Feesten voor de VOC

In 1876 werd in Batavia het eerste standbeeld voor Jan Pieterszoon Coen onthuld, in 1893 gevolgd door een tweede beeld in zijn geboortestad Hoorn. In 1903 diende zijn gestalte als decoratie voor het nieuwe beursgebouw van Berlage in Amsterdam. In diezelfde stad versiert zijn hoofd nog steeds het voormalig Scheepvaarthuis (nu hotel Amrâth) dat tussen 1913 en 1916 werd gebouwd en waarin de Amsterdamse rederijen kantoor hielden. Het voormalige gebouw van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM), waarin nu het Stadsarchief van Amsterdam huist, werd in 1925 voltooid en laat Coen in vol ornaat zien in het gezelschap van Daendels en Van Heutsz. Bij de hoofdingang van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) kreeg hij de ereplaats. Iedere bezoeker die naar binnen gaat, loopt onder zijn beeltenis door. Dit gebouw werd in 1926 voltooid. Ook al waren de Oranjes niet aanwezig bij de onthulling van het standbeeld in Hoorn, het betekende niet dat zij geen actieve bijdrage hebben geleverd aan de verering van Jan Pieterszoon Coen. In 1903, tijdens de opening van het Berlage-gebouw, roemde koningin Wilhelmina hem nog in haar toespraak. Het was volgens haar door zijn onverschrokken moed dat de voortbrengselen van de ‘bezittingen’ naar het moederland konden worden verscheept: “…een handel waarop wij met recht trots mogen zijn.” In 1924 opende zij vervolgens de Coenhaven in Amsterdam. Decennia later, in 1966, droeg haar dochter Juliana haar steentje bij toen de nabijgelegen Coentunnel werd geopend. Eeuwenlang waren Coens geboortejaar (1587), de stichtingsdatum van Batavia (29 mei 1619) of de ontstaansdatum van de VOC (1602) aanleiding tot feest. In 1887, 1937 en 1987 werd Coen zowel in de kolonie als in Nederland in het zonnetje gezet om te herdenken dat hij 300, 350 en 400 jaar geleden was geboren. En ook al werd Nederland als koloniale bezetter van de Indonesische archipel in 1942 verslagen, waarop Coens standbeeld in Batavia meteen werd afgebroken door Indonesiërs, in het eigen land staan de symbolen nog fier overeind.

Marjolein van Pagee in Feesten voor de VOC (Historiek.net)