Transgender Britten worstelen met een transfobe tijdsgeest: “Ik voel me nergens veilig”

Bijna iedere trans persoon die ik ken zegt hetzelfde: “Ik trek het niet meer om nieuws te lezen of kijken” … “Ik heb medicatie nodig om überhaupt te functioneren” … “Ik voel me nergens veilig” … “Ik ben bang elke keer dat ik mijn huis uit ga” … “Ik denk aan verhuizen” … “We gaan in het buitenland wonen”. De meningen lopen uiteen als het gaat om het precieze moment waarop de wereld begon te slingeren en de levens van trans mensen in het Verenigd Koninkrijk sneller en sneller richting een afgrond van ondraaglijke dagelijkse lawines van leugens, haat, discriminatie en geweld gleden, maar dat is wel waar we nu aan het eind van 2020 beland zijn.

Rond de tijd dat Trump en Brexit hun opwachting maakten in onze nachtmerries brak er een cultuuroorlog uit over de mensenrechten van trans mensen, een oorlog die trans mensen niet wilden en waar de machten die tegen hen te hoop liepen niet enkel uit de gebruikelijke legioenen van religieus-rechts, extreem-rechts en ultra-conservatieven bestond, maar ook uit ministers van de Britse staat en verbazingwekkend transfobe mainstream media.

[Uitspraak Brits Hooggerechtshof over puberteitsremmers stinkt naar anti-trans wreedheid.]

Sinds 2015 is het Verenigd Koninkrijk afgegleden van een land met het progressiefste lhbtq-klimaat van Europa dat de hoogste plek bezette op de jaarlijkse Regenbooglijst van 49 landen van International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association Europe’s (ILGA) naar de tiende plek, en de daling zet door.

Het gedeelte van het rapport over het Verenigd Koninkrijk benoemt de scherpe stijging in haatmisdrijven en aanwijzingen voor afnemende maatschappelijke acceptatie van de bevordering van lhbtq-gelijkwaardigheid als factoren in de daling – een deprimerende trend in het licht van de overwinningen die eraan vooraf gingen, zoals het gelijktrekken van de leeftijd waarop iemand kan toestemmen in seksuele activiteit en gelijkwaardige huwelijksrechten.

Nu is er een anti-trans blitzkrieg gaande, en de bommen blijven maar vallen. Een week geleden ontnamen rechters van het Hooggerechtshof de familie van trans kinderen het recht op toegang tot levensreddende puberteitsremmers.

De uitspraak, die breed is veroordeeld wegens medische onwetendheid en wreedheid, hangt op de wilsbekwaamheid van kinderen om de materie te begrijpen en om weloverwogen toestemming te geven. De uitspraak heeft enorme gevolgen die verder strekken dan trans levens en die de deur openen naar het terugdringen van de rechten van vrouwen en kinderen op lichamelijke autonomie als het gaat om geboortebeperking en abortus.

Wat de wereld misschien niet heeft meegekregen, is de vrolijkheid waarmee deze uitspraak werd gevierd door anti-trans kruisvaarders, extreem-rechtsen en krantencolumnisten en -redacties. Katy Montgomerie, een trans vrouw die op Twitter en Facebook de anti-trans ‘genderkritische’ legioenen monitort en geduldig met hen in gesprek gaat in de hoop misinformatie te bestrijden, vertelde me dat niet één van haar correspondenten ook maar enige zorg of compassie had uitgedrukt voor de trans kinderen en hun families wiens leven nu ten gronde gericht zijn.

“Niemand zei ‘Ik realiseer me dat dit erg moeilijk is voor deze gezinnen, maar ik denk dat dit het beste is om te doen’. Niet één.”, vertelde ze aan The Daily Beast. Montgomerie zegt dat ze zichzelf heeft aangeleerd om de stortvloed aan scheldpartijen, die ze aantrekt als transvrouw die zich weert, niet persoonlijk op te vatten. Ze geeft aan dat ze bereid is om de argumenten van ‘genderkritische’ mensen aan te horen en er te goeder trouw op in te gaan. “Ik doe dit omdat ik denk dat de situatie wanhopig is”, zei ze. “Ik kan stoppen met Twitter en gewoon een gelukkig leven leiden. Maar als ik niet zou hebben opgelet, zou ik denken: ‘waarom heb ik niks gedaan?’”.

