer op keer zal blijken dat het mensen aan de onderkant niets te bieden heeft, behalve misschien haat tegen “buitenstaanders”, waar een deel van de onderklasse helaas gevoelig voor is. Zie alle westerse landen. De sociaal-democratie had zichzelf eigenlijk al afgeschaft onder Wim Kok (was het?) die de ideologische veren afschudde, en was openlijk neo-liberaal geworden, alleen hebben delen van de buitenparlementaire beweging dat lange tijd niet onder ogen willen zien, lijkt het, en die zijn in politiek gesprek gebleven met die neo-liberalen alsof het bondgenoten konden zijn….
Kortom, ik denk niet dat onszelf moeten definiëren als zijnde in dienst van de sociaal-democratie, om hen naar links te duwen ofzo. Ik denk dat we, zoals het altijd geweest is in de meeste perioden en landen wereldwijd, onszelf moeten zien als een revolutionaire kracht, op zoek naar fundamentele oplossingen, anti-kapitalistisch, anti-patriarchaal, anti-racistisch en basisdemocratisch. In allerlei radicaal-linkse organisaties en bewegingen vindt die zoektocht plaats, en zo ook bij Doorbraak. De stukken die we allemaal vertaalden van Wildcat, de Angry Workers en de Italiaanse autonoom-marxisten staan in dat kader. Leren van successen en nederlagen van onze voorgangers, en van kameraden nu elders. Zelf ben ik wel gecharmeerd van een combinatie van deze strategie en de arbeidersdecreten zoals die in de Italiaanse stukken beschreven staan. Daarover zijn we intern in gesprek bij Doorbraak en wie weet komt daar nog wel een openbaar artikel uit voort.
Maar belangrijk is inderdaad om te beseffen dat we een minuscuul groepje zijn, met natuurlijk wel andere vergelijkbare organisaties in Nederland en elders, maar dan nog. Wij zullen niet aan het begin van een revolutie staan. Eerder zullen er de komende tien, twintig jaar steeds vaker opstanden komen, zoals die met de Gen Z, gewoon omdat mensen niet meer kunnen leven vanwege uitbuiting en ecologische rampen, en dat het aan ons is om daarbij te zijn en te helpen het in linkse richting te duwen, met onze ideeën over hoe te organiseren, hoe het ook anders zou kunnen, enzovoorts. Maar het kan onder invloed van fascisme ook helemaal verkeerd aflopen….
… en daar is dat besef van machteloos weer, haha…. En de enige manier om dat besef te kunnen verdragen, en niet de ogen te sluiten en op te geven, is samen met kameraden zijn, samen strijden en de kameraadschappelijkheid en de concrete solidariteit en onderlinge zorg heel bewust te stimuleren en te ervaren. Dat houdt mij in ieder geval mentaal overeind. Veel meer is er momenteel helaas niet, aan successen of realistische succesvolle toekomstperspectieven.
Groetjes,
Eric
Hoi Eric
Opnieuw hartelijk bedankt voor je lange en duidelijke, goed geschreven antwoord.
Je hebt zeker gelijk dat het heel belangrijk is dat we zelf onder ogen zien hoe dramatisch moeilijk de huidige situatie is in de wereld en dat we daar momenteel niet al te veel tegenover kunnen stellen.
Ik ga ondertussen wel door rond te kijken of er ook positieve gebeurtenissen zijn, want die zijn er ook hier en daar zo nu en dan (veel verzet in Brazilië, India en Latijns Amerika tegen mijnbouw, of inspanningen van lokale organisaties van kleine boeren, aangesloten bij Via Campesina). Die laten zien dat er toch nog wel iets mogelijk is, als je organisaties hebt die vele jaren lang op lokaal niveau met een bepaald concreet thema bezig zijn en ondertussen wereldwijde contacten hebben.
Voor een voormalig journalist, nu vertaler, is er altijd wel wat te vinden om linkse lezers over te informeren ;-).
Groeten,
Jan Paul