De Mare: eerste krant die serieus aandacht besteedt aan het politiegeweld tijdens de Leidse Canal Pride

Zowat alle media verzwegen of bagatalliseerden het politiegeweld tegen queer-activisten tijdens de Leidse Canal Pride afgelopen zaterdag. Universiteitskrant De Mare heeft dat zwijgen nu doorbroken met een artikel getiteld “Pride-perikelen: Wie een spandoek uitrolt, kan klappen krijgen”. Ook omdat journalist Tamar Tros queers zelf aan het woord laat, nemen we het hier integraal over.

De Canal Pride Leiden was niet alleen maar een feest van liefde en verdraagzaamheid. Een protest tegen pinkwashing werd zaterdag hardhandig de kop ingedrukt. “Waarom worden wij van de brug afgeslagen?”

Vrolijke deuntjes dreunen vanaf de gracht de kade op waar de eerste Leidse Canal Pride Parade in volle gang is. De trotse bemanning van de versierde boten omarmt elkaar liefdevol en uitbundig geklede dragqueens zwepen de toeschouwers aan de waterrand op. Ruim 25 duizend bezoekers zijn samengekomen op deze zonnige zaterdag in hartje Leiden om met elkaar liefde en verdraagzaamheid te vieren. “Het is de eerste keer dat ik Pride gevierd zie worden in Leiden en ik vind het geweldig”, zegt de Braziliaanse international relations-student Thalya Franquini. “De vibe is supergezellig!”

Verderop bij de Catherinabrug staat internationale student Max enigszins verward toe te kijken. “Ik stond verderop met mijn zelfgemaakte banner met de slogan ‘FUCK THE CIS-TEM’”, zegt hij. “Politieagenten bleven mij hierop aanspreken, want volgens hen maakt dit mij demonstrant. Mijn id werd ingenomen en mijn naam genoteerd.” Sindsdien mag hij alleen nog toekijken in een geelomlijnd vak en wordt hij omcirkeld door politie. Max begrijpt er niets van: “Heel veel mensen nemen banners mee naar Pride.”

PR-evenement

Hij staat – letterlijk in een hokje geduwd – tussen zo’n veertig activisten die wél doelbewust zijn komen protesteren. Er is binnen de Leidse lhbti-gemeenschap namelijk verdeeldheid over de Pride (zie kader). Leden van de zogeheten Queer Pride March Leiden keren zich tegen “pinkwashing” en de aanwezigheid van politie. Volgens hen is de Pride veranderd in “een PR-evenement voor bedrijven in plaats van een protest voor zelfexpressie en solidariteit”, lieten ze vooraf weten in een online statement.

Student Coco (niet haar echte naam (*), want “we ontvangen nog steeds veel haat en blijven daarom graag anoniem”) legt uit: “We willen een tegengeluid laten horen aan het regenboogkapitalisme en laten zien dat Pride om meer draait dan het vieren van een feestje.” Om die boodschap uit te dragen wilde de groep een banner ophangen met de slogans “Kleurrijk, niet stinkend rijk” en “Rainbow capitalism doesn’t float my boat”. Maar daar kregen ze de kans niet toe. “We waren bezig om de banner uit te rollen en werden vrijwel meteen door de politie omringd”, zucht Coco. “Ze begonnen meteen aan de banner, maar ook aan ons te trekken.”

Vervolgens maakte de politie aanstalten om de groep van de brug af te leiden. Toen dit niet rap genoeg ging, trokken de agenten hun wapenstokken en begonnen daarmee te duwen en te slaan, zegt Coco. “We konden niet sneller van de brug door de menigte om ons heen. Velen van ons hebben hier naast de schrik ook blauwe plekken, schrammen en wonden aan overgehouden.” Daarna escaleerde de situatie. (**)

Opeens werd een transgenderactivist uit de groep gepikt door de politie, met harde hand op de grond gewerkt en gearresteerd. “This guy just got the shit beaten out of him”,(***) luidt het commentaar van een toeschouwer die het incident filmt en later online zal posten. Volgens Coco deed de gearresteerde activist niets. Een politiewoordvoerder laat achteraf weten dat er sprake was van “belediging van een agent”. Op beelden gemaakt door demonstranten is ook te zien dat een agent de controle kwijtraakt. “Hij sprong zomaar uit de linie en begint op een van ons in te slaan”, zegt Coco. “Ik krijg dat beeld niet meer uit mijn hoofd. Zijn eigen collega’s moesten hem terugtrekken.”