Trans mensen vinden dat hun lichamelijke integriteit en mensenrechten helemaal niet voor debat vatbaar zijn wanneer het belangrijkste argument van de tegenpartij erop neerkomt dat trans levens niet echt zijn en daarom helemaal niet zouden moeten bestaan.

Dit conflict woedt al jaren op Twitter en Facebook, op de radio en tv en op de pagina’s van Britse kranten, en het was onvermijdelijk dat het ook echte levens zou binnendringen, met echt geweld, onderdrukking, discriminatie en breed levende gevoelens van psychische beklemming in een trans gemeenschap die altijd al geconfronteerd is geweest met systematische ongelijkwaardigheid.

De strijd voor trans gelijkwaardigheid in het Verenigd Koninkrijk voert terug tot het midden van de vorige eeuw, maar de belangrijkste mijlpaal was het aannemen van de Gender Recoginition Act 2004 (GRA), die het recht van trans mensen vastlegde om juridisch te worden erkend in hun geleefde gender in alle genderspecifieke administratieve processen (staatspensioenen als voornaamste) en om hun geboorteakten aan te passen.

Hoewel de GRA een doorbraak was, had de wet gebreken, niet in de laatste plaats omdat die iets dat een simpele administratieve handeling zou moeten zijn, medicaliseerde. Aanvragers moeten door een ingewikkeld, vernederend en duur proces heen dat brieven van artsen vereist, en de goedkeuring van een panel vreemden die beoordelen of de aanvrager door genoeg hoepels is gesprongen om een Gender Recognition Certificate te krijgen. Een staatsevaluatie van de GRA in 2018 kwam met de aanbeveling om de wet te moderniseren, waaronder het vervangen van het huidige proces door een eenvoudigere maar evenzeer geldige Statutory Declaration.

Dit werd aangegrepen door anti-trans activisten die dit zagen als een nieuwe manier om tot een wc-verbod te komen. Ze beweerden dat aanranders zo’n verklaring zouden gebruiken om zich toegang te verschaffen tot damestoiletten, vrouwenopvangen en andere sekse-gesegregeerde ruimten om vrouwen aan te vallen.

Dit was nonsens, natuurlijk, zoals vrouwenopvangen vrijwel meteen aangaven. Maar er stak een veel duisterder bedoeling achter, namelijk om een oud stereotype weer tot leven te wekken – trans vrouwen als seksuele roofdieren. Voor de transfobe media was dit smullen, en onder druk van de pers en vervolgens door Johnson’s extreem-rechtse regeringsovername, werd de update van de wet uitgesteld en vervolgens onschadelijk gemaakt. Trans gelijkwaardigheid werd in z’n achteruit gezet.

Tristan Gray, een Scottish Green-activist en bondgenoot van de trans gemeenschap, vertelde me: “Ik snap iedere trans persoon die nu op zoek is naar een manier om het Verenigd Koninkrijk te verlaten. Het is hetzelfde in alle gemarginaliseerde gemeenschappen. Jarenlang leven met een gevoel van constant onder druk staan, niet weten wie er veilig is en wie niet, het moet zo’n volkomen uitputtende realiteit zijn, dat vreet aan je geestelijke gezondheid.”

“Ik probeer een balans te zoeken tussen niet voor of over trans mensen praten, maar toch zoveel mogelijk van de last op me nemen. Ik weet dat ik geluk heb dat er rondom mij niets is dat mij rechtstreeks bedreigt en daarom voel ik de noodzaak om de last van het doelwit-zijn waar mogelijk over te nemen.”

