Afschaffing van Zwarte Piet op Utrechtse basisscholen dankzij strijd van activisten

De 33 openbare basisscholen in de stad Utrecht vieren het Sinterklaasfeest voortaan zonder Zwarte Piet. Dat heeft het bestuur van de koepelorganisatie SPO Utrecht vandaag bekend gemaakt. Het besluit is te danken aan de inzet van Rani Gupta en andere activisten tegen Zwarte Piet, die de Utrechtse scholen al langere tijd onder druk aan het zetten waren om de racistische karikatuur te weren uit het onderwijs.

In een persbericht laat de SPO Utrecht weten dat de Zwarte Piet-figuur “racistische aspecten” heeft. “Dit blijkt ook uit recente uitspraken van het College voor de Rechten van de Mens (‘Zwarte Piet heeft discriminerende aspecten en de school heeft de verplichting daar iets aan te doen’ – 4 november 2014), de rechtbank Amsterdam (‘…dat deze figuur van Zwarte Piet een negatieve stereotypering is van zwarte mensen’ – 7 juli 2014) en de mensenrechtenwerkgroep van de Verenigde Naties (‘Zelfs een diepgewortelde culturele traditie rechtvaardigt geen discriminatoire praktijken en stereotypen’ -28 augustus 2015).” Het onderwijs heeft een verantwoordelijke rol in de opvoeding van jonge kinderen, aldus de SPO. Daarom is er op de Utrechtse scholen “geen plaats voor Zwarte Piet of andere kwetsende negatieve stereotyperingen”. Elke SPO-school heeft nu de opdracht om binnen de kaders van dit nieuwe beleid het Sinterklaasfeest op eigen wijze in te vullen. Eerder spraken de schoolbesturen in Den Haag al met elkaar af om de Zwarte Piet-figuur af te schaffen en te vervangen door een Piet-figuur zonder discriminerende kenmerken. Ook op de openbare scholen in Rotterdam is de “klassieke” Zwarte Piet niet meer welkom.

Zooo 1850

Met deze nieuwe overwinning zet de beweging tegen Zwarte Piet weer een stap voorwaarts, op weg naar de algehele afschaffing van Zwarte Piet, niet alleen in het onderwijs, maar ook in de rest van de maatschappij. Nu drie grote steden, Utrecht, Den Haag en Rotterdam, om zijn, valt te verwachten dat ook Amsterdam niet kan achterblijven. Het is opvallend dat in de hoofdstad aan de ene kant in de loop der tijd het meest tegen Zwarte Piet is geprotesteerd, maar aan de andere kant de scholen daar nog geen beslissing hebben genomen om blackface af te schaffen, ondanks de strijd die anti-racistische ouders als Patricia Schor hebben gevoerd.

Niettemin lijkt de stemming in de samenleving meer en meer te veranderen. Media als kinderzender Nickelodeon, winkelbedrijven als Hema, Jumbo en Bijenkorf, kindercafé Coffee Corazon, politieke partijen als Nida en de SP-jongerenafdeling ROOD, bekende Nederlanders als Sylvana Simons en Matthijs van Nieuwkerk, en steeds meer anderen nemen de laatste maanden meer of minder openlijk afstand van de Zwarte Piet-figuur. Soms doen ze dat uit zichzelf, uit overtuiging omdat ze van inzicht zijn veranderd. Vaak is aan de ommezwaai de nodige druk voorafgegaan van activisten tegen Zwarte Piet. Dat laat zien dat strijd loont en succesvol kan zijn. Laten we daarom de komende maanden doorpakken en de druk opvoeren tegen iedereen die blijft weigeren om de racistische karikatuur af te schaffen. Want de Zwarte Piet-figuur is zooo 1850 dat hij in een museum behoort te worden tentoongesteld als schoolvoorbeeld van Nederlands racisme en kolonialisme.

Harry Westerink