Hoe Kitty Jong de solidariteit onder baanlozen ondermijnt

Omroep Gelderland plaatste op 25 juni het artikel “Ziek in de bijstand: ‘Heel schrijnend wat hier gebeurt'” over bijstandsgerechtigde Donna. Die is chronisch ziek en moet boodschappen doen van zestig euro per maand. FNV-vicevoorzitter Kitty Jong mocht er van de auteurs een plasje over doen. De bond pleit sinds een jaar of twee (of drie?) voor een aparte bijstandsuitkering voor baanloze chronisch zieken en gehandicapten.

“Kitty Jong vindt dat er erkenning moet komen voor deze groep: ‘Je moet ze in beeld hebben en zeggen: dit zijn mensen voor wie een tijdelijk vangnet niet passend is, ze horen niet in de bijstand. Er moet een aparte regeling zijn, vanuit vertrouwen.’” Ze ondermijnt met dat voorstel de onderlinge solidariteit van bijstandsgerechtigden, en het getuigt ook van een diep geïnternaliseerd arbeidsethos.

De merde

We moeten nu eens komaf maken met het idee dat een bijstandsuitkering tijdelijk moet zijn, en dat baanlozen moeten worden gepusht om te gaan werken in wat voor uitbuitconstructie dan ook, meestal laag betaald en flex. Of om gedwongen vrijwilligerswerk te gaan doen, enzovoorts.

We moeten eveneens komaf maken met het idee dat baanlozen die níet chronisch ziek of gehandicapt zijn, wél moeten gaan jobben, en dat daarmee de repressie (criminalisering, disciplinering, stigmatisering) tegen hen wél gerechtvaardigd zou zijn. Waarom hebben zij geen recht op dat zogenoemde “vertrouwen”? Het bijstandsregime is voor alle bijstandsgerechtigden de merde.

Dat een bijstandsuitkering ontoereikend is als er meer zorgkosten, medische kosten en dergelijke zijn, ja, dat is zo. Maar de bijstandsuitkering is hoe dan ook te laag, en dat is een politieke keuze. Bijzondere bijstand of geld uit WMO-potjes moeten aanvragen, want extra lasten zijn (ook) niet betaalbaar van een bijstandsuitkering, is de merde.

In beeld

Moet er aandacht zijn voor het onrecht dat baanlozen nooit voldoende geld kunnen verdienen omdat ze gehandicapt en/of chronisch ziek zijn, terwijl ze wel graag een job willen doen? Jazeker. Maar moeten baanlozen zelf “in beeld” zijn? Aandacht krijgen? Er is al zoveel paternalistische aandacht voor ons. Konden we dáár maar van leven, dan hoefden we niet te knokken voor meer bestaanszekerheid, voor het afschaffen van de Participatiewet en het bijstandsregime.

Het instellen van een aparte uitkering (‘regeling’) voor gehandicapten en chronisch zieken zou trouwens niet de afschaffing betekenen van die verschrikkelijke keuringen waarmee de overheid wil vaststellen hoe ziek of gehandicapt een baanloze is. Hoeveel uur er nog kan worden gewerkt in een job. Hoeveel loon de bazen nog willen betalen, en hoeveel subsidie er kan gaan naar die uitbuiters. Of de baanloze aanpassingen of hulpmiddelen echt nodig heeft, of dat die ook met minder of zonder toe kan.

En dat allemaal continu, want steeds opnieuw moet er worden gecheckt of de baanloze nog altijd gehandicapt of chronisch ziek is. Er zouden vast en zeker nieuwe uitbuitconstructies worden opgetuigd. Denk niet dat een aparte uitkering zonder voortdurende dreiging met geweld gaat zijn; ook die uitkering zal een punitieve praktijk kennen.

Onvoorwaardelijk

Het is onverteerbaar dat de FNV nog steeds niet wil pleiten voor een repressievrije hoge onvoorwaardelijke bijstandsuitkering voor alle baanlozen: dus ook voor ongedocumenteerden en arbeidsmigranten.

En nu we het toch over arbeidsethos hebben: waarom hebben we van de FNV niets meer gehoord over het basisinkomen? In de bond, en met name binnen FNV Uitkeringsgerechtigden, werd daar lange tijd voor gepleit. Er werd een projectgroep ingesteld, en het ledenparlement besloot twee jaar terug om het nader te gaan onderzoeken.

Wij zijn zeker niet allemaal fan van het idee van een basisinkomen, maar het streven daarnaar komt wél voort uit een kritiek op het arbeidsethos, een kritiek die leeft in bepaalde delen van de bond. Aan die leden gaat Jong volkomen voorbij met haar oproep voor een nieuwe regeling voor een deel van de bijstandsgerechtigden.

Puk Pent