De VVD over de toeslagen en de armoedeval voor minima
Het Amsterdamse VVD-raadslid Claire Martens heeft iets uitgerekend. Een gezin bestaande uit twee hardwerkende Amsterdammers met een kind waarbij de ouders allebei een minimuminkomen verdienen, houdt per maand slechts 25 euro meer over dan een Amsterdams gezin bestaande uit een kind waarvan de ouders allebei in de bijstand zitten. De volledige berekening kun je lezen in De Telegraaf en hier. De conclusie van Claire Martens: ik ga vragen stellen aan het college, aan Rutger Groot Wassink, want “als je tot de conclusie moet komen dat je door hard te werken letterlijk maar een paar euro’s meer overhoudt dan een gezin dat niet werkt, is dat niet rechtvaardig”.
De kosten van de kinderopvang zijn voor het gezin waarin beiden werken tegen het minimumloon meer dan 5.000 euro per jaar. Dit door de toeslagensystematiek. Die de VVD-regering bedacht heeft. Misschien moet kinderopvang ruimer beschikbaar komen en minder duur worden. Te financieren door de uit de pan rijzende aantallen miljonairs zwaarder te belasten.
Bovendien: waarom is het eigenlijk per definitie onrechtvaardig dat in een gezin waarin beide ouders werken niet veel meer binnenkomt dan in een gezin waarin beide ouders in de bijstand zitten? Wanneer de ouders in dat bijstandsgezin geen werk kunnen vinden, of arbeidsongeschikt zijn, dan is dat niet onrechtvaardig.
Bovendien is het minimumloon te laag. Dus #samenvoor14. Minimumloon naar 14 euro per uur, zoals de FNV zegt. Het VVD-raadslid wil dit weer eens aan de orde stellen (dat hebben ze al eens eerder gedaan), niet om de lonen te verhogen of de kosten van het werkende gezin naar beneden te brengen, maar om te bezuinigen op het krappe budget van het bijstandsgezin door allerlei toeslagen te schrappen die dat gezin broodnodig heeft, financieel gezien. Want dan worden de verschillen ook groter, begrijp je? En gaan mensen sneller allerlei rotbaantjes nemen uit wanhoop, zodat de werkgevers kant en klaar gewillig personeel krijgen waarbij ze geen rekening hoeven te houden met de wensen en mogelijkheden van de werknemer.
Bovendien is de invloed van de toeslagensystematiek voor de minima, en de daaruit voortvloeiende armoedeval, voor de dynamiek van de arbeidsmarkt veel geringer dan rechtse partijen suggereren. Het is de typische VVD-mentaliteit om te veronderstellen dat mensen alleen betaald willen werken als ze veel kunnen verdienen. Maar onderzoek na onderzoek naar de werkmotivatie van werknemers heeft aangetoond dat mensen meestal heel andere redenen bovenaan zetten, zoals leuke collega’s met wie je contact hebt, je kunnen ontplooien in je werk door een bijdrage te leveren aan de maatschappij en voor jezelf, etc.
Bovendien is er gelukkig maar een beperkt aantal (enkele honderdduizenden) mensen dat slechts het minimumloon verdient. Veel minimum cao-lonen liggen hoger, en terecht. Het gaat in de berekening om een zeer specifieke situatie, die weinig voorkomt. Dus ook om die reden is de armoedeval van minder invloed dan rechts suggereert.
Als de werkgevers geen personeel kunnen vinden voor het flexibele ongeschoolde rotwerk, moeten ze eerst maar eens gaan werken aan het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden en zelf bedrijfsscholen opzetten om aan goed technisch personeel te komen, waarbij in die bedrijfsopleidingen toegewerkt wordt van de opleiding die de mensen al hebben naar het praktische werk. Maar de werkgevers willen voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Eerst de economie en dan de mensen, is hun slogan. Maar het moet andersom: eerst de mensen en dan de economie.
Piet van der Lende
(Dit is een iets geredigeerde versie van een artikel dat eerder op de website van De Bijstandsbond verscheen.)