Cijfers van de Britse overheid laten ontegenzeggelijk een enorme stijging in haat en geweld tegen trans mensen zien, maar deze cijfers vertellen ons alleen maar dat waar officieel melding van is gedaan. Uit een recente enquête onder trans mensen door Galop, een organisatie die campagne voert om geweld tegen lhbtq-mensen te voorkomen, gepubliceerd in november 2020, blijkt dat een onthutsende vier op de vijf trans mensen in de afgelopen twaalf maanden een haatmisdrijf heeft meegemaakt – alleen doen de meeste mensen geen aangifte omdat ze er weinig vertrouwen in hebben dat de politie helpt.

Zeven van de tien trans mensen geven aan dat het gewoon leiden van hun dagelijkse leven een bron van aanzienlijke angstigheid is geworden en de helft is bang om hun huis te verlaten, wat niet zo verrassend is als je weet dat een kwart aangeeft te zijn bedreigd of fysiek te zijn aangevallen. Wat je referentiekader ook is, dat soort percentages zijn in geen enkele maatschappij aanvaardbaar, maar in deze tijd van islamofobie, antisemitisme en Black Lives Matter moet dit voor andere gemarginaliseerde en gedemoniseerde groepen pijnlijk bekend klinken.

Het is duidelijk dat het Verenigd Koninkrijk een transfobie-probleem heeft, maar dat geldt ook voor veel andere landen. Zwart, Hispanic of Latinx en trans zijn in de Verenigde Staten betekent dat je leeft op het gevaarlijke kruispunt van racisme, seksisme, homofobie en transfobie en dat dit je je leven kan kosten – zoals de families van de 39 trans mensen die in 2020 zijn vermoord je kunnen vertellen.

Na jaren van door religieus-rechts bekostigde rechtszaken over wc-verboden en na Trumps door haat ingegeven zinloze verbod op trans mensen in het leger en pogingen om trans gezondheidszorg onmogelijk te maken, weten Amerikanen waar het geld en de ideologie hierachter vandaan komen.

De aanstaande Biden-regering is altijd duidelijk geweest over de steun voor trans mensen en hun rechten; politieke transhaat behoort uitsluitend tot het cultuuroorlogarsenaal van rechts. In Europa zijn het Polen en Hongarije die autoritaire en reactionaire overheden hebben die trans mensen als een wig gebruiken om bredere lhbtq- en vrouwenrechten terug te dringen.

Tot zover allemaal vrij voor de hand liggend, maar in het Verenigd Koninkrijk is de meest luidruchtige, spraakmakende en invloedrijke anti-trans-groep er niet eentje van goed gefinancierd religieus-rechts of de aanhangers van Nigel Farage, maar een falanx van rijke, witte, middenklasse cisgender vrouwen (met miljardair J.K. Rowling als koningin) die op de een of andere manier tot de conclusie zijn gekomen dat trans levens hun eigen levens bedreigen of tot minder maken.

Deze angsten en de hoekstenen van de beweging in de vorm van claims dat trans vrouwen mannelijke verkrachters zijn en dat lesbische kinderen ‘getransd’ worden door homofobe ouders en de farmaceutische industrie, zijn precies even belachelijk als ze lijken zoals ik ze nu hier opschrijf.

Maar zoals we al leerden van Holocaust-ontkenners, Trump, Q-Anon en antivaxxers – waarom zou je tevreden zijn met feiten als je simpelweg kunt geloven? Het enige verschil tussen andere landen en het Verenigd Koninkrijk is dat wanneer deze groep de manager wil spreken, bijna het voltallige journaille luistert en aantekeningen maakt.

Om te begrijpen waarom transfobie zo snel zo diep is doorgedrongen in het Britse leven is het nodig om de crisis in de Britse media te begrijpen. Het gaat hier om een relatief klein land en het eigendom van de media is verdeeld tussen enerzijds een handvol rechtse miljardairs, die persregulering net zo enthousiast ontwijken als belastingen, en anderzijds de BBC, een onder vuur liggende staatsomroep die verlamd is door een redactioneel ‘beide kanten’-beleid dat de stemmen van populisten, leugenaars en kwakzalvers versterkt in plaats van hen het vuur na aan de schenen te leggen.

