Vliegtuigmaatschappijen helpen overheid met groepsdeportaties
Volgens het ministerie van Justitie heeft de overheid in 2007 10.050 mensen “gedwongen” uitgezet, in 2008 6.850 en in de eerste helft van 2009 3.500. In 2007 zijn er 1.850 “zelfstandig” vertrokken, in 2008 2.350 en in de eerste helft van 2009 1.300. De overheid gebruikt de laatste jaren steeds meer het begrip “zelfstandig vertrek”, in plaats van de oudere benaming “vrijwillig vertrek”. Wie illegaal wordt gemaakt en maatschappelijk wordt uitgesloten, vertrekt nooit “vrijwillig”, maar altijd onder dwang. Daarom kwam er veel kritiek op deze term. Met “zelfstandig vertrek” probeert de overheid een zo neutraal mogelijk image te geven aan de dwang die op illegalen wordt uitgeoefend om Nederland te verlaten. In 2007 zijn er 14.700 mensen als “zelfstandig zonder toezicht vertrokken” uit de overheidsadministratie verwijderd, in 2008 10.900 en in de eerste helft van 2009 6.400. Het gaat om mensen die bij “controle” niet meer op hun officiële adres werden “aangetroffen” of die zijn “aangezegd om Nederland te verlaten”. Vroeger luidde het overheidsjargon dat deze mensen “m.o.b.” waren gegaan, “met onbekende bestemming vertrokken”. In feite is het overgrote deel van hen waarschijnlijk helemaal niet “vertrokken”, maar in de illegaliteit gegaan. De overheid heeft hen namelijk alleen maar administratief verwijderd, niet daadwerkelijk.
Op 8 april, 2 juni en 15 juli 2009 hebben er vanuit Nederland uitzettingen per chartervluchten plaatsgevonden. De vlucht van 15 juli betrof een charteruitzetting in Europees verband. Die was gecoördineerd door de grensbewakingsorganisatie Frontex en georganiseerd door de Dienst Terugkeer en Vertrek van het ministerie van Justitie. In totaal werden 51 migranten uitgezet, waarvan 21 uit Nederland. Met een Frontex-charter op een andere dag werden in totaal 52 migranten uitgezet. Verder nam Nederland in 2009 deel aan 4 Frontex-charteruitzettingen vanuit andere Europese landen. In 2009 vonden in totaal 32 van deze “joint return operations” plaats. Het aantal migranten en vluchtelingen dat door deze gezamenlijke operaties is uitgezet, is de laatste drie jaar verdrievoudigd. In 2009 waren dat er 1.570. Gemiddeld kostten deze Frontex-uitzettingen in 2009 202.000 euro per keer.
Ook de Nederlandse chartermaatschappij ArkeFly is betrokken bij groepsuitzettingen. Op 26 november 2008 vond een Britse charteruitzetting plaats naar Jamaica. Voor deze vlucht huurde de Britse overheid ArkeFly in. Daardoor kregen 243 toeristen te maken met 16 uur vertraging. Ze stonden op het punt om met een ArkeFly-toestel naar Curaçao te vliegen. Met behulp van EUclaim, een organisatie die opkomt voor de belangen van vliegtuigpassagiers, daagden 160 van deze toeristen ArkeFly voor de rechter. “Gevangenentransport is voor ArkeFly belangrijker dan de eigen passagiers”, aldus EUclaim-directeur Hendrik Noorderhaven, die het heeft over “puur winstbejag” van de vliegtuigmaatschappij. “Dit soort vluchten hebben de afgelopen jaren in Groot-Brittannië voor grote maatschappelijke onrust gezorgd. Het betreft vluchten waarmee kleine groepen vluchtelingen onder groot machtsvertoon gedwongen het land worden uitgezet. De vraag aan de Britse Home Office waarom men hier Nederlandse vliegtuigen voor gebruikt, blijft onbeantwoord. De reden zou kunnen zijn dat Britse luchtvaartmaatschappijen weigeren dit soort vluchten nog langer uit te voeren. Het lijkt erop dat ArkeFly in dat gat in de markt is gesprongen.” Nieuw is de samenwerking tussen de overheid en vliegtuigmaatschappijen op het gebied van deportaties overigens niet. De innige contacten tussen de KLM en het ministerie van Justitie wekten jaren geleden al de woede van activisten van het Autonoom Centrum, die de medeplichtigheid van de nationale luchtvaartmaatschappij aan de deportatiemachine aan de kaak stelden.
Harry Westerink