VVD-raadslid Claire Mertens moet volgens eens op cursus Inkomsten Belasting. Zij vergeet namelijk dat als 2 werkende partners het minimumloon verdienen , ze recht hebben op de inkomensafhankelijke Combinatiekorting van ongeveer 2.000 euro per jaar. Voor deze Combinatiekorting moet wel door beiden aangifte Inkomsten Belasting worden gedaan.
“Het Amsterdamse VVD-raadslid Claire Martens heeft iets uitgerekend.”
Daar vat je het eigenlijk volledig mee samen. Ze heeft de calculator ontdekt en bedragen bij elkaar opgeteld c.q. van elkaar afgetrokken zoals een middelbare scholier, die een proefwerk vol getallen inlevert, maar waar nergens grootheden of toelichtingen te bekennen zijn. Die heeft Marie-Claire er wel bij staan, maar net als de scholier gaat ze er snel over heen, zuchtig om vooral te rekenen en nog zuchtiger om naar de conclusie toe te komen: je bent gek als je gaat werken en in de bijstand heb je het beter.
Je eerst in de materie verdiepen en aan het eind pas gaan rekenen zet meer zoden aan de dijk. Zo kom ik de volgende misverstanden en drogredeneringen tegen:
“De afvalstoffenheffing en waterschapsbelastingen worden (tezamen jaarlijks 642 euro) kwijtgescholden door de gemeente.”
Je kunt echt niet bij de gemeente en waterschappen aankloppen met overlegging van je uitkeringsspecificatie en dat er dan kwijtschelding wordt verleend. Ook de bijstandsgerechtigde moet aantonen, dat hij de belasting niet kan betalen en dat is alleen o, als je bezittingen minder zijn dan één maand kosten voor levensonderhoud, alias een bedrag ter hoogte één maand bijstand. Een deel slaagt ervan om van die bijstand te sparen. Ook als toevallig de kinderbijslag, een teruggave of wat dan ook gestort is, heb je ‘vermogen’.
Dan komt haar grootste blinde vlek:
“Omdat beide ouders werken gaat hun kind vijf dagen naar de kinderopvang, de kosten hiervoor zijn maandelijks 2166 euro, waarvan de toeslag op basis van hun verzamelinkomen, 1614 bedraagt. Dat komt uit op 552 euro per maand.”
De bijstandsgerechtigde kost de overheid een bijstandsuitkering van ca. € 1200 per maand en volgens deze dame zouden ze die moeten opgeven om te gaan werken en vervolgens bij diezelfde overheid € 1614 te gaan cashen?
“Omdat zij geen recht hebben op een sociale huurwoning wordt een woning voor 1000 euro per maand (jaarlijks 12.000) gehuurd.”
Huren zijn hoog en ik vermoed zomaar, dat het huis niet zijn € 1000 waard is. Voor hetzelfde geld kun je echter ook een aardige hypotheek krijgen. Maar wat mij stoort hieraan, is dat eraan voorbij wordt gegaan, dat je voor die € 1000 wel iets terugkrijgt en dat hier gedaan wordt alsof het weggegooid geld is en je alleen geniet van je geld na aftrek van vaste lasten. Je krijgt voor die 1000 euro een beter onderhouden huis, een huis in een mooiere buurt met meer kansen voor de kinderen en waarchijnlijk ook nog een energiezuinig huis. Misschien zit er ook nog een tuin bij.
Ze vergelijkt ongelijke situaties met elkaar. Als in het eerste gezin beiden gaan werken tegen minimumloon, gaan ze er heel wat op vooruit. Er vallen wat toeslagen weg, maar er wordt er ook een hoger, de kinderopvangtoeslag.
Als het tweede gezin stopt met werken en in de bijstand gaat (gesteld dat dat zomaar kan, waarover later meer), dan gaan ze veel meer achteruit dan die 25 euro. De huur wordt onbetaalbaar. Met veel geluk vinden ze een sociale woning, die goedkoper is, maar ook minder wooncomfort biedt (dus je gaat er in dat opzicht ook echt op achteruit). Je kunt beroep doen op toeslagen, maar je komt niet meer op je oude inkomensniveau en ook niet € 25 ervan af.
Verder de bijstand zelf. Het is echt niet zo, dat je ervoor kunt kiezen om in de bijstand te komen, laat staan dat je een ambtenaar moet laten merken, dat de hoofdreden is, dat je in Nederland wel gek moet zijn om te werken. In veel gemeenten word je meteen aan het werk gezet in een ondersteunende dienst, waarvoor de overheid tot voor kort betaald personeel had rondlopen. Je moet veelvuldig solliciteren; alle werk accepteren. Dat laatste is geen wassen neus. Gemeenten organiseren ‘speeddates’ in buurthuizen, waar werkgevers (productiebedrijven, schoonmaakbedrijven, logistieke bedrijven e.d.) zitten en waar de bijstandsconsulent op je huid zit om je ‘voor te stellen’ en te vragen hoe het gegaan is. Weigeren is er nauwelijks bij; bij wijze van coulance mag je de eerste maanden iets zoeken, wat meer bij je past, maar als dat niet lukt, is het adagium: zo snel mogelijk de bijstand uit.
Werken loont dus financieel maar vooral emotioneel. Een baas kan ook vervelend zijn, maar heeft niet de mogelijkheid diep in je privéleven in te grijpen.
“Misschien moet kinderopvang ruimer beschikbaar komen en minder duur worden. Te financieren door de uit de pan rijzende aantallen miljonairs zwaarder te belasten.”
De overheid slaagt erin collectieve zaken veel duurder aan te bieden, dan wanneer mensen het onderling individueel regelen. Voor veel minder dan € 2.100 per maand heb je een privé-oppas. Als twee oppassen op 10 kinderen passen, dan kosten deze in dit collectief georganiseerd geval € 10.500 per maand.
“Bovendien: waarom is het eigenlijk per definitie onrechtvaardig dat in een gezin waarin beide ouders werken niet veel meer binnenkomt dan in een gezin waarin beide ouders in de bijstand zitten?”
Iets wat ongelijk is, is niet daarom ook oneerlijk of onrechtvaardig. Wel als er sprake zou zijn van willekeur. Stel dat ze ontheffing hebben van een aantal of alle arbeidsverplichtingen, dan hebben ze dat gekregen na het aanleveren van veel bewijsstukken. Of dat er in de regio waar ze wonen geen werk is. Met een WW-uitkering, WIA of pensioen kun je ook hoger uitkomen dan een werkende. De VVD’er verklaart dat rationeel, doordat deze mensen ook meer verdiend hebben tijdens hun werkzame leven. Bij de bijstand gaan ze er kennelijk er nog steeds vanuit, dat het gros uit ‘profiteurs’ bestaat, die je ‘niet hard genoeg’ moet aanpakken. Dit ondanks dat de VVD afgelopen tien jaar, onder andere zelfs door aartsrivaal PvdA, op zijn wenken is bediend en de ‘profiteurs’ zich nu zeker niet meer lang schuil kunnen houden in de bijstand.
“Bovendien is er gelukkig maar een beperkt aantal (enkele honderdduizenden) mensen dat slechts het minimumloon verdient.”
Mijn reactie daarop zou ook nog passen in mijn eerste reactie op Anne zelf: het aantal mensen, dat een fulltime minimumloon verdient, is nog geringer. Meestal gaat het ook om mensen zonder vaste uren zoals oproepkrachten, flexkrachten, uitzendkrachten, mensen met een min-max-contract n het befaamde ‘nulurencontract’ niet te vergeten. Deze komen lastig rond van hun loon en hebben de bijstand nodig als aanvulling. Deze worden net zo erg op hun huid gezeten als de fulltime-uitkeringsgerechtigden. Doel is uit de uitkering komen, ook al is die deels. Er is geen enkele waardering voor het feit, dat dit tenminste deels gelukt is. Ze worden behandeld ook als mensen, die vinden, dat je wel gek moet zijn om te werken in Nederland.
Vreemd is ook, dat wat betreft de aanvullingen op de uitkering, de huur- en zorgtoeslag, zich niemand afvraagt, of mensen dit bewust doen. Er geldt geen sollicitatieplicht of andere plichten om het beroep daarop zo gering mogelijk te doen zijn.
Mevrouw Martens,
U kunt zich beter inzetten voor de verhoging van het minimumloon.
En lees wat minder de Televaag.