Objectieve, eerlijke journalistiek namens de maatschappij is ondermijnd en in plaats daarvan worden kijkers getrakteerd op enerzijds een aanwakkering van hun vooroordelen en een dosis manipulatie ten behoeve van de politieke belangen van miljardairs en anderzijds het valse idee dat alles een eerlijk debat is tussen partijen van gelijke oprechtheid en goede wil. Zoals de rest van de wereld al was opgevallen, is het dat soort waanzin dat ons de kwakzalvers van Brexit heeft geschonken.

En ziedaar, onder begeleiding van de fanfare komen de strijdgodinnen der transfobie eraan, met hun zucht naar rechtvaardiging in de vorm van het presenteren van hun overtuigingen als feiten. Het is daarom dat J.K. Rowling, een vrouw van wie het leven voor zover ik kan nagaan nog nooit op welke wijze dan ook is beïnvloed door het bestaan van trans mensen, een essay van 3.000 woorden vol met anti-trans bladiebla en pseudowetenschap kan schrijven dat vervolgens serieus wordt genomen door de Britse pers in plaats van dat ze de stad uit gelachen wordt.

Haar essay, dat in juni 2020 op haar website verscheen, was een opgewarmde prak van dezelfde ‘genderkritische’ stokpaardjes die trans vrouwen neerzetten als mannelijke roofdieren, trans mannen als verwarde lesbische vrouwen en trans kinderen als te jong om te weten wie ze zijn.

Net als bij eerdere anti-trans uitspraken van Rowling, volgde er een publieke en overweldigende terugslag vanuit de hele wereld. Emma Watson, Daniel Radcliffe, Rupert Grint, Katie Leung en Eddie Redmayne behoorden tot de leden van de cast van de Harry Potter-films die de zienswijze van Rownling sterk veroordeelden.

Stephen King en Margaret Atwood waren de prominentste collega-auteurs die zich uitspraken tegen Rowling en voor trans mensen. Hoog aangeschreven feministisch academisch schrijver Judith Butler wees Rowlings argumenten af en zei: “Het feit dat zulke fantasieën moeten doorgaan voor publiek debat is op zichzelf al reden tot zorg”.

Vorige maand vertrok Suzanne Moore, heldin van de genderkritische club, als columnist bij The Guardian. Ze claimde dat haar de mond was gesnoerd vanwege haar anti-trans standpunten (die de krant keer op keer op keer publiceerde). De laatste druppel? Kennelijk het feit dat een jaar geleden meer dan 300 van haar collega’s een brief aan de redactie ondertekenden waarin ze de krant vroegen om vriendelijker te zijn tegen trans medewerkers.

De laatste keer dat ik het opzocht, was deze columnist de ster van tenminste zeven haar goed gezinde stukken en tv- en radio-interviews – vooral in rechtse media – die gingen over haar waarom-ik-vertrek-essay waarin ze klaagde dat haar zogenaamd de mond werd gesnoerd. Afgelopen zondag opende diezelfde krant waar ze was weggelopen met een redactioneel commentaar waarin werd gesteld dat de rechters het zonder enige twijfel bij het juiste eind hadden toen ze levensreddende medicatie ontzegden aan trans tieners. Het zou grappig zijn als het niet zo tragisch was.

Moore en anderen zoals zij spreken er onophoudelijk over dat hen het zwijgen wordt opgelegd en dat doen ze vanaf enorme podia. Hun klacht is zowel belachelijk als een oefening in gaslighting, omdat het in het Verenigd Koninkrijk de trans mensen en hun bondgenoten zijn die zulke podia niet hebben. En als trans mensen de ruimte die ze wel hebben gebruiken om bezwaar te maken tegen de bagger die over hen wordt geschreven, dan worden ze er onmiddellijk van beschuldigd dat zíj de pestkoppen zijn – door de echte pestkoppen die nu doen alsof zij het slachtoffer zijn.

