Uit de oude doos: IOM Nederland schakel in deportatieketen

Nederland behoorde in 1951 tot de oprichters van de IOM. De activiteiten in Nederland werden gecoördineerd vanuit Brussel of Genève. Pas op 1 mei 1991 ging de afdeling IOM Nederland officieel van start. Een jaar eerder hadden de IOM en de Nederlandse staat een verdrag afgesloten waarin de IOM-taken vastgelegd waren. Men zou Nederlanders gaan steunen die wilden emigreren of remigreren, en gaan werken aan de terugkeer van vluchtelingen en migranten. Al in 1992 nam de Sociale Verzekeringsbank de emigratie- en remigratietaak over. Sindsdien is “vrijwillige terugkeer” de hoofdtaak van de IOM. Op 1 januari 1992 werd het “Terugkeerbureau” geopend. De IOM schoot in datzelfde jaar direct het ministerie van Justitie te hulp. Daar wilde men namelijk af van een groep Vietnamezen die via Tsjechoslowakije naar Nederland waren gekomen. De IOM regelde voor Nederland een “terugkeerverdrag” met Vietnam. Uiteindelijk kregen de Vietnamezen alsnog een verblijfsvergunning omdat ze zo lang hadden moeten wachten. Zo begon de innige samenwerking van Justitie met de IOM. In 1999 bewees de IOM de Nederlandse staat opnieuw een dienst. De oorlog in Kosovo was net afgelopen en de IOM regelde toen de “terugkeer” van ongeveer 2.400 Kosovaren. Maar dat waren er te weinig, vond men bij de IOM. De organisatie zou niet bekend genoeg zijn bij vluchtelingen en dat was de reden om districtskantoren te openen. Naast de individuele “terugkeer” lopen er bij de IOM momenteel ook speciale “terugkeerprojecten” naar Afghanistan, Irak, Bosnië, Zuid-Kaukasus, Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne, Angola, Somalië en Ghana. Officieel is de IOM een “onafhankelijke neutrale internationale organisatie”. Hoe “onafhankelijk” de organisatie werkelijk is, wordt duidelijk wanneer men leest wie de IOM als “ketenpartners” in het “terugkeerbeleid” noemt: de IND, de marechaussee, de Vreemdelingendienst en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Samen zorgen al deze “ketenpartners” ervoor dat migranten en vluchtelingen uit Nederland verdwijnen: ‘goedschiks’ via “vrijwillige terugkeer” of kwaadschiks via deportatie.

Jan Tas in IOM Nederland schakel in deportatieketen (Gebladerte Archief)