“Leuk feestje”

Als alle activisten in het voor hen bestemde vak zijn gedreven, wordt het hen alsnog onmogelijk gemaakt speeches te houden en leuzen te scanderen. “Onze megafoon is afgenomen”, vertelt demonstrant Ben Terwel. Als een omstander naar de demonstranten roept dat ze moeten ophouden omdat hij “gewoon een leuk feestje wil hebben” en een demonstrant hierop reageert, wordt ook die persoon uit de groep getrokken, tegen de grond gekwakt en in een wurggreep geklemd. “Hoe deze dag zich tot nu toe voltrekt, laat perfect zien waarom wij willen demonstreren tegen de aanwezigheid van de politie op Pride”, concludeert Terwel, nadat de activist met gescheurde kleding en geboeide handen is afgevoerd. De vraag die de demonstranten stellen is: wat is er onveilig aan het uitrollen van een spandoek? “Onder wiens bevel en welke wetgeving zijn wij van de brug afgeslagen?”, vraagt Coco zich af. “Er was geen noodverordening voor de Catherinabrug.”

Vlaggen opbergen

Die was er eerder die dag wél in de Nieuwstraat, waar FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren protesteerde tegen het feit dat dragqueen Dina Diamond bij de openbare bibliotheek BplusC een voorleesuur voor kinderen hield. Dezelfde groep lhbti-demonstranten was daar aanwezig om juist steun voor het evenement te betuigen. Van Meijeren en zijn aanhangers werden in het zicht en gehoor van bezoekers gelaten op het Burchtplein, terwijl de tegendemonstranten achter de Hooglandse kerk werden gezet.

Als aan het begin van de avond de allerlaatste boot onder de brug is doorgevaren, mogen de demonstranten nog steeds niet vertrekken. “Voordat ze ons willen laten gaan, moeten we beloven dat we vandaag niet meer gaan protesteren en moeten we onze vlaggen en banners opbergen”, zegt Coco. “Ook wordt ons verzocht om individuen aan te wijzen waarvan wij denken dat ze nog wel gaan protesteren.” Met de eerste eis gaan de demonstranten uiteindelijk akkoord, de tweede niet. “De kleurrijke dag die het ook voor ons had moeten zijn, is een zwarte dag geworden”, treurt Coco, als ze na twee uur in het gele vak te hebben gestaan eindelijk mag vertrekken. “De manier waarop zoveel van onze rechten zijn geschonden is een klap in het gezicht van de lhbti-gemeenschap.”

Kader

Onderlinge verdeeldheid en andere Pride-perikelen

Er bestaat al langer onenigheid tussen verschillende lhbti-organisaties over de Canal Pride Leiden. Lorenzo van Beek, voorzitter van de Stichting Canal Pride Leiden, vindt het geen probleem dat activisten van Queer Pride March Leiden klagen over “pinkwashing’ en de politie-aanwezigheid bij het evenement. “Ik begrijp wat ze doen.” Debbie Helaha, voorzitter van COC Leiden, sluit zich daarbij aan. “Ik wil de zorgen over de commercialisatie van Pride niet uit de weg gaan. Elke beweging heeft ook een tegenbeweging, dat is hoe verandering teweeg wordt gebracht.” Wel betreuren Van Beek en Helaha dat de activisten niet vooraf de dialoog hebben gezocht. “We kunnen toch beter hand in hand lopen”, vindt Van Beek. “Uiteindelijk strijden we allemaal voor dezelfde rechten.”

Queer Pride March Leiden organiseerde in 2021 zelfstandig de eerste Pride March, waar zo’n vijfhonderd mensen op afkwamen. Na die mars, toen nog onder de naam Queer Revolution Leiden, wilden de gemeente en andere organisaties samen brainstormen over een grotere Canal Pride waarbij de hele stad zou worden betrokken. De activisten zagen het nut van zo’n gesprek niet in. “De Canal Pride ziet eruit als iets inclusiefs, maar als je met een scherper oog kijkt, mogen we niks behalve consumeren, dansen, en lachen”, zegt een oprichter van Queer Revolution Leiden, die anoniem wil blijven. “Alles dat te maken heeft met zelfbeschikking is niet toegestaan.” Vervolgens brak binnen de beweging ook onenigheid uit. Na verwijten van discriminatie ontstond er een tweespalt en besloot een deel van de groep door te gaan onder de nieuwe naam Queer Pride March Leiden.

Tamar Tros

Noten door de redactie van Doorbraak

(*) Coco wordt hier misgendered

(**) De situatie escaleerde in werkelijkheid vanaf het moment dat de politie aankwam, en meteen begon in te slaan op degenen die het spandoek wilden ophangen. Het begrip “escaleren” suggereert dat twee partijen iets van kwaad tot erger laten gaan, terwijl in dit geval de agressie uitsluitend van de kant van de politie kwam.

(***) Er werd in de video inderdaad “guy” gezegd, maar dat was eveneens een misgendering.