Trans mensen en hun bondgenoten zijn niet de enige slachtoffers. Net als bij complotdenkers, betalen degenen die zich wijden aan transhaat een hoge prijs. J.K. Rowling heeft haar eigen nalatenschap vergiftigd, en een paar weken geleden liet John Cleese zien dat hij irrelevant is voor iedereen onder de veertig door zelf ook even een smerige uithaal naar trans levens te doen.

Academici en publieke denkers hebben hun reputaties op het kampvuur gegooid. Aidan Comerford is een Ierse schrijver die zich herhaaldelijk publiekelijk heeft uitgesproken voor trans mensen. Comerford vertelt me dat hij privé gecontacteerd is door een aantal voormalig ‘genderkritische’ mensen die het sekte-achtige denken binnen de beweging beschrijven, waarin het publiek belachelijk maken van trans mensen wordt beloond doordat je wordt overladen met liefde, terwijl iedereen die twijfel uit wordt bedolven onder haat.

Hij zegt dat hij inmiddels de tel kwijt is als het gaat om het aantal genderkritische mensen dat klaagt over het kwijtraken van vriendschappen en familiebanden door hun anti-trans dogma. “Ik ontmoet zelden een genderkritisch persoon die niet overgaat tot schelden, ik ben van alles genoemd, van vrouwenhater tot psychopaat tot kinderverkrachter, alles vanwege het feit dat ik voor trans rechten ben”, vertelde hij me. “Het lijkt erop dat binnen de genderkritische beweging niet alleen gesteld wordt dat iedereen die voor trans rechten is het mis heeft, maar ook dat je dan een misselijk en kwaadaardig mens bent.”

Maar wie wint er dan? Niet de trans mensen en hun bondgenoten die verdrinken in een tsunami van haat, maar uiteindelijk ook niet de transfoben die de morele bevlekking en consequenties van hun onmenselijkheid met zich meedragen. Het zijn de kranten en hun redacties die er garen bij spinnen, die prijzen winnen voor columns die beloond zouden worden met verontwaardiging en misschien zelfs gevangenisstraf als ze over welke andere minderheid dan ook zouden gaan.

Zij stapelen hun clicks op en wakkeren het vuur van de cultuuroorlog nog maar eens aan, het vuur dat moet blijven branden als de politici die hen de vrijheid geven om geen belasting te betalen, niet gereguleerd te worden en vrijuit leugens en misleiding te verkopen over veel meer dan enkel trans rechten, op hun positie moeten blijven.

Is er hoop? In het Verenigd Koninkrijk op de korte termijn niet veel. Wat trans mensen willen, is gewoon in rust leven, met gelijkwaardigheid, waardigheid en onbelemmerde toegang tot gezondheidszorg. Dat is geen onmogelijke droom, maar het huidige politieke klimaat is uitzonderlijk vijandig.

Echte vooruitgang vereist serieuze hervorming van de mediawetten en een persregulering die daadwerkelijk iets betekent; op de middellange termijn hangt het af van de invloed en standvastigheid van Biden en Harris en hun toewijding aan lhbtq-rechten en hun invloed en druk op de regering van het Verenigd Koninkrijk.

Niemand heeft ooit in de waan geleefd dat trans rechten het enige doelwit zijn van extreem-rechts, religieus-rechts en conservatieven, hooguit het eerste in de miljardairscultuuroorlog die als doel heeft om de omstandigheden te scheppen waarin de corrupte en gewillige Trumps en Johnsons kunnen gedijen. De volgende doelwitten zijn de lichamelijke autonomie van vrouwen en de rechten van lhb’s. Denk niet dat het over is omdat de Verenigde Staten Trump heeft laten vallen. Hij was één symptoom; Johnsons transfobe Engeland is een tweede. De maatschappij is nog steeds ziek.

Katherine O’Donnell

(Dit is een vertaling van het artikel “Transgender Brits struggle against a toxic tide: ‘I don’t feel safe anywhere'” dat op 9 december 2020 verscheen op Yahoo News. Het is naar het Nederlands vertaald door Petra de Jong.)