11 jaar geleden heerste de collectieve nationalistische roes van het integratiedebat

In september 2002 werd de parlementaire commissie Blok ingesteld na een motie van SP-fractievoorzitter Marijnissen. Daarin vroeg hij om een onderzoek naar de oorzaken van het volgens hem “onvoldoende geslaagde integratiebeleid”. Aan de commissie nam ook SP-Kamerlid Fenna Vergeer deel. Bij haar aantreden deelde ze apetrots de SP-nota “Gastarbeid en kapitaal” uit aan haar nieuwe collega’s. Al sinds het uitbrengen van die racistische nota in 1983 hamert de partij erop dat migranten vooral een probleem vormen, en dat ze zich moeten aanpassen of anders oprotten. Indertijd kon gelukkig nog alleen extreem-rechts sympathie opbrengen voor dat nationalistische standpunt. Pas vanaf september 1991 kreeg de SP meer bijval, nadat VVD-leider Bolkestein een ‘dapper’ artikel publiceerde, getiteld: “De integratie van minderheden moet met lef worden aangepakt”. Drie jaar later stookte de rechtse PvdA-er Van der Zwan samen met migratiewetenschapper Entzinger het vuurtje nog wat verder op. Dat leidde ertoe dat het eerste paarse kabinet “inburgering” verplicht stelde. Sinds Paul Scheffers artikel “Het multiculturele drama” in 2000, de aanslagen van 11 september 2001 en de opkomst van Pim Fortuyn zijn politici, opiniemakers en wetenschappers verzeild geraakt in een soort collectieve nationalistische roes. Dagelijks proberen ze elkaar af te troeven met racistische opmerkingen en met voorstellen voor nog scherpere maatregelen tegen migranten en vluchtelingen. “Allochtonen” worden steevast afgeschilderd als achterlijke barbaren en religieuze fanaten die door de verlichte Nederlanders beschaafd moeten worden. De tegenstellingen tussen links en rechts lijkt men volkomen vergeten. “We” zijn nu in de eerste plaats allemaal Nederlanders die bedreigd worden door “de allochtonen” die zich niet zouden willen aanpassen aan “onze cultuur” en “onze wetten”. In werkelijkheid delen “de Nederlanders” helemaal geen gezamenlijke “cultuur”, en in “onze” wetten zijn vooral de scheve kapitalistische en patriarchale machts- en eigendomsverhoudingen vastgelegd. De nieuwe nationalistische eensgezindheid werd goed onder woorden gebracht in een gezamenlijke open brief van 40 opiniemakers van GroenLinks tot de conservatieve Burke Stichting. Samen moeten “we” er nu voor zorgen dat “die nieuwe consensus” in beleid wordt omgezet, schreven ze.

Eric Krebbers in De collectieve nationalistische roes van het integratiedebat (Gebladerte